ფაშინიანი: სომხეთი მზადაა აზერბაიჯანის ტერიტორიული მთლიანობა ყარაბაღთან ერთად აღიაროს. კიდევ რა თქვა პრემიერმა
ფაშინიანი ყარაბახ-აზერბაიჯანზე
სომხეთის პრემიერმინისტრის, ნიკოლ ფაშინიანის თქმით, სომხეთი მზადაა აზერბაიჯანის ტერიტორიული მთლიანობა ყარაბაღთან ერთად აღიაროს. ამის შესახებ ფაშინიანმა პრეკონფერენციაზე ისაუბრა.
“სომხეთი აღიარებს აზერბაიჯანის ტერიტორიას, რომელიც 86 600 კვადრატულ კილომეტრს შეადგენს. იმ პირობით, რომ აზერბაიჯანი აღიარებს სომხეთის ტერიტორიულ მთლიანობას, 29 800 კვადრატულ კილომეტრს. აზებაიჯანის 86 600 კვადრატულ კილომეტრში შედის მთიანი ყარაბაღის, თუმცა, გვსურს ხაზგასმით აღვნიშნოთ, რომ მთიან ყარაბაღში მცხოვრები სომხების უფლებები და უსაფრთხოება ბაქოსა და სტეფანაკერტს შორის”. – თქვა ფაშინიანმა.
პრესკონფერენციაზე, რომელიც თითქმის ხუთ საათს გაგრძელდა, პრემიერმინისტრმა ასევე ისაუბრა აზერბაიჯანთან ურთიერთობის ნორმალიზებაზე, ОДКБ-ს სამხედრო ბლოკიდან ქვეყნის გასვლის შესაძლებლობაზე, რუსეთსა და დასავლეთს შორის „დაბალანსებულ საგარეო პოლიტიკაზე“ და შვილის გატაცების მცდელობაზე.
მთავარი ფაშინიანის პრესკონფერენციიდან:
„არ ვეთანხმები ფორმულირებას, რომ ჩვენ ვტოვებთ არცახს“
ასე უპასუხა პრემიერმინისტრმა ერთ-ერთი ჟურნალისტის შეკითხვას. მისი თქმით, სომხეთის ყველა ლიდერმა, მათ შორის მისმა წინამორბედებმაც აღიარეს აზერბაიჯანის ტერიტორიული მთლიანობა. ფაშინიანმა თქმით, საჭიროა:
- ნაბიჯები, რათა აზერბაიჯანმა არ გააგრძელოს ეთნიკური წმენდისა და გენოციდის პოლიტიკა მთიან ყარაბაღში,
- საერთაშორისო გარანტიების შექმნა მთიანი ყარაბაღის სომეხი მოსახლეობის ბაქოსთან დიალოგისთვის.
სამშვიდობო ხელშეკრულებისა და „ვაშინგტონის პროგრესის“ შესახებ
ფაშინიანმა დაადასტურა, რომ სომხეთი მოწოდებულია „მოლაპარაკებების სწრაფად დასრულებისა და სამშვიდობო შეთანხმების ხელმოწერისკენ“. პრემიერმა ჟურნალისტები დაარწმუნა, რომ მისი გუნდი ამ მიმართულებით ინტენსიურად მუშაობს.
მისივე თქმით, ვაშინგტონში საგარეო საქმეთა მინისტრების შეხვედრის წინა დღეს, სომხური მხარის მოთხოვნები და პროტესტი აზერბაიჯანს გადაეცა, ახლა კი ბაქოსგან პასუხს ელიან:
“ვიმედოვნებთ, რომ პასუხში ვიხილავთ ვაშინგტონში გამართული დისკუსიების შედეგებს, შეთანხმებებს, ურთიერთგაგების პროგრესს, რომელიც იქ დაფიქსირდა.”
ნიკოლ ფაშინიანმა არ გამორიცხა, რომ უახლოეს მომავალში სამშვიდობო ხელშეკრულება გაფორმდეს, თუ აზერბაიჯანის საპასუხო წინადადებები და მიდგომები “მისაღები იქნება კომპრომისულ ლოგიკაში.”
სომხეთის პრემიერის თქმით, ვაშინგტონში მინისტრებმა პირდაპირი მოლაპარაკება გამართეს, სადაც გამოხატეს უერთიერთშეშფოთება, ისაუბრეს მეორე მხარის უნდობლობის მიზეზებსა და საფუძვლებზე. შესაბამისად, გაჩნდა ახალი ნიუანსი:
„მოლაპარაკებების დროს შეთავაზებები ხშირად შეიცავს უამრავ ფარულ მნიშვნელობას და ზოგჯერ მათი გამოცნობა არც ისე ადვილია. რაღაც მომენტში ეს ფარული მნიშვნელობები შემცირდა და საუბრები უფრო გასაგები გახდა.”
ჯარების გაყვანის შესახებ
ფაშინიანმა განაცხადა, რომ შუამავლებთან განიხილება სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვრის დელიმიტაცია სსრკ-ს 1975 წლის რუკების მიხედვით, არსებულ ვითარებაში კი ამ რუკების მიხედვით სასაზღვრო ზოლიდან ჯარების გაყვანა „სტაბილურობის უზრუნველყოფას“ ნიშნავს.
პრემიერის თქმით, ეს არ განსაზღვრავს დელიმიტაციის პროცესს, მაგრამ საბჭოთა რუკები შეიძლება გახდეს ამ სამუშაოების დაწყების საფუძველი:
„ეს გამომდინარეობს პრაღაში 2022 წლის 6 ოქტომბერს მიღწეული შეთანხმებებიდან, ალმა-ატის დეკლარაციის საფუძველზე.”
სომხეთის ტერიტორიიდან ჯარების გაყვანის თაობაზე აზერბაიჯანის პოზიციის შესახებ კითხვაზე პასუხის გაცემისას ფაშინიანმა თქვა, რომ პოზიტიურ მოლოდინებს ვერ ხედავს, მაგრამ მნიშვნელოვანია, რომ ეს პრობლემა ასევე მოექცეს საერთაშორისო თანამეგობრობის ყურადღების ცენტრში.
„არ გამოვრიცხავ, რომ სომხეთი გადაწყვეტს ОДКБ-დან გასვლას“
მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ თუ სომხეთი დააფიქსირებს, რომ სტრუქტურას ტოვებს, ქვეყანას შეუძლია დე იურე შეაჩეროს ან გაყინოს მისი წევრობა ОДКБ-ში.
„თუ ეს ფაქტი დაფიქსირდა, მაშინ ОДКБ-ს წევრის დე იურე სტატუსი, რომელიც არაფერს იძლევა, მხოლოდ ხელს შეგვიშლის სხვა ქვეყნებთან ჩვენი უსაფრთხოების დღის წესრიგის განხილვაში. როგორ ფიქრობთ, სომხეთს არ ჰქონდა სხვა ქვეყნებიდან იარაღის ან სამხედრო ტექნიკის შეძენის შესაძლებლობა? რა თქმა უნდა, იყო ასეთი შესაძლებლობა, მაგრამ ეს თემა დაიხურა და ეს აიხსნება იმით, რომ სომხეთი ОДКБ-ს წევრია. ამბობენ, ОДКБ-ს წევრი ხარ, რა უნდა განვიხილოთ თქვენთანო.”
“დისონანსი ОДКБ-ს დამკვირვებლების საკითხზე”
ფაშინიანმა განმარტა, თუ რატომ დათანხმდა სომხეთი მის საზღვარზე ევროკავშირის დამკვირვებლების განლაგებას, მაგრამ უარი თქვა ОДКБ-ს დამკვირვებლებზე.
მან გაიხსენა, რომ ევროკავშირისგან განსხვავებით, სომხეთს აქვს შეთანხმება ОДКБ-სთან, რომელიც აფიქსირებს მხარეთა ვალდებულებებს უსაფრთხოების სფეროში:
„ОДКБ-ს მისია არ მოქმედებს სომხეთის ტერიტორიაზე იმ მარტივი მიზეზის გამო, რომ ფაქტობრივად, ორგანიზაცია არ მიუთითებს თავის ხედვაზე სომხეთის ტერიტორიისა და საზღვრების შესახებ. პრობლემების 90 პროცენტი აქედან გამომდინარეობს“.
„რუსეთის ფედერაციის გაძევებაზე საუბარი არ არის“
სომხეთის პრემიერმინისტრი ასევე გამოეხმაურა რუსეთის საგარეო საქმეთა მინისტრის, სერგეი ლავროვის ბოლო განცხადებას, რომელმაც თქვა, რომ „აშშ და მისი მოკავშირეები სომხეთიდან რუსეთის განდევნას ცდილობენ.”
ფაშინიანმა დაარწმუნა ჟურნალისტები, რომ სომხეთს დასავლეთისგან რუსეთთან ურთიერთობის გაწყვეტის არანაირი მინიშნება არ მიუღია. ამასთან, მან ხაზგასმით აღნიშნა, რომ უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული საკითხები ახლა დასავლელ პარტნიორებთან განიხილება, რაც აქამდე ასე არ იყო:
„ჩვენ გვჯეროდა, რომ რეგიონში არის უსაფრთხოების არქიტექტურა, რომელიც, სულ მცირე, დე იურე უნდა იყოს საიმედო და დაცული. მაგრამ უსაფრთხოების ეს სისტემა [რუსეთთან შეთანხმებები, მათ შორის ОДКБ-ს ფარგლებში] არ მუშაობს იმ ფორმით, როგორადაც ის არის ჩამოყალიბებული იურიდიულად სავალდებულო დოკუმენტებში. ამიტომ უსაფრთხოების დღის წესრიგის განხილვა დაიწყო დასავლელ და არა მხოლოდ დასავლელ პარტნიორებთან“.
„რა შუაშია დასავლეთი?”
ფაშინიანის თქმით, რუსეთთან ორმხრივი ურთიერთობების განვითარების საკითხები განიხილება გამჭვირვალედ და სომხეთის ყველა შეშფოთება ღიად არის გამოხატული რუსი პარტნიორებისთვის.
პრემიერმინისტრი იხსენებს ხცაბერდისა და ფარუხის მოვლენების დროს მთიან ყარაბაღში, მათი პასუხისმგებლობის ზონაში რუსი სამშვიდობოების უმოქმედობას, მათი თანდასწრებით ტრაქტორის მძღოლის მკვლელობას და ლაჩინის დერეფანში უკანონო საგუშაგოს განლაგებას.
„რა შუაშია დასავლეთი? ყველაზე მნიშვნელოვანი ფაქტორია ჩვენი ურთიერთობა და ურთიერთვალდებულებები, რაც ერთმანეთის მიმართ ჩვენ და რუსეთს გვაქვს. არ მგონია, რომ დასავლეთმა ვინმეს ხელი გადაუგრიხა და არ მისცა მათ ამ ვალდებულებების შესრულების საშუალება, სამხედრო-ტექნიკური აღჭურვილობისა და სამშვიდობო ძალებთან დაკავშირებული საქმიანობის სხვადასხვა სფეროში“.
“სომხეთში დაკავებული აზერბაიჯანელები არ არიან”
ევროსაბჭოს ხელმძღვანელის, შარლ მიშელის განცხადების კომენტირებისას დაკავებული სომეხი და აზერბაიჯანელი ჯარისკაცების დაბრუნების დაჩქარებული პროცედურის შესახებ, ფაშინიანი განაცხადა, რომ ისინი უნდა დაბრუნდნენ. მაგრამ მან ასევე აღნიშნა, რომ სომხეთში აზერბაიჯანელებმა საზღვარი თავად გადაკვეთეს.
კითხვაზე, მზად არის თუ არა ერევანი დააბრუნოს ან გაცვალოს ისინი, იმის გათვალისწინებით, რომ ერთ-ერთ აზერბაიჯანელს ბრალად სომხეთის მოქალაქის მკვლელობა ედება, ფაშინიანმა უპასუხა:
„ურთიერთობების დალაგება მნიშვნელოვანი და რთულია. სამართლებრივი პროცედურების დასრულების შემდეგ მზად ვართ განხილვისთვის.“
