დაბლოკილი ვებგვერდები აზერბაიჯანში: ქვეყანა ცენზურის გარეშე?
დაბლოკილი ვებგვერდები აზერბაიჯანში – პრობლემა, რომელიც 2017 წელს წარმოიქმნა. სასამართლოს საბოლოო გადაწყვეტილება ამ საკითხზე ჯერ კიდევ არ გამოცხადებულა. ამავდროულად, სახელმწიფოს პრეზიდენტი აცხადებს, რომ აზერბაიჯანი არის ქვეყანა, სადაც ინტერნეტის ცენზურა არ არსებობს. არადა, არც ისე დიდი ხნის წინ, მთელი ქვეყნის ტერიტორიაზე დაბლოკილი იყო სოციალური ქსელები.
- „ტელეგრამი“ პრეზიდენტისთვის – ყველაზე დიდი ციფრული მიგრაცია კაცობრიობის ისტორიაში
- “გამარჯობა, თქვენ დაწერეთ სტატუსი კორონავირუსზე?”- სუს-ი ფეისბუკ-პოსტების გამო პოლიტიკოსებს და ჟურნალისტებს იბარებს
როგორ დაიწყო ეს ყველაფერი?
2017 წლის მაისში, აზერბაიჯანის ტრანსპორტის, კავშირგაბმულობისა და მაღალი ტექნოლოგიების სამინისტრომ სასამართლოს მიმართა ხუთი ვებგვერდის დაბლოკვის მოთხოვნით, რომლებიც ხელისუფლებისთვის არასასურველ მასალას ავრცელებდნენ.
ამ ვებგვერდებს შორის აღმოჩნდა გაზეთ „აზადლიღის“ (ოპოზიციური პარტიის, აზერბაიჯანის სახალხო ფრონტის ოფიციალური ორგანო), რადიო „აზადლიღის“ (რადიო თავისუფლება), „მეიდან ტვ“-ის, „თურან ტვ“-ისა და პროგრამა „აზერბაიჯანის საათის“ პორტალები.
რადიო „თავისუფლების“ აზერბაიჯანულ რედაქციასთან ერთად დაბლოკილია წვდომა ამ მედიის საერთაშორისო ვერსიასთანაც.
ქალაქ ბაქოს იასამალის რაიონულმა სასამართლომ სამინისტროს სარჩელი დააკმაყოფილა და ვებგვერდები აზერბაიჯანის მთელ ტერიტორიაზე დაიბლოკა.
ბაქოს სააპელაციო სასამართლომ პირველი ინსტანციის გადაწყვეტილება ძალაში დატოვა. მაგრამ 2019 წლის სექტემბერში, აზერბაიჯანის უზენაესმა სასამართლომ რაიონული სასამართლოს გადაწყვეტილება გააუქმა და საქმე განსახილველად სააპელაციო სასამართლოში დააბრუნა.
საბოლოო გადაწყვეტილება ამ საქმეზე ჯერ ისევ არ არის გამოტანილი.
სასამართლო დასასრულის გარეშე
ერთ-ერთი დაბლოკილი ვებგვერდის, „მეიდან ტვ“-ის რედაქტორის, აინურ ელგიუნეშის აზრით, ასეთი ნელი სასამართლო განხილვის ერთ-ერთი მიზეზი არის ხელისუფლების სურვილი, არ მისცეს ვებგვერდებს ევროპის ადამიანის უფლებათა სასამართლოსთვის მიმართვის შესაძლებლობა.
„უკვე რამდენიმე წელია, სასამართლოს არ მიუღია საბოლოო გადაწყვეტილება ვებგვერდთან დაკავშირებულ სისხლის სამართლის საქმეზეც და ჩვენ კვლავინდებურად ზეწოლის ქვეშ ვართ“, – განაცხადა ელგიუნეშმა JAMnews-თან ინტერვიუში.
ცოტა ხნის წინ, ამ ვებგვერდის თანამშრომლებს ქვეყნიდან გასვლის შეზღუდვა მოეხსნათ.
დაბლოკილი ვებგვერდები აზერბაიჯანში: როგორია შედეგები?
აინურ ელგიუნეშმა აღნიშნა, რომ დაბლოკვის შემდეგ, პირველ თვეებში, ვებგვერდის მნახველთა რაოდენობა თითქმის ორჯერ შემცირდა. მაგრამ დროთა განმავლობაში, ადამიანებმა ისწავლეს VPN პროგრამების გამოყენება, რომელიც საშუალებას იძლევა, გვერდი აუარო ბლოკს.
„ახლა ვითარება გაცილებით გაუმჯობესდა. ასევე, უნდა აღინიშნოს ჩვენი აქტიური მუშაობა სოციალურ ქსელებში. მათი დახმარებით, ჩვენი მასალები მკითხველამდე მიგვაქვს. მაგრამ ის, რომ ადამიანებს არ აქვთ თავისუფლად კითხვის საშუალება, კვლავინდებურად დიდი პრობლემაა ჩვენთვის“, – ხაზი გაუსვა მან.
წაიკითხეთ ტვიტერში, რომელიც დაბლოკილია
2020 წლის 27 სექტემბერს, ყარაბაღში აქტიური საბრძოლო მოქმედებების დაწყებისთანავე, აზერბაიჯანის მთელ ტერიტორიაზე, ინტერნეტთან წვდომაზე შეზღუდვები დაწესდა. ზოგიერთმა სოციალურმა ქსელმა აზერბაიჯანელებისთვის არსებობა შეწყვიტა. ადამიანები სწრაფად მიხვდნენ, რომ უნდა გამოიყენონ VPN-ი.
საინტერესოა, რომ ყარაბაღის მეორე ომის დროს, ბრძოლის ველიდან ყველაზე მნიშვნელოვანი ინფორმაცია ტვიტერში ვრცელდებოდა. მათ ავრცელებდნენ პრეზიდენტი ილჰამ ალიევი და მისი თანაშემწე, ჰიქმეთ გაჯიევი. მიუხედავად იმისა, რომ ქვეყანაში ტვიტერი დაბლოკილი იყო.
ქვეყანა ინტერნეტის ცენზურის გარეშე
2020 წლის 9 ნოემბერს, აზერბაიჯანის პრეზიდენტმა ილჰამ ალიევმა BBC-სთან ინტერვიუში აღნიშნა, რომ ქვეყანაში ინტერნეტზე ცენზურა არ არსებობს.
„აზერბაიჯანში, ინტერნეტის მოხმარებელთა რიცხვი 80 პროცენტს აჭარბებს. შეგიძლიათ თქვენ წარმოიდგინოთ მედიის შეზღუდვა ქვეყანაში, სადაც თავისუფალი ინტერნეტი არსებობს, არ არის ცენზურა და მოსახლეობის 80 პროცენტი ინტერნეტის მომხმარებელია? ჩვენთან მილიონობით ადამიანი მოიხმარს Facebook-ს. როგორ შეგიძლიათ ილაპარაკოთ იმაზე, რომ ჩვენ თავისუფალი მედია არ გვაქვს? ეს კიდევ ერთხელ მიკერძოებული მიდგომაა“, – განაცხადა ალიევმა.
