"ფანტომური საფრთხე" - სომეხი პოლიტოლოგი მარია ზახაროვას განცხადებებზე

რუსეთის რეაქცია დასავლეთის აქტიურობაზე

„დასავლეთი აშკარად ცდილობს გადაიტანოს უკრაინაში შემუშავებული კონფრონტაციული სქემები სომხეთში. ჩვენ ვხედავთ, რა უპრეცედენტო საგარეო ზეწოლას განიცდის ჩვენი ძმა“, – განაცხადა რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს წარმომადგენელმა მარია ზახაროვამ. მისი თქმით, მოსკოვი შეშფოთებულია იმ „საგანგაშო ტენდენციებით, რომლებიც ამიერკავკასიაში სულ უფრო მატულობს“.

ზახაროვამ ვრცელი კომენტარი გააკეთა სომხეთ-აზერბაიჯანის ურთიერთობების მოგვარების პროცესში დასავლეთის ჩართულობაზე, ასევე სომხეთსა და რუსეთს შორის ბოლო დროს წარმოქმნილ დაძაბულობაზე.

პარალელები უკრაინასა და სომხეთს შორის, რომელიც რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ოფიციალურმა წარმომადგენელმა გაავლო, შეიძლება ჩაითვალოს საფრთხედ – “ასე დაგემართებათ თქვენც” – მიიჩნევს პოლიტოლოგი გურგენ სიმონიანი.

რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ოფიციალური წარმომადგენლის განცხადების დეტალები და სომეხი პოლიტოლოგის აზრი იმის შესახებ, თუ რას გულისხმობენ ისინი ფაშინიან-პუტინ-ალიევის მოახლოებული შეხვედრის წინ.

25 ოქტომბერს კრემლის წარმომადგენელმა განაცხადა, რომ პუტინის ინიციატივით გაიმართება სამმხრივი მოლაპარაკებები სომხეთის, აზერბაიჯანისა და რუსეთის ლიდერებს შორის, თუმცა შეხვედრის თარიღი და ადგილი არ დაუკონკრეტებია.

მანამდე რუსული გამოცემა „ვედომოსტი“ იტყობინებოდა, რომ მოლაპარაკებები ოქტომბრის ბოლოს იყო დაგეგმილი. ოფიციალურ ერევანს ეს ინფორმაცია ჯერ არ დაუდასტურებია.

ზახაროვა: “რუსეთის მადისკრეტირებელი ნაბიჯები რეგიონში”

მარია ზახაროვა მიიჩნევს, რომ ბოლოს გადადგმული ნაბიჯები, რეგიონში რუსეთის პოლიტიკის დისკრედიტაციას ისახავს მიზნად. მისი თქმით, ამისთვის მრავალი ფონდი, არასამთავრობო ორგანიზაცია და მედია მუშაობენ – „ვაშინგტონისა და ბრიუსელის ბრძანებით.“ ზახაროვას განმარტებით, ისინი ცდილობენ „დააზიანონ მრავალსაუკუნოვანი კავშირები ჩვენს ქვეყნებსა და ხალხებს შორის“, დათესონ ანტირუსული განწყობები სომხებში. თუმცა, ზახაროვა დარწმუნებულია, რომ „გარე ძალების მცდელობები დააპირისპიროს ერთმანეთს მოსკოვი და ერევანი, წარმატებული არ იქნება“.

ზახაროვამ ასევე განაცხადა, რომ დასავლეთი ავლენს „კავალერიულ მიდგომას“ სომხურ-აზერბაიჯანული ურთიერთობების ნორმალიზაციის მიმართ.

„არ არის გათვალისწინებული არც რეგიონული სპეციფიკა და არც პრობლემის განსაკუთრებული სენსიტიურობა. ვაშინგტონისა და ბრიუსელის ნამდვილი მიზნები არავითარ შემთხვევაში არ არის კომპრომისული და დაბალანსებული გადაწყვეტილებების განვითარება, არამედ თვითრეკლამირება და რუსეთის გამოდევნა ამიერკავკასიიდან“.

რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს ოფიციალურმა წარმომადგენელმა კიდევ ერთხელ გააჟღერა კრემლის გზავნილი, რომ დასავლეთი ცდილობს მიითვისოს პუტინი-ფაშინიან-ალიევის სამმხრივ ფორმატში მიღწეული წარმატებები.

„გახშირდა დასავლეთის ემისრების ვიზიტები სომხეთში ევროკავშირის, ეუთოს და საფრანგეთის დროშების ქვეშ. მიმდინარეობს ნაჩქარევად შეთხზული ინიციატივები, რომლებიც არ ითვალისწინებს რეგიონის აბსოლუტური უმრავლესობის ინტერესებს. ეს არღვევს ბალანსს, რომელიც მიღწეულ იქნა რთულ პირობებში რუსეთის, აზერბაიჯანისა და სომხეთის ლიდერებს შორის 2020 წლის 9 ნოემბრის შეთანხმებების საფუძველზე [დოკუმენტი, რომელმაც შეაჩერა ომი ყარაბაღში – JAMnews].

ზახაროვამ “უსაფუძვლო” უწოდა ბრალდებებს, რომ მოსკოვი არ ასრულებს თავის ვალდებულებებს სომხეთის წინაშე უსაფრთხოების თვალსაზრისით.

ის, რომ რუსეთი, როგორც სტრატეგიული მოკავშირე, არ ასრულებს თავის ვალდებულებებს, აქტიურად განიხილეს სომხეთში სექტემბრის თვეში სომხეთის სუვერენულ ტერიტორიაზე აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების მორიგი შეჭრის შემდეგ. პირველი ასეთი შეჭრა სომხეთის ტერიტორიაზე გასული წლის მაისში მოხდა. მას შემდეგ ხელისუფლებამ არაერთხელ მიმართა რუსეთს და ОДКБ-ს [კოლექტიური უსაფრთხოების ორგანიზაცია] სამხედრო ბლოკს, რომლებიც მოქმედებდნენ რუსეთის ხელმძღვანელობით, მაგრამ სომხეთს დახმარება არ მიუღია.

აღსანიშნავია, რომ ზახაროვამ არ წარმოადგინა ფაქტები სომხეთის წინაშე ნაკისრი ვალდებულებების შესრულების შესახებ, მაგრამ გაიხსენა, რომ რუსეთმა შეაჩერა ყარაბაღის მეორე ომი და განალაგა სამშვიდობოები მთიან ყარაბაღში, რომლებმაც „რეგიონში მშვიდობა და სტაბილურობა შეიტანეს“.

”გარე ძალების მცდელობები, მიაღწიონ რუსეთის სამშვიდობო კონტინგენტის გაყვანას, სწორედ სამხრეთ კავკასიაში დესტაბილიზაციას ისახავს მიზნად,” – ხაზგასმით აღნიშნა მან.

ზახაროვას თქმით, „რუსეთს გადაწყვეტილი აქვს გააძლიეროს სტრატეგიული ალიანსი და მრავალმხრივი თანამშრომლობა სომხეთთან, რაც საშუალებას მოგვცემს ერთობლივად გადავლახოთ არსებული გამოწვევები.“

კომენტარი

ზახაროვას მიერ უკრაინაში მიმდინარე მოვლენების ხსენება ფარული საფრთხეა სომხეთისთვის, მიიჩნევს პოლიტოლოგი გურგენ სიმონიანი. მისი თქმით, უკრაინაში დასავლეთს არაფერი დაუწყია, აგრესია და შეჭრა სწორედ რუსეთმა განახორციელა.

თუ კრემლი ამ სცენარსა და იმას შორის, რაც სომხეთში ხდება, პარალელებს ავლებს, ეს ნიშნავს, რომ ისინი ირიბად და ფარულად იმუქრებიან: ნახეთ, რა მოხდა უკრაინაში, იგივე დაგემართებათ თქვენც“, – განაცხადა JAMnews-თან ანალიტიკოსმა.

მას ასევე მიაჩნია, რომ მოსკოვი ყოველთვის შეეცდება ერევანს თავისი სცენარი მოახვიოს თავს და ამას მოწმობს ზახაროვას ბოლო განცხადებებიც.

პოლიტოლოგის თქმით, ფაშინიან-პუტინ-ალიევის მოლაპარაკებების პროცესის რუსულ პლატფორმაზე სრულად დაბრუნების მცდელობა არ იქნება:

„ამ შეხვედრაზე განიხილება მხოლოდ სატრანზიტო მარშრუტები [ის საუბრობს რეგიონში კომუნიკაციების განბლოკვაზე, კერძოდ კი გზაზე, რომელიც დააკავშირებს აზერბაიჯანს ნახიჩევანთან]. მერკანტილური ინტერესებიდან გამომდინარე, დაისახება მკაფიო ამოცანები და იქნება მცდელობა შანტაჟით, რათა გათვალისწინებული იქნას რუსეთის ინტერესები“.

სომხეთში ანალიტიკოსები უკვე დიდი ხანია ამბობენ, რომ რუსეთს, უპირველეს ყოვლისა, ამ გზაზე კონტროლის მოპოვება საკუთარი ინტერესებიდან გამომდინარე სურს, თუმცა აზერბაიჯანი „დერეფნის“ მოთხოვნას მაინც აყენებს. ბაქოსთვის მნიშვნელოვანია, რომ სომხეთი არ აკონტროლებდეს ამ გზას, რასაც აზერბაიჯანული მხარის მიერ გამოყენებული ტერმინი „დერეფანი“ გულისხმობს. სომხეთის ხელისუფლება ჯერჯერობით კატეგორიულად უარყოფს საკითხის ასეთ ფორმულირებას და აცხადებს მზადყოფნას განბლოკოს საკომუნიკაციო გზები ქვეყნის კანონმდებლობის ფარგლებში – ანუ სუვერენული კონტროლის შენარჩუნებით.

სიმონიანი მიიჩნევს, რომ ამ საკითხის განხილვისას სომხეთისთვის მთავარი იქნება წინააღმდეგობის ხარისხი და ის, თუ რამდენად ეფექტური იქნება დასავლეთის დახმარება.

პოლიტოლოგი ამბობს, რომ დასავლეთი რეალური პოლიტიკითაა დაკავებული და არა „თვითრეკლამით“, როგორც ამას რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროს წარმომადგენელი, მარია ზახაროვა ამტკიცებს.

მოსკოვი თავისი განცხადებებით ცდილობს სიტუაციის გამწვავებას, რაც ჯდება რუსეთისა და დასავლეთის დაპირისპირების კონტექსტში.

„თუ ადრე მათ [რუსეთს და აზერბაიჯანს] სურდათ საკითხის უხეში ძალის გამოყენებით გადაწყვეტა, ახლა ისინი ცდილობენ შეთანხმებას. ანუ ისინი დე ფაქტო აღიარებენ სომხეთს ამ საკომუნიკაციო გზების მფლობელ მხარედ – აღიარებენ სომხეთის სუვერენიტეტს ამ ტერიტორიებზე“.

თუკი მოახლოებული შეხვედრის დროს ვერ მოხერხდება აიძულონ სომხეთი დაეთანხმოს რუსეთის მოთხოვნებს, შესაძლოა ისინი გადავიდნენ „ზოგიერთი ორმხრივად მომგებიანი მოდელის“ განხილვაზე, ამბობს გურგენ სიმონიანი.

პოლიტოლოგი იხსენებს ბოლო დროს აქტიურად განხილულ ჰიპოთეზას, რომ ყარაბაღის მეორე ომი სწორედ „დერეფნის ლოგიკის“ კონტექსტში მოხდა:

„ომი შეჩერდა, რადგან მთავარი მიზანი იყო არა მთიან ყარაბაღზე კონტროლის დამყარება, არამედ შანტაჟის პლატფორმის შექმნა – რათა მომავალში რუსეთმა მოახდინოს ზეწოლა სომხეთზე და მიიღოს ის, რაც სურს.“