დე ფაქტო აფხაზეთს საპრეზიდენტო არჩევნებამდე სასწრაფო რეფორმების გატარებას სთავაზობენ
დე ფაქტო აფხაზეთს საკანონმდებლო ცვლილებებს სთავაზობენ
დე ფაქტო აფხაზეთში რიგგარეშე საპრეზიდენტო არჩევნები 2025 წლის თებერვალშია დაგეგმილი. მაგრამ საზოგადოების ნაწილი ფიქრობს, რომ არჩევნებამდე საჭიროა სწრაფი საკონსტიტუციო რეფორმების გატრება. პირველ რიგში, საუბარია ე.წ. პრეზიდენტის უფლებამოსილების შეზღუდვაზე, რომელიც ამ დროისთვის, პრაქტიკულად, შეუზღუდავია. რეფორმები ასევე ეხება სასამართლო სისტემას, თვითმმართველობის ორგანოებსა და ტელევიზიას.
ეს იდეა ცნობილ საზოგადო მოღვაწეებს ეკუთვნით, რომელთა შორისაც არიან: მეცნიერები, კულტურის სფეროს წარმომადგენლები, ჟურნალისტები, ბიზნესმენები და პოლიტიკოსები. მათ თავიანთ შეთავაზებას უწოდეს “მანიფესტი რეფორმისთვის”.
კანონმდებლობის გადახედვის აუცილებლობა აფხაზურ საზოგადოებაში დიდი ხანია განიხილება. მაგრამ ახლა ეს თემა განსაკუთრებით აქტუალური გახდა მორიგი შიდა პოლიტიკური კრიზისის ფონზე, რის შედეგადაც უკმაყოფილო მოქალაქეებმა ოპოზიციის ხელმძღვანელობით 19 ნოემბერს პრეზიდენტის სასახლე აიღეს და პრეზიდენტი ასლან ბჟანია აიძულეს ვადამდე გადამდგარიყო. ამავე სცენარის მიხედვით, თანამდებობა დატოვა მისმა ორმა წინამორბედმა: ალექსანდრე ანქვაბმა (2014) და რაულ ხაჯიმბამ (2020).
კრიზისი წარმოიშვა რუსეთ-აფხაზური საინვესტიციო შეთანხმების გამო, რომელსაც ბჟანია აქტიურად ლობირებდა და სხვები მას რესპუბლიკისთვის უკიდურესად წამგებიანად და საშიშადაც კი მიიჩნევდნენ. არეულობის დაწყების დღეს პარლამენტში ამ შეთანხმების რატიფიცირება უნდა მომხდარიყო. როგორ გაგრძელდება ეს პროცესი? – ამას ახალი მთავრობა გადაწყვეტს.
- მოსაზრება: ისევ გადატრიალება, ისევ პრეზიდენტის დამხობა… როგორ შეიძლება აფხაზეთი გამოვიდეს ამ ციკლიდან?
- აფხაზეთში მასობრივი პროტესტია რუსეთთან საინვესტიციო შეთანხმების წინააღმდეგ. ითხოვენ პრეზიდენტის გადადგომას. Live
„რეფორმების მანიფესტის“ ავტორების აზრით, მუდმივმა პოლიტიკურმა კრიზისმა, რომელმაც გაყო აფხაზური საზოგადოება, მოიცვა ე.წ. რესპუბლიკის ცხოვრების ყველა ასპექტი, გააუფასურა ხალხის ეთიკური და მორალური ღირებულებები, დაასუსტა ისინი შიდა და გარე საფრთხეების წინაშე და შექმნა მნიშვნელოვანი დაბრკოლებები სოციალურ-ეკონომიკურ განვითარებაში.
„ამ კრიზისის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი მიზეზი არის სახელმწიფოს პოლიტიკური სისტემა, რომელიც შეუზღუდავ უფლებებს და შესაძლებლობებს ანიჭებს არჩეულ პრეზიდენტსა და მის მხარდამჭერებს და ამავე დროს ართმევს დანარჩენ ხალხს სამართლიანი განაწილების უფლებას“, – აცხადებენ ისინი.
მანიფესტში აღნიშნულია, რომ მოქმედი კონსტიტუცია, რომელიც აფხაზეთში 1994 წელს რთულ პერიოდში მიიღეს, მოძველებულია და აღარ შეესაბამება თანამედროვე რეალობას, რის გამოც მისი გადახედვა და გადამუშავებაა საჭირო. ამას კი სასწრაფოდ, ახალ საპრეზიდენტო არჩევნებამდე უნდა მიაღწიონ:
„ამ რეფორმების შედეგი უნდა იყოს კონსტიტუციაში ახალი დებულებები, რომლებიც უზრუნველყოფს ხალხის წინაშე ანგარიშვალდებულების ეფექტურ სისტემას ხელისუფლების ყველა შტოსთვის: საკანონმდებლო, სასამართლო და აღმასრულებელ დონეზე. აუცილებელია გამორიცხული იყოს ხელისუფლების ბოროტად გამოყენება აფხაზეთის მოქალაქეების ინტერესების საზიანოდ და დამყარდეს წესრიგი, კანონიერება და ურთიერთპატივისცემა ქვეყნის საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ ცხოვრებაში.“
მანიფესტის ავტორები შემდეგ ცვლილებებს სთავაზობენ:
- საპარლამენტო არჩევნების შერეული (მაჟორიტარულ-პროპორციული) საარჩევნო სისტემა;
- უფლებამოსილებების გადანაწილება ხელისუფლების შტოებს შორის, შერეულ (პარლამენტურ-პრეზიდენტულ) მმართველობის ფორმაზე გადასასვლელად, სადაც მთავარ როლს პარლამენტი შეასრულებს მთავრობის ფორმირებასა და საქმიანობის კონტროლში;
- სასამართლო სისტემის დამოუკიდებლობის გაძლიერება სასამართლო ხელისუფლების ფორმირების წესის რეფორმის გზით, რომელიც უზრუნველყოფს ამ პრინციპის რეალიზებას;
- ადგილობრივ დონეზე საჯარო ხელისუფლების რეფორმა, რომელიც ითვალისწინებს რაიონებისა და ქალაქების ადმინისტრაციების ხელმძღვანელების არჩევნების პროცედურის დაწესებას;
- დამოუკიდებელი საზოგადოებრივი ტელევიზიის შექმნა, რომლის მეურვეთა საბჭო დაკომპლექტდება საზოგადოების ავტორიტეტული და მიუკერძოებელი წარმომადგენლებისგან.
სასწრაფო რეფორმების აუცილებლობის შესახებ განცხადება აფხაზეთის ადვოკატთა გაერთიანებამაც გააკეთა. ისინი კონსტიტუციის რეფორმის მიზნით პარლამენტს სამუშაო ჯგუფის შექმნას სთავაზობენ და მზად არიან მას საქმიანობაში დაეხმარონ.
ამასთან, ცალკე მიმართვა აფხაზეთის ინტელიგენციის წარმომადგენლებმაც გააკეთეს. მათი აზრით, ცვლილებები საჭიროა შემდეგ საკითხებში:
- კონსტიტუციაში – საარჩევნო კანონმდებლობისა და ხელისუფლების შტოებში უფლებამოსილების განაწილების შესახებ;
- ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოების შესახებ კანონმდებლობაში;
- აფხაზეთის საზოგადოებრივი ტელევიზიის შესახებ კანონმდებლობაში.
„თუ არ განხორციელდება ზემოთ აღნიშნული საგანგებო ზომები და პრეზიდენტის არჩევნები განახლებული კონსტიტუციის შესაბამისად არ ჩატარდება, ჩვენ ვერ შევაჩერებთ შიდა პოლიტიკური კრიზისების ციკლურობას და ვერ გავიყვანთ აფხაზეთს პროგრესული და სტაბილური განვითარების გზაზე,“ – ნათქვამია ინტელიგენციის წარმომადგენელთა განცხადებაში.
დე ფაქტო აფხაზეთს საკანონმდებლო ცვლილებებს სთავაზობენ
პუბლიკაციის ტერმინები, ადგილების სახელები, მოსაზრებები და იდეები სულაც არ ასახავს JAMnews-ის ან მისი ცალკეული კონტრიბუტორების მოსაზრებებსა და იდეებს. JAMnews იტოვებს უფლებას წაშალოს კომენტარები პოსტებზე, რომლებიც მიჩნეულია შეურაცხმყოფელად, მუქარად, ძალადობის წაქეზებით ან სხვაგვარად ეთიკურად მიუღებლად.
