"ჩვენი სოფელი ოკუპირებული არ არის, მაგრამ ხალხი მაინც გარბის" - როგორ ცხოვრობს ერგნეთი წინასაარჩევნოდ
მეთორმეტე შემოდგომა ომის შემდეგ და მერვე წელიწადი “ქართული ოცნების” ხელისუფლებაში მოსვლიდან.
საოკუპაციო ხაზთან მცხოვრები ადამიანები მსჯელობენ, როგორი იყო მათი ცხოვრება ამ წლების განმავლობაში – რა გაუმჯობესდა და რა გაუარესდა. რა მოლოდინი ჰქონდათ 2012 წელს და რა მიიღეს რვა წლის თავზე.
JAMnews-ის რეპორტაჟი კონფლიქტის ზონიდან:
_______________________________________________
მიუხედავად იმისა, რომ ოქტომბერი თბილი და ხავერდოვანი გამოდგა, სოფელში სეზონისთვის დამახასიათებელი ჟრიამული არ არის.
ერგნეთი ნახევრად დაცლილია. აქ ძირითადად ხანდაზმულები დარჩნენ, ყველა თავის ეზოში ფუსფუსებს.
— მოიც, მოიც, ორ ყუთსაც აიტანს, – ისმის ღია ჭიშკრიდან.
ეზოდან წელში მოხრილი, 60 წლამდე ასაკის კაცი გამოდის. ყვითელი ვაშლით სავსე ყუთი გამოაქვს და საბარგულზე დებს. მერე უკან ბრუნდება და მეორე ყუთს მოათრევს გაჭირვებით.
— ჯერ ეს წაიღე და დანარჩენზე მერე ვიფიქროთ, – ეუბნება მძღოლს, რომელიც პატარა საბარგო მანქანას ძრავს და სოფლის მოსახრეშ გზაზე ბუღს აყენებს.
საოკუპაციო ხაზთან მდებარე სოფელ ერგნეთში ვაშლის კრეფა თითქმის ყველამ დაასრულა. ახლა მათი საფიქრალი მოსავლის გაყიდვა და ზამთრისთვის პროდუქტების მომარაგებაა. ვაშლი აქ ბევრისთვის ერთადერთი შემოსავალია.
“გაჭირვებულ კაცს ქვა აღმართში მიეწიაო, ასეა ჩვენი ამბავი. წელსაც სეტყვა იყო და მოსავლის ნახევარი გააფუჭა. მაგრამ რომ დავსხდეთ და ვაი-ვიში დავიწყოთ, ვინმე მოგვხედავს? რა აზრი აქვს?!”, – ამბობს ერგნეთელი ნიკო დვალიშვილი.
თანასოფლელების მსგავსად, მანაც ვაშლის მოსავალი გადაარჩია – დასეტყვილი, გაფუჭებული ხილი ტყვიავში გახსნილ ჩამბარებელ პუნქტში მიიტანა. ამ არასტანდარტულ ხილს სახელმწიფო ასუბსიდირებს – ერთ კილოგრამ არასტანდარტულ ვაშლში 22 თეთრს იხდის.
“ისეთი გაჭირვებაა, ეგეც საქმეა ჩვენთვის. ესეც რომ არ ყოფილიყო, რას ვიზამდით? ვერც ვერაფერს. ისეთ მდგომარეობაში ვართ, პატარა შეღავათიც გვახარებს, თორემ იყო დრო ასეთ ვაშლში 48 თეთრს ვიღებდით და იმ 48 თეთრით იმაზე გაცილებით მეტ პროდუქტს ვყიდულობდით, ვიდრე ახლა ვიყიდით მაგ ფასში”, – ამბობს ნიკო.
ნიკოს მოვლილი ეზო აქვს, ხეივნის ჩრდილქვეშ ვაშლით სავსე ყუთები ერთმანეთზე აწყვია, ონკანთან კი დიდი ლურჯი ბიდონებია ჩამწკრივებული.
ამბობს, რომ უწყლობა კონფლიქტის ზონის სოფლის მთავარი და წლების განმავლობაში მოუგვარებელი პრობლემაა.
“წყალი ორ დღეში ერთხელ გვაქვს. რამდენი ხანია გვპირდებიან, მალე უწყვეტად გექნებათო, მაგრამ არავინ იცის, ეგ მალე როდის მოვა”, – ამბობს ნიკო და თან ხეივნიდან ახლადჩამოცვენილ, შეყვითლებულ ფოთლებს სათითაოდ კრეფს.
სოფელი ერგნეთი ბოლო ქართული სოფელია, რომელსაც თბილისი აკონტროლებს. სოფლის ბოლოს რომ მიხვალ, 200 მეტრში გამყოფი ხაზია, მოშორებით ქალაქის ტიპის დასახლება მოჩანს – ეს ცხინვალია. ცხინვალიდან სოფელს – 5, გორიდან კი 30 კილომეტრი აშორებს.
რაც უფრო შორდები გორს და უახლოვდები კონფლიქტის ზონას, მით უფრო იშვიათად ხვდება თვალს საარჩევნო ბილბორდები, რომლებითაც გადაჭრელებულია მთელი საქართველო.
ერგნეთში – სოფელში, რომელიც ცხინვალს ესაზღვრება, არც ერთი საარჩევნო პლაკატი არ შეგვხვედრია.
ხალხი აქ არჩევნებზე არ ლაპარაკობს, ზოგმა ისიც კი არ იცოდა, რას ვირჩევთ 31 ოქტომბერს.
როგორც ადგილობრივები ამბობენ, პოლიტიკოსები აქ წინასაარჩევნოდ არ ჩასულან და დაპირებები არც გაუციათ. საარჩევნო კამპანიას მხოლოდ ტელევიზორში ადევნებენ თვალს:
„თითქოს ჩვენ ამ ქვეყანაში არ ვცხოვრობთ, არ ვითვლებით. ბოლოს, მგონი, გაზაფხულზე იყო პოლიტიკოსი, სხვას ვერც ვიხსენებ,” – ამბობს ნიკო.
ერგნეთი ომის დროს ყველაზე მეტად დაზარალდა. აქ სახლების დიდი ნაწილი დაიწვა. მათ შორის, ნიკო დვალიშვილის სახლიც.
ნიკოს სახლის მეორე სართულს ომის კვალი დღესაც ეტყობა. წინა ხელისუფლებისგან მიღებული კომპენსაციით, 15 ათასი ლარით, სახლის მხოლოდ ქვედა სართული აღადგინა.
“სულ დამწვარი იყო აქაურობა, პირველი სართული აღვადგინე, მეორეს აღარც ვიყენებ. აღარც იმის იმედი მაქვს, რომ ვინმე მაგას გამიკეთებს. დაბლა მაქვს ოთახები და მარტოხელა კაცს მყოფნის”, – ამბობს ის.
ნიკოს სამეზობლოდან თითქმის ყველა წასულია. მეზობლების უმრავლესობამ, მიღებული კომპენსაციით, დაზიანებული სახლის აღდგენას, სოფლიდან წასვლა არჩიეს და ქალაქში ახალი ცხოვრება დაიწყეს.
ერგნეთში ამჟამად 240 ადამიანია რეგისტრირებული. 2014 წელს კი ადგილობრივების რაოდენობა 500-ს აღწევდა.
“არადა, ადრე აქაურობას ქალაქისგან ვერ გაარჩევდი, – იხსენებს ნიკოს თანასოფლელი, მალხაზ ტოროშელიძე – ერგნეთის ბაზარი იყო, იმდენი ხალხი ირეოდა. ომის მერე მიდის და მიდის ხალხი. არ უნდათ, მაგრამ რა ქნან, აქ არაფერი არა არის პერსპექტივა”.
ტოროშელიძეების სახლში დღესასწაულია – ქალაქიდან სტუმრად შვილიშვილები ჩავიდნენ.
“რატომ წავედით სოფლიდან? ამ სოფელში რომ დავრჩენილიყავით, ჩვენს შვილებს რა მომავალი ექნებოდათ? საბავშვო ბაღიც კი არ არის სოფელში. ამ სოფელში ყველაფერი მიყვარს. არაფერი მემეტება დასაკარგად, მაგრამ მხოლოდ სიყვარული არ არის საკმარისი. ყურადღებასაც უნდა ვგრძნობდეთ, აქ რომ დავრჩეთ”, – მეუბნება მადლენა, მალხაზის რძალი.
„არადა, წინა არჩევნების დროს, „ქართული ოცნება” მოვიდა, იმეორებდნენ ერგნეთს მალე საბავშვო ბაღი და სპორტული მოედანი ექნებაო, მაგრამ ამ დრომდე არც ერთი გააკეთეს და არც მეორე. რა გაჭირვებაც იყო ამ სოფელში, იგივეა დღესაც,“ – ამბობს ის.
საუბარში მალხაზი ერთვება:
“რომ ამბობენ, თუ შრომა არ გეზარება, სოფელში მშიერი არ მოკვდებიო, მაგრამ თუ მუშაობა აღარ შეგიძლია, რა ვქნა? განგრენა მაქვს და როგორ გინდა, ასეთი ფეხით ან ბაღს მოუარო ან პირუტყვს სდიო. სოფელში კიდევ სხვა რითი უნდა გაიტანო თავი ადამიანმა?!”
მალხაზს მუდმივად სჭირდება მკურნალობა და წამლები. მისი შვილი, ლევანი ამბობს, რომ ბანკიდან სესხის აღება უნდოდათ, მაგრამ ვერ აიღეს:
“ამდენი ბაღი გვაქვს, მაგრამ მაგის მკურნალობისთვის ფული რომ დაგვჭირდა, სესხი არავინ მოგვცა. ბანკს ერიდება საოკუპაციო ხაზთან მდებარე მიწების იპოთეკით დატვირთვა; მეორე პრობლემაა მიწების რეგისტრაციას. რვა ნაკვეთი გვაქვს სხვადასხვა ადგილას, ნახაზები გავაკეთე და 400 ლარი დამიჯდა. პატარა ფულია?”, – ამბობს ლევანი.
მიუხედავად იმისა, რომ ხელისუფლება საოკუპაციო ხაზთან მდებარე სოფლებში მცხოვრებ მოქალაქეებს მიწების უფასო რეგისტრაციას დაპირდა, ამ სერვისით ადგილობრივების უმრავლესობას არ უსარგებლია, რადგან როგორც ამბობენ, მიწების ნახაზების გაკეთების ფული არ აქვთ.
“ამიტომ, ყველა წავა, ვისაც წასასვლელი გამოუჩნდება და ამის გამო, მოდით, ნურავინ გაგვაკრიტიკებთ. რაც ოკუპირებული არ არის, იქიდანაც გავრბივართ, ”, – ამბობს ლევანი და მოახლოებულ არჩევნებზე საუბარს იწყებს.
“არჩევნების დროსაც კი არ ახსენდებათ ეს სოფელი. ყველგან გააკრეს თავისი პლაკატები და აქ მაგისთვისაც კი არ ჩამოდიან. ტელევიზორის ყურებისას ხვდებიან აქაურები, რომ ქვეყანაში საარჩევნო პერიოდია. კითხეთ ამ ხალხს, ვინმესგან რამე კონკრეტული დაპირება მიიღეს?”, – ამბობს ის.
მისი თქმით, ის არჩევნებზე წასვლას არ აპირებს, რადგან ცვლილებების არ სჯერა:
“ის ხალხი წავა არჩევნებზე, ვინც მუშაობს ან ოჯახის წევრია დასაქმებული. ასეთებს ეშინიათ სამსახურის დაკარგვის. თორემ სხვა მხრივ, ყველას იმდენად აქვს პოლიტიკოსების იმედი დაკარგული, რომ არავისგან არც დახმარებას და არც მხარდაჭერას აღარ ელიან“.
ერგნეთელები ამბობენ, რომ უკვირთ, როდესაც ტელევიზორიდან ისმენენ მმართველი გუნდის წინასაარჩევნო დაპირებას, რომ “მშვიდობა უნდა შენარჩუნდეს”.
მათი თქმით, რეგიონში მშვიდობა და უსაფრთხოების განცდა ადამიანებს არ აქვთ, ამიტომ ის ვერც შენარჩუნდება:
“რანაირად უნდა დაარქვა ამ ამბავს გამართლება, მაგრამ სხვა სიტყვებით როგორ ვთქვა, არ ვიცი – ჩვენთან, ერგნეთში, ოკუპაციის ხაზი რკინის ღობით არის გავლებული. აქაურებმა ის მაინც ვიცით, სადამდე შეგვიძლია მისვლა. სხვა სოფლებში ხალხმა ეგეც არ იცის. საკუთარ ძროხას აძოვებენ საძოვარზე და კი ხედავთ, მერე როგორც იტაცებენ და გადაჰყავთ ცხინვალში”, – ამბობს ჯემალ დოლიჯაშვილი.
ის მეუღლესთან ერთად ერგნეთის შესასვლელში ცხოვრობს.
აქედან გზა სკოლისკენ ჩადის, თუმცა ბავშვების ჟრიამული სოფლის ამ ნაწილშიც არ ისმის.
ერგნეთის სკოლაში 50-მდე მოსწავლე სწავლობს. მათი უმრავლესობა გორში ცხოვრობს და ერგნეთის სკოლაში იმიტომ ირიცხება, რომ შემდეგ უმაღლეს სასწავლებელში სწავლა სახელმწიფომ დაუფინანსოს – ოკუპირებულ ზონასთან მცხოვრებ აბიტურიენტებს სწავლის ფულს ბიუჯეტი უფარავს.
როგორც ადგილობრივები ამბობენ, ეს თითქმის ერთადერთი პროექტი, რომელიც სახელმწიფო ახორციელებს იმისთვის, რომ ამ სტრატეგიულად მნიშვნელოვან სოფელში ხალხის დარჩენას ახალისებს.
“არავის მოსწონს იმის ყურება, როგორ იცლება სოფელი. ჩვენ ხალხს სოფელიც უყვარს და ქვეყანაც. მაგრამ, იცოდეთ, რომ მომავალ წელს ჩვენ სოფელში პირველი კლასი არ იქნება, რადგან სოფელში ახალგაზრდა ოჯახები და ბავშვები აღარ არიან”, – მეუბნება ერგნეთელი გიორგი კასრაძე.
ის ერგნეთში მცხოვრები ერთ-ერთი ახალგაზრდაა და სოფლის დატოვებას არც მომავალში აპირებს.
“ისეთი განცდა მაქვს, რომ აქ ცხოვრებით ჩემს მიწას ვიცავ. სხვაგან რომ წავიდე, აქაურობაზე ფიქრი არ მომასვენებს. საწარმოს გაკეთება მინდა, სადაც მეწველ ფურებს მოვამრავლებთ და რძის პროდუქციას ვაწარმოებთ. დავიწყე ამაზე მუშაობა, მაგრამ ხელისუფლებამ საძოვრები არ გამომიყო. მაგრამ, არ გავჩერდები, რამე უნდა მოვიფიქრო, რომ ეს საქმე ბოლომდე მივიყვანო“.
