საქართველო აზერბაიჯანისთვის ტერიტორიების უკანონო დათმობას იძიებს. გახმაურებული საქმის დეტალები

საპარლამენტო არჩევნებამდე ერთი თვით ადრე საქართველოს ხელისუფლებამ სკანდალური გამოძიება დაიწყო – აღიძრა სისხლის სამართლის საქმე, რომელიც ეხება საქართველოს ტერიტორიების უკანონო დათმობას აზერბაიჯანის სასარგებლოდ.

დაკავებულია ორი ადამიანი – სახელმწიფო კომისიის ყოფილი წევრები.

საქმის მასალებს წინა ხელისუფლებამდე, კერძოდ კი მიხეილ სააკაშვილამდე მივყავართ.

მოკლედ საქმის არსი შემდეგშია: გამოძიების თანახმად, სააკაშვილის დროს მომუშავე საქართველო-აზერბაიჯანის დელიმიტაცია-დემარკაციის სახელმწიფო კომისიამ გადამალა მნიშვნელოვანი რუკა, რის შედეგადაც ტერიტორიების გარკვეული ნაწილი, რომლებიც წესით საქართველოს კუთვნილებაა, აზერბაიჯანულ მხარეს უნდა გადასცემოდა.

● უძველესმა სამონასტრო კომპლექსმა შესაძლოა საქართველო და აზერბაიჯანი ერთმანეთს დაუპირისპიროს

● აზერბაიჯანული ნაღმები საქართველოში

ამ საქმეს საქართველოში ოპოზიციის და ექსპერტების ერთი ნაწილი პოლიტიკურად მოტივირებულად მიიჩნევს, რომლის მიზანია არჩევნებამდე 24 დღით ადრე ოპოზიციის ლიდერის, მიხეილ სააკაშვილის დისკრედიტირება.

ხელისუფლებას ასევე აკრიტიკებენ იმის გამო, რომ აღნიშნული ბუნდოვანი გამოძიება ყარაბაღის ომის ფონზე მიმდინარეობს.

ასევე, ხელისუფლების ოპონენტები ყურადღებას ამახვილებენ კიდევ ერთ დეტალზე – რუკა, რომლის საფუძველზეც გამოძიება დაიწყო, პროკურატურას რუსეთში მოღვაწე, “ქართულ ოცნებასთან” დაახლოებულმა ქართველმა ბიზნესმენმა გადასცა.

ვინ არიან დაკავებულები

7 სექტემბერს საქართველოს მთავარმა პროკურატურამ საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვრის საქმეზე ივერი მელაშვილი და ნატალია ილიჩოვა დააკავა.

მათ ბრალად უცხო ქვეყნისათვის საქართველოს ტერიტორიის ნაწილის გადაცემისკენ მიმართული მოქმედება ედებათ.

პროკურატურა მელაშვილის და ილიჩოვასთვის პატიმრობის შეფარდებას ითხოვს. ბრალის დამტკიცების შემთხვევაში მათ ათიდან თხუთმეტ წლამდე თავისუფლების აღკვეთა ემუქრებათ.

ცნობილია, რომ ისინი ბრალს არ აღიარებენ. ივერი მელაშვილის ადვოკატის თქმით, იგი უარს აცხადებს გამოძიებასთან თანამშრომლობაზე.

მელაშვილი საგარეო საქმეთა სამინისტროს ერთ-ერთი დეპარტამენტის ხელმძღვანელია უკვე 25 წელია. ილიჩოვა კი შს სამინისტროს სასაზღვრო პოლიციაში მუშაობს.

მათი დაკავება უკავშირდება პერიოდს, როდესაც ისინი საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვრის დელიმიტაცია-დემარკაციის სახელმწიფო კომისიის წევრები იყვნენ (2006-2017 წლები).

საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვარი

საქართველო-აზერბაიჯანის საზღვრის დელიმიტაცია-დემარკაციის სახელმწიფო კომისია 1994 წლიდან მოქმედებს და მისი მიზანია საქართველოსა და აზერბაიჯანს შორის საზღვრები შეათანხმოს.

აზერბაიჯანი საქართველოს სამხრეთ-აღმოსავლეთით ესაზღვრება. ქვეყნებს შორის 480-კილომეტრიანი სასაზღვრო ზოლია.
საზღვრის დემარკაცია არ არის დასრულებული – 35 პროცენტი არადელიმიტირებული რჩება.

ამ პროცესის დასრულებას ართულებს ის, რომ ამ ორ სტრატეგიულ პარტნიორსა და მეგობარ ქვეყანას აქვთ სადავო ტერიტორიები – ყველაზე მწვავე ტერიტორიული დავის საგანია დავით-გარეჯის 180 კილომეტრიანი მონაკვეთის ერთი ნაწილი, სადაც სამონასტრო კომპლექსია განთავსებული.

მთავარი მტკიცებულება – რუკა

პირველად ამ საქმის შესახებ 29 სექტემბერს გახდა ცნობილი. საქართველოს პროკურატურამ გაავრცელა განცხადება, რომ იძიებს უცხო ქვეყნისათვის საქართველოს ტერიტორიის ნაწილის გადაცემისკენ მიმართული მოქმედების ფაქტს.

მთავარი ნივთმტკიცება, რომლითაც პროკურატურა ხელმძღვანელობს და რომელიც საქმეში დევს, არის 1936-1937 წლების რუკა. პროკურატურა ამბობს, რომ ეს არის რელევანტური რუკა, რომლითაც უნდა მომხდარიყო საზღვრის დემარკაციის პროცესი, მაგრამ ეს რუკა სახელმწიფო კომისიის ქართველი ექსპერტების მიერ გაურკვეველი მიზეზით იყო გადამალული, რაც აზერბაიჯანის წისქვილზე ასხამდა წყალს. პროკურატურა ამბობს, რომ სახელმწიფო საზღვრის დელიმიტაცია-დემარკაციის კომისიის ყოფილი წევრების ამ ქმედებების შედეგად საქართველოს ტერიტორიის 3 500 ჰექტრის დაკარგვის საფრთხე გაჩნდა.

პროკურატურა ამბობს, რომ ამ რუკის არსებობის შესახებ თავდაცვის სამინისტროდან შეიტყო 17 აგვისტოს, შემდეგ, გამოძიება დაიწყო და რუკის დედანი ნატალია ილიჩოვას სახლში, მის სამუშაო კაბინეტში იპოვა.

დაკავებამდე ივერი მელაშვილმა რამდენიმე ინტერვიუს მიცემა მოასწრო ჟურნალისტებისთვის. მან თქვა, რომ რუკა, რომელიც ერთადერთ ნივთმტკიცებად დევს საქმეში, ხარვეზიანია და სწორედ ამიტომ არ ხელმძღვანელობდნენ ამ რუკით.

“ამ რუკას თავის დროზე ჩაუტარდა ანალიზი, მაგ რუკის გამოყენებაზე უარი ვთქვით. უამრავი ხარვეზი აქვს, წერტილი წერტილს არ ემთხვევა, მდინარე მდინარეს,” – თქვა ივერი მელაშვილმა ტვ პირველთან ინტერვიუში.

ასევე, მისი თქმით, საზღვრის ის მონაკვეთი, რომელზეც პროკურატურა დავობს, საერთოდ არ არის შეთანხმებული აზერბაიჯანულ მხარესთან, ანუ დანაშაული, რომელსაც პროკურატურა იძიებს, არც მომხდარა.

მელაშვილის თქმით, საზღვრის დემარკაციის კომისიამ აზერბაიჯანულ მხარესთან წლობით მუშაობის შედეგად მხოლოდ საზღვრის 66 პროცენტის შეთანხმება შეძლო და აქ არ შედის სადავო დავით-გარეჯის ქედი.

დავით გარეჯი – სადავო ტერიტორია

პროკურატურის მასალებში საუბარია სწორედ დავით-გარეჯის სადავო მონაკვეთზე.

საქართველოსა და აზერბაიჯანის საზღვრის არადელიმიტირებულ ტერიტორიაზე არსებული უძველესი სამონასტრო კომპლექსი უკვე დიდი ხანია არის ორ ქვეყანას შორის სერიოზული დიპლომატიური დავის მიზეზი.

საუბარია ისტორიულ ძეგლზე, რომელსაც საქართველოში დავით გარეჯს უწოდებენ, აზერბაიჯანში კი – ქეშიშდაღს ან ქეშიქჩიდაღს.

რამდენადაც კომპლექსი დაახლოებით მეექვსე საუკუნეში შეიქმნა, ორივე მხარეს განსხვავებული წყაროები და ისტორიული ფაქტები აქვს. საზღვარი პირდაპირ კომპლექსზე გადის და ამ თემაზე ორ მეგობარ, პარტნიორ ქვეყანას შორის არაერთხელ განახლებულმა მოლაპარაკებებმა ჯერჯერობით ვერაფერთან ვერ მიგვიყვანა.

საქართველო ამტკიცებს, რომ ეს ქართული კულტურის ძეგლია. აზერბაიჯანში კი მიაჩნიათ, რომ კომპლექსი ალბანური კულტურის ნაწილია და ქართველებთან არანაირი კავშირი არ აქვს.

რუსული კვალი?

საქმეში საყურადღებოა ერთი გარემოება: ტელეკომპანია “მთავარის” გენერალურმა დირექტორმა ნიკა გვარამიამ ერთი დღით დაასწრო პროკურატურას და თავის გადაცემაში “განსხვავებულ აქცენტებში” თქვა, რომ პროკურატურა სააკაშვილის წინააღდეგ საქმეს ამზადებდა, რომელიც დავით-გარეჯს შეეხებოდა.

გვარამიამ თქვა, რომ თავდაცვის სამინისტრომ აღნიშნული რუკის შესახებ ინფორმაცია მიიღო რუსეთში მოღვაწე ბიზნესმენისგან, ბიძინა ივანიშვილის მეგობარ დავით ხიდაშელისგან.

პროკურატურა თავის განცხადებაში ადასტურებს, რომ თავდაცვის სამინისტრომ ეს რუკები უცხო ქვეყანაში მცხოვრები საქართველოს მოქალაქისგან მიიღო. თუმცა, ამ პირის ვინაობა არ აკონკრეტებს:

“საქართველოს მოქალაქემ, სხვა ქვეყანებში მოიძია და თავდაცვის სამინისტროს გადასცა მნიშვნელოვანი საარქივო მასალა, მათ შორის ტოპოგრაფიული რუკები, რომლებიც წარმოდგენილი იქნა გამოძიების წინაშე” – წერია პროკურატურის განცხადებაში.

რუკების საქართველოს თავდაცვის სამინისტროსთვის გადაცემის ფაქტს ადასტურებს თავად ბიზნესმენი ხიდაშელი პირველ არხთან.

თუ რომელი წლების რუკებზეა საუბარი და როგორ აღმოჩნდა დოკუმენტები მის ხელში, ამაზე ბიზნესმენს არაფერი უთქვამს.

2 ოქტომბერს საუბრისას ხიდაშელმა პირველი არხის ჟურნალისტს უთხრა, რომ “ერთ კვირაში საქართველოში დაბრუნდება და მედიის წარმომადგენლების კითხვებს უპასუხებს”.

დავით ხიდაშელის შესახებ გუგლში იძებნება ამა წლის აპრილით დათარიღებული ინფორმაცია, სადაც აღნიშნულია, რომ ხიდაშელმა კორონავირუსთან ბრძოლის წინააღმდეგ შექმნილ სამთავრობო ფონდში 1.2 მილიონი ლარი.

როგორც ქართული მედია წერს, ხიდაშელს ბიზნესები რუსეთსა და საბერძნეთში აქვს.

პოლიტიკური შეფასებები

ამ თემას ორი სახიფათო კონტექსტი აქვს, ამბობენ პოლიტიკოსები და ექსპერტები – ერთი შიდა გამოყენების – “ქართული ოცნების” მთავარი ოპონენტის, მიხეილ სააკაშვილის წინააღმდეგ ბრძოლა საპარლამენტო არჩევნებამდე რამდენიმე დღით ადრე;

და მეორე – უფრო სახიფათო კონტექსტი – აზერბაიჯანთან ორმხრივი ურთიერთობების შესაძლო გაუარესება.

ხელისუფლების წარმომადგენლები აკეთებენ კომენტარებს, სადაც ორივე კონტექსტის გაბათილებას ცდილობენ:

“ეს არის საქართველოს შიდა საქმე და პრინციპულად დაუშვებელია ამ თემის პოლიტიზება, მით უმეტეს, საქართველო-აზერბაიჯანის ურთიერთობების დამაზიანებელ კონტექსტში განხილვა,” – განაცხადა კახი კალაძემ, თბილისი მერმა და “ქართული ოცნების” გენერალურმა მდივანმა.

როგორც საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრი დავით ზალკალიანი აცხადებს, საბოლოოდ მიღებული იქნება ისეთი გადაწყვეტილება, რომელიც არცერთი ქვეყნის პოლიტიკურ ინტერესს არ დააზარალებს.

„რასაც ოპონენტების მხრიდან ვისმენთ, ეს არის მხოლოდ და მხოლოდ პოლიტიკური მანიპულაციები და ნამდვილად ანტისახელმწიფოებრივი დამოკიდებულება. ჩვენ ვიქნებით თანმიმდევრულნი, ჩვენი ინტერესების დაცვით ბოლომდე და დარწმუნებული ვარ, ჩვენს აზერბაიჯანელ კოლეგებთან მივაღწევთ შეთანხმებას, რომელიც ორივე მხარისთვის მისაღები იქნება და სადაც არ დაზარალდება არცერთი მხარის სახელმწიფო ინტერესები“, – განაცხადა ზალკალიანმა.

ოპოზიცია მიიჩნევს, რომ “ქართული ოცნება” ახალ კონფლიქტურ კერებს ქმნის რეგიონში:

“როდესაც აზერბაიჯანი იმყოფება საომარ მდგომარეობაში, საქართველოს ხელისუფლების განაცხადი, რომ აზერბაიჯანს წინა ხელისუფლების დროს გადაეცა ტერიტორიები, გაუგებარია და დამატებით უზარმაზარ საფრთხეს აჩენს ჩვენს რეგიონში მიმდინარე პროცესებთან დაკავშირებით,” – ამბობს “ნაციონალური მოძრაობის” წარმომადგენელი სალომე სამადაშვილი.

“„ხელისუფლებავ! აზერბაიჯანს ტერიტორიულ პრეტენზიებს უყენებთ? 3500 ჰექტარს ედავებით? მტრის ხატზე აგებული, პოლარიზაციის მიზნით საარჩევნო კამპანია ბიძინას ხელისუფლების ერთადერთი ტექნოლოგიაა. საზღვრის დადგენაზე მომუშავე კომისიის ხელმძღვანელის და წევრის დაპატიმრება განპირობებულია სააკაშვილისგან მორიგ ჯერზე მტრის ხატის შექმნის მცდელობით,” – წერს გაერთიანებული ოპოზიციის წევრი, რესპუბლიკური პარტიის ერთ-ერთი ლიდერი დავით ბერძენიშვილი „ფეისბუქზე“.

დაკავებულების მხარდასაჭერად პოლიტიკოსები და აქტივისტები საპროტესტო აქციების გამართვას გეგმავენ.