"დღეს ჩვენ მთავარი სამიზნე ვართ". როგორ აღმოჩნდნენ ჟურნალისტები პოლიტიკური ბრძოლის სათავეში?
უკვე კვირაზე მეტია, თბილისში, საქართველოს პარლამენტის წინ, მიმდინარეობს აქციები, სადაც პრემიერ ღარიბაშვილის გადადგომას ითხოვენ.
პროტესტი მას შემდეგ დაიწყო, რაც 11 ივლისს ტელეკომპანია “პირველის” ოპერატორი ლექსო ლაშქარავა გარდაიცვალა. ლაშქარავა ექვსი დღით ადრე სასტიკად სცემეს ჰომოფობიურად განწყობილმა ადამიანებმა, რომლებიც ქუჩაში გამოვიდნენ, რათა ლგბტქ თემის მხარდასაჭერი “ღირსების მარში” ჩაეშალათ. თავს რომ დაესხნენ, “ტვ პირველის” ოპერატორი სამსახურებრივ მოვალეობას ასრულებდა – ხელში კამერა ეჭირა და ძალადობრივი ჯგუფების აქციას იღებდა.
ხალხმრავალი მიტინგით, სადაც მთავრობის გადადგომას ითხოვენ, საქართველოში ვერავის გააკვირვებ, თუმცა ამჯერად პროტესტი უნიკალური გამოდგა – პროტესტის ორგანიზატორები არა პოლიტიკოსები ან აქტივისტები, არამედ მედიის წარმომადგენლები არიან.
_____________________________________________________________________________
● მოსაზრება: შეტევა “დემოკრატიის შუქურაზე”
● ნადირობა მედიაზე. პრაიდის საწინააღმდეგო აქციაზე ოცზე მეტი რეპორტიორი მძიმედ დაშავდა
● “პრემიერი უნდა გადადგეს” – აქცია საქართველოს პარლამენტთან
● ISFED: „ალტ-ინფოს“ კოორდინირებული ანტიდასავლური ოპერაცია Facebook-ზე
_____________________________________________________________________________
ტრიბუნასთან მწვავე განცხადებებს არა ხელისუფლების პოლიტიკური ოპონენტები, არამედ მედიის წარმომადგენლები აკეთებენ. ისინი პრემიერის გადადგომას ითხოვენ, ულტიმატუმებს უყენებენ ხელისუფლებას და ბრძოლის ბოლომდე მიყვანას აანონსებენ.
რამდენად უსაფრთხოა დღეს საქართველოში ჟურნალისტის პროფესია? როგორ მოხდა ისე, რომ ჟურნალისტები პოლიტიკური პროტესტის სათავეში აღმოჩნდნენ? რამდენად კომფორტულად გრძნობენ ისინი თავს ახალ ამპლუაში და რას ელიან ამ ბრძოლისგან?
JAMnews-ი ესაუბრა სატელევიზიო და ონლაინ მედიის წარმომადგენლებს, რომლებიც უშუალოდ მონაწილეობენ პროტესტში ან თანაუგრძნობენ მას.
❖ ❖ ❖
ინგა გრიგოლია, ტელეკომპანია “ტვ პირველი” გადაცემა “რეაქცია” – წამყვანი. პროტესტის და აქციების ერთ-ერთი ორგანიზატორი
ნორმალურია, როცა პოლიტიკური მოთხოვნები ისმის ჟურნალისტების აქციაზე?! ნორმალური კი არა, აუცილებელია, რადგან იმ ქაოსიდან, რომელშიც ჩვენ აღმოვჩნდით, ეს ერთადერთი გამოსავალია.
სრულიად ლეგიტიმურად მიმაჩნია მედიის მხრიდან დაყენებული პოლიტიკური მოთხოვნა – გადადგეს პრემიერ-მინისტრი ირაკლი ღარიბაშვილი. იმიტომ რომ ის, რაც მოხდა, არის ხელისუფლების მიერ წახალისებული.
ჩვენ არც მინისტრის ადგილი გვინდა, არც დეპუტატობა. ჩვენ ვდგავართ ჩვენი კოლეგების დასაცავად. სხვა გამოსავალი ჩვენ არ დაგვიტოვეს.
მე პირადად, დარწმუნებული ვარ, რომ ეს ძალადობრივი ჯგუფები არის იატაკქვეშა “ქართული ოცნება” და არა დამოუკიდებელი ხალხი, თავიანთი პირადი გადაწყვეტილებებით.
ვიდრე 5 ივლისი დადგებოდა, მეგობარმა დამირეკა და მითხრა, შემთხვევით ალტ-ინფოს ვუყურებ და ერთ-ერთი სასულიერო პირი ამბობს, ინგა გრიგოლიას და ნოდარ მელაძეს არ გავარყვნევინებ ერსო. ეს რას ნიშნავს? ეს ხომ არის მრევლის პირდაპირი დაგეშვა ჟურნალისტების წინააღმდეგ.
ხელისუფლებამ რა გააკეთა? აქეთ გაგვებუტა და კოლეგის გარდაცვალებით სპეკულაციაში გვადანაშაულებს. ამაზე დიდი შეურაცხყოფა არ არსებობს ჟურნალისტური ოჯახისთვის.
_____________________________________________________________________________
● როგორ იბადებოდა და ეცემოდა „რუსთავი 2“
● „მე ხმა ქართულ ოცნებას მივეცი“ VS „მე ხმა ოპოზიციას მივეცი“. ქართველ ამომრჩეველთა მონოლოგები
● დიდი ხეები – მილიარდერის უკანასკნელი ცდუნება
● რა იმალება ვარდისფერი ფლამინგოს უკან? რეპორტაჟი დენდროლოგიური პარკიდან
______________________________________________________________________________
ერთადერთი, რაც მაიმედებს, საერთაშორისო რეზონანსია. ჩვენი ქუჩაში გამოსვლის შედეგია, რომ ამხელა საერთაშორისო რეზონანსი მოჰყვა ამ ამბავს და იმედი მაქვს, რომ გავიმარჯვებთ.
7 ნოემბრის მნახველ ჟურნალისტს რომ გამაოცებ, ამას ხომ მოხერხება უნდა? მე მაშინ კლინიკაში მოვხვდი, როდესაც ხელკეტებით შემოვარდნენ ტელევიზიაში. მაგრამ ახლა რაც მოხდა, ეს ერთი კონკრეტული ტელევიზიის წინააღმდეგ კი არა, მთელი მედიის წინააღმდეგ ჩატარებული სპეც-ოპერაცია იყო.
მე ჩემს უდიდეს დანაშაულსაც ვხედავ ამ ყველაფერში. დიდი ხანი ეთერს ე.წ. „მეორე მხარესაც“ ვუთმობდი, იმათ, ვინც 5 ივლისს ჟურნალისტებზე ძალადობდა, რადგან ვფიქრობდი, რომ ჩემი გადაცემები დაბალანსებული უნდა ყოფილიყო. შემდეგ მივხვდი, რომ ამ ხალხთან საერთოდ არ უნდა გქონდეს ურთიერთობა.
პირადად ჩემს მიმართაც ძალიან ბევრი პრეტენზია შეიძლება ჰქონდეს მაყურებელს და საერთოდ, მედიაშიც ნამდვილად არის ბევრი პრობლემა. მაგრამ ნებისმიერ შემთხვევაში, რამდენი პრობლემაც არ უნდა იყოს, მედია დღეს ბევრად უფრო ღირსეულად გამოიყურება, ვიდრე პოლიტიკური პარტიები.
ამდენი ჟურნალისტია ნაცემი, ამდენი ოპერატორია დასისხლიანებული და პასუხისმგებლობა ნული. ევროპელმა ელჩებმა და დიპლომატებმა წერილობით მიმართეს ხელისუფლებას და მათ მიმართვაში ზუსტად ის წერია, რასაც მედია ითხოვს – დადგეს სამართლებრივი და პოლიტიკური პასუხისმგებლობა.
ეს ყველაფერი, რაც დღეს ჩვენს თავს ხდება, ჯერ კიდევ ტელეკომპანია იმედში ვიგრძენი ქართული ოცნების ხელისუფლებაში მოსვლის შემდეგ. ცხინვალთან დაკავშირებით მქონდა გადაცემა, როდესაც დირექტორმა დამირეკა და საყვედური მითხრა. მაშინ მივხვდი, რომ დიდი რუსული თამაში მიდიოდა. აბა, როგორ შეიძლება ოკუპაციაზე გააკეთო სიუჟეტი და ამაზე შენიშვნა მიიღო?!
ერთადერთი დადებითი, თუ შეიძლება ამ მოვლენებში რაიმე დადებითი ვიპოვოთ, არის მეინსტრიმ მედიის ერთსულოვნება. მე თუ დავიღლები, ჩემი კოლეგა ჩამანაცვლებს, შემდეგ ის რომ დაიღლება, მე ჩავანაცვლებ მას.
მთავარია, ისეთ ზღვარზე ვიაროთ, რომ ჩვენი მედია საშუალებები არ დავაზიანოთ. ამ ხელისუფლებამ მოახერხა, რომ თავიანთი მომხრეებისთვის ნაცებად და მიკერძოებულებად შეგვრაცხა. ამიტომ მნიშვნელოვანია, რომ სწორი გზით ვიაროთ და თუ სწორად ვივლით ამ გზაზე, გავიმარჯვებთ კიდეც.
ეკა კვესიტაძე, ტელეკომპანია “მთავარი არხი” გადაცემების “ღამის მთავარი” და “მთავარი მსოფლიოში” წამყვანი
ჟურნალისტები აგრესიის სიგნალებს სულ ვგრძნობთ. განსაკუთრებით ამას გრძნობდნენ ის ჟურნალისტები, რომლებიც გადაღებებზე დადიან იქ, სადაც აგრესიულად განწყობილი ხალხი იკრიბება, მაგალითად, „უცნობის“ ფსევდო-ოპოზიციურ აქციებზე, სადაც ხელისუფლების მიერ მობილიზებული ადამიანები დადიან.
ასეთი ტიპის აქციებზე ყოველთვის ჰქონდა ადგილი ჟურნალისტებზე თავდასხმას და შეურაცხყოფას. არც ეკლესიის მხრიდან თავდასხმა არის ახალი ჩვენთვის.
ამ ყველაფრის სათავე ხელისუფლებაა. ერთადერთი ინფრასტრუქტურა, რომელიც “ქართულ ოცნებას” ძალიან კარგად აქვთ გამართული, ეს პროპაგანდის მანქანაა, რომელიც მუდმივად ავრცელებს მესიჯ-ბოქსებს მედიის წინააღმდეგ.
ამ ხელისუფლებას უკვე ყელზე ადგას მედია. ბიძინა ივანიშვილს რუსთავი 2-ის დახურვასთან ერთად, მთლიანად კრიტიკული მედიის დახურვა უნდოდა. ეს მას არ გამოუვიდა, ამიტომ ახლა მათთან პირდაპირ ბრძოლაზე გადავიდა.
თუმცა, 5 ივლისი კულმინაცია იყო. მიუხედავად ყველაფრისა, ვერ წარმოვიდგენდი, რომ 50-ზე მეტი ჟურნალისტი ერთი დღის განმავლობაში ცემას დაუშვებდნენ.
“ციანიდის საქმის” შემდეგ მედია ეკლესიისთვისაც მთავარი მტერი გახდა, იმიტომ რომ მთელი ის სიბინძურე, რაც საპატრიარქოში ხდება, სწორედ მედიას გამოაქვს სააშკარაოზე.
ხოლო ამ ყველაფრის უკან დგას რუსეთი, რომელმაც მთავარი ბერკეტი აამუშავა ეკლესიის სახით.
„სირცხვილია“, რომელიც 5 ივლისს დაარბიეს, ლგბტ თემის უფლებების დამცველი ორგანიზაციაა? ეს არის ორგანიზაცია რომელიც 20 ივნისის, რუსი დეპუტატის, გავრილოვის ჩამოსვლის პროტესტის დროს შეიქმნა. “სირცხვილიაზე” იერიშის მიტანა ნათელს ხდის, თუ ვინ მოუწოდებდა ამ ადამიანებს ძალადობისკენ.
სინდიკატი შეიკრა – მთავრობა, საპატრიარქო და რუსეთი.
ახლა, ჩვენი მოქალაქეების უმრავლესობას უნდა ეყოს გონიერება, არ უნდა დაიბრმავოს თავი და ჩაერთოს ამ ბრძოლაში ჩვენთან ერთად.
საბედნიეროდ, დასავლურ მედიაში არის მხოლოდ ერთი სათაური – მოძალადე ჯგუფების მიერ თავდასხმის შედეგად გარდაიცვალა ლექსო ლაშქარავა.
მე მეჩვენება, რომ ეს გადამწყვეტი ბრძოლაა. ეს არ არის ბრძოლა ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის. ეს არის დაპირისპირება თავისუფლებასა და რუსულ ავტორიტარიზმს შორის, უმეცრებასა და განათლებას შორის, სიბნელესა და სინათლეს შორის.
ახლა, ჩვენ, ჩვენივე უსაფრთხოებისთვის უნდა ვიბრძოლოთ, რადგან ძალიან დიდი საფრთხის ქვეშ ვართ, როდესაც ქუჩაში მიკროფონით ვგდავართ. საფრთხის ქვეშ არის ნებისმიერი ახალგაზრდა, რომელსაც ფერადი ტანსაცმელი აცვია. საფრთხის ქვეშ არიან მათივე შვილები, ვინც დღეს თანამდებობას იკავებს, რადგან არავინ იცის რა მოხდება ხვალ, როდესაც მათი შვილები კლუბში წავლენ ან ქუჩაში გაისეირნებენ.
ვახო სანაია, ტელეკომპანია “ფორმულას” მთავარი საინფორმაციო გამოშვებისა და გადაცემა “პოლიტმეტრის” წამყვანი
მე არ მახსენდება ჟურნალისტების ასეთი მასობრივი გამოსვლა ქუჩაში. ჩვენ გადაცემებს და სიუჟეტებს უნდა ვაკეთებდეთ და ამ დროს ქუჩაში ვდგავართ და მთავრობის გადადგომას ვითხოვთ. ეს ნორმალურია? არ არის ნორმალური, მაგრამ ხელისუფლებამ სხვა გზა არ დაგვიტოვა.
ჩვენ პროფესია უკვე წაგვართვეს. ახლა საკითხი ასე დგას – ვიარსებებთ, თუ არა. უკან დასახევი გზა აღარ გვაქვს.
ჟურნალისტიკა დღეს ერთადერთი ინსტიტუტია, რომელიც მათ ხელს უშლის, ამიტომაც თავისუფალი მედიის აბსოლუტურად ყველა ხელმძღვანელის წინააღმდეგ საქმეა აღძრული სასამართლოში.
“ქართულმა ოცნებამ” ხელში ჩაიგდო “მაესტრო”, დახურა თავისივე მეცხრე არხი, იმედზე დაამყარა სრული კონტროლი, რუსთავი-2-ის საქმე, TV პირველის დამფუძნებლის წინააღმდეგ საქმე და ა.შ.
მედიის კრიტიკის პირველი მომხრე მე ვარ. ჩემი საქმე კრიტიკაა და ამიტომ ჩემს მიმართ კრიტიკასაც მივესალმები. მაგრამ ორგანიზებული შეტევა, რომელიც მკვლელობით სრულდება, არ არის კრიტიკა.
მე ბავშვობიდან შეგუებული ვარ და ვიცი, რომ ჟურნალისტიკა უსაფრთხო საქმე არ არის. ეს ჩემმა ოჯახმა ჯერ კიდევ შევარდნაძის დროს გამოსცადა, როდესაც ჩემი ძმა მოკლეს. ამიტომ, მე ბრძოლისუნარიანობა გამომუშავებული მაქვს და ვიცი, რა პროფესიასთან მაქვს შეხება.
შემდეგ, უკვე პირადად ჩემს თავზეც გამოვცადე ზეწოლა, როდესაც არაერთი ტელევიზიიდან მომიწია წამოსვლა “ნაციონალური მოძრაობის” დროს.
_____________________________________________________________________________
● “არასწორ მხარეს დგახარ” – თბილისში ჟურნალისტ ვახო სანაიას ფიზიკურად გაუსწორდნენ
● ოლიგარქის სოფელი. როგორ ცხოვრობენ ჭორვილაში დღეს? რეპორტაჟი
_____________________________________________________________________________
მაგრამ ის, რაც “ქართული ოცნების” ხელისუფლებაში ყოფნის დროს ხდება, ეს კიდევ ცალკე საკითხია. “ქართულმა ოცნებამ” მტრად გამოაცხადა ყველა, ვისაც ის თავისი ძალაუფლების განმტკიცების გზაზე მოწინააღმდეგედ მიიჩნევს. მან საზოგადოება შუაზე გაყო, დაიბევა თავისი ელექტორატი და ვინც ამ ელექტორატის მიღმაა, ყველა მისი მტერია.
ქართული ოცნება პირდაპირ ამბობს – ვინც მე არ მაძლევს ხმას, ის ჩემი მტერია.
თუკი მე ვიპარავ ფულს და ამაზე ვინმე ლაპარაკობს, ის ჩემი მტერია. თუკი ვინმე აკრიტიკებს ჩემს საგარეო პოლიტიკას, ის ჩემი მტერია. შესაბამისად, ყველა იმ ადამიანს, ვინც სახელმწიფო ბალანსზეა, შეუქმნა მტერი და ამ მტრის წინააღმდეგ პირდაპირი მნიშვნელობით დაგეშა.
როგორ იქცეოდა პოლიცია ჟურნალისტების მიმართ 5-6 ივლისს? მათ ხომ პირდაპირი ბრძანება ჰქონდათ, რომ არ ჩარეულიყვნენ. პოლიცია პირდაპირი მნიშვნელობით თანამშრომლობდა თბილისში მოთარეშე, ორგანიზებულ, ძალადობრივ ჯგუფებთან. პოლიციის თვალწინ დალეწეს „სირცხვილიას“ ოფისი და მათ თვალწინ სასიკვიდილოდ გაიმეტეს ლექსო ლაშქარავა.
ეს აღარ არის შეტევა მედიის წინააღმდეგ, ეს უკვე სისხლიანი ფრონტია. ჟურნალისტიკა რისკიანი პროფესია კი აღარ არის, ჟურნალისტიკა სასიკვდილო პროფესიაა.
ზურა ვარდიაშვილი, საინფორმაციო-ანალიტიკური ვებ-გვერდის, “პუბლიკას” მთავარი რედაქტორი
ზოგადად, ჟურნალისტიკა უსაფრთხო პროფესია არ არის. სამწუხაროდ, ხშირად ქვეყნდება მონაცემები იმის შესახებ, თუ სად რამდენი ჟურნალისტი დაიჭრა, რამდენი დაიღუპა, გაიტაცეს, აწამეს და ა.შ.
თუმცა, მსგავსი ფაქტები ხდება, როგორც წესი, ომებისა და კატაკლიზმების დროს, ან ისეთ ქვეყნებში, სადაც რეჟიმი მძვინვარებს.
ყოველდღიურ რეჟიმში ფიზიკურ უსაფრთხოებაზე ზრუნვა განვითარებად ქვეყნებშიც კი არ უწევთ ხოლმე ჟურნალისტებს.
ჩვენ ახლა აღმოვჩნდით სიტუაციაში, სადაც აღარ არის აუცილებელი ექსტრემალური სიტუაცია იყოს, ან ომს აშუქებდე – შეიძლება ქუჩაში ან პარლამენტის დერეფანში იდგე, იდენტიფიცირდებოდე ჟურნალისტად და ყოველ წუთს გრძნობდე საფრთხეს.
ახლა ჩვენ ყველა მიზანში ვართ ამოღებული.
მას შემდეგ, რაც ხელისუფლებამ მედია სამთავრობო და ოპოზიციურ მედია საშუალებებად დაყო, ჩვენი ცხოვრება და მუშაობა საგრძნობლად გართულდა. გაჭირდა მუშაობა ხელისუფლების წარმომადგენლებთან კომუნიკაცია, მათგან კომენტარის მიღება და ნელ-ნელა ეს ყველაფერი გადაიზარდა მედიის უსაფრთხოების პირდაპირ დარტყმაზე.
5 ივლისამდეც ხშირი იყო თავდასხმები ჟურნალისტებზე, როდესაც ისინი მუშაობდნენ – “TV პირველს” დაესხნენ თავს, მარნეულში თავს დაესხნენ „მთავარის“ ჟურნალისტს. განსაკუთრებით ერჩიან მათ, ვისაც ცნობენ. მაგალითად, ვახო სანაიას შემთხვევა რომ გავიხსენოთ.
ამ ყველაფრის დაგვირგვინება კი იყო 5 ივლისი, როდესაც იმის გამო კი არ ესხმოდნენ ადამიანებს თავს, რომ მათში ზიზღმა ამოხეთქა. ეს იყო საგანგებო, მიზანმიმართული თავდასხმა, დევნა, ცემა და საბოლოო ჯამში ადამიანის სიკვდილიც კი ვნახეთ.
მოძალადეს რისი ეშინია? პასუხისგების. ის არ ძალადობს მაშინ, როდესაც ეშინია, რომ დასჯიან. ამიტომ, როდესაც ხელისუფლების მხრიდან მუდივად ისმის, რომ ჟურნალისტები არიან სპეკულანტი, ანგაჟირებული პროვოკატორები და მათ არ უნდა დაელაპარაკო, მოძალადეს ავტომატურად უჩნდება განცდა, რომ რაც არ უნდა ჩაიდინოს, არ დაისჯება.
ასე ჩნდება დაუსჯელობის სინდრომი და მოცემულ მომენტში ძალადობრივმა ჯგუფებმა იციან, რომ ჟურნალისტებზე ძალადობაზე ხსნილია.
შეიძლება ახლა სამთავრობო ტელევიზიების ჟურნალისტებს ჰგონიათ, რომ ეს მათ არ ეხებათ, მაგრამ სამწუხაროდ ეს ყველას ეხება. ძალადობრივი ჯგუფები მედია წიგნიერებით არ გამოირჩევიან და უკვე ვიხილეთ, რომ მათ დიდად არ გაარჩიეს მედია საშუალებები და არც „იმედი“ და საზოგადოებრივი მაუწყებელი დაინდეს.
სახელმწიფოს მხრიდან მედიაზე ძალადობა აქამდეც გვინახავს, გვახსოვს 7 ნოემბერი – სიტყვის თავისუფლების წინააღმდეგ გალაშქრება და უზარმაზარი უკან გადადგმული ნაბიჯი ჩვენი ქვეყნის დემოკრატიისათვის. მაგრამ ის, რაც 5 ივლისს ვიხილეთ, არის ყველაფერი იგივე და მას დამატებული სიცოცხლის უფლების წინააღმდეგ გალაშქრება.
მაშინ ვიცოდით, ვინ იყო ადრესატი და ვისთვის უნდა დაგვეკისრებინა პოლიტიკური პასუხისმგებლობა. ამ შემთხვევაში კი ყველაფერი არაფორმალურად მოხდა. “ქართული ოცნების” ხელისუფლებამ ძალადობითაც არაფორმალურად იძალადა.
ირაკლი აბსანძე [საზოგადოებრივი მაუწყებლის ჟურნალისტი, რომელმაც ჟურნალისტურ პროტესტს სოლიდარობა გამოუცხადა_JAMnews] დაიჭირეს და ხელი მოტეხეს. ახლა მას 6-თვიანი რეაბილიტაცია სჭირდება. დარწმუნებული ვარ, ეს მისი მიზანმიმართული დასჯა იყო.
შემდეგ პოლიცია იტყვის, რომ ეს იყო შემთხვევა, რომელსაც ვერ გამორიცხავ. მთავრობა იტყვის, რომ ძალადობას ემიჯნება და გმობს. ჩვენ მათ ბოლომდე ვერ ვაკისრებთ პასუხისმგებლობას, რადგან ოფიციალურად, ისინი ემიჯნებიან ყველაფერს, რაც მათი ჩადენილია.
ხშირად მესმის, რომ საქართველოს ირანიზაცია ვერ მოხდება. რატომ ვერ მოხდება? ბევრი მაგალითი ვიცით, თუ როგორ ჩაახშო რეჟიმმა ხალხის ნება.
შესაძლებელია, რომ დაგვამარცხონ, თუ ჭკვიანურად, მშვიდი გონებით და დაფიქრებით არ მივუდგებით ამ საკითხს და არ დავუპირისპირდებით ძალას, რომელსაც ჩვენი გაჩუმება სურს.
ჩვენ ჯერ ფიზიკურად უნდა გადავრჩეთ, ჯანმრთელობა შევინარჩუნოთ და შემდეგ ამ მოჯადოებული წრიდან უნდა გამოვიდეთ. უნდა გამოვიდეთ ამ ჯოჯოხეთიდან.
თაზო კუპრეიშვილი, ონლაინ გამოცემა “ნეტგაზეთის” რედაქტორი
შიში, სულ თანმდევია ჟურნალისტიკის. 2012 წლამდე უშუალოდ ხელისუფლების მხრიდან ძალადობის და პროვოკაციის გვეშინოდა. მე თავად დავშავდი 2011 წელს აქციის დარბევისას და არაერთი შემთხვევა მომხდარა ასეთი.
ჩვენ სპეციალური გადამზადებაც კი გავიარეთ, თუ როგორ დავიცვათ თავი უკეთ, როგორ ვიმუშაოთ უსაფრთხოდ, რომ პოლიციას აქციის მონაწილეებში არ ავერიოთ და ა.შ.
დღეს კი ვხედავთ, რომ საქმეზე გასულ 50-ზე მეტ ჟურნალისტზე გამოცხადდა პირდაპირი ნადირობა. იქ არავის გაურჩევია ვინ იყო სახელისუფლებო მედიიდან და ვინ ოპოზიციიდან – გაუსწორდნენ ყველას.
ასეთი ფაქტი, რომ ეკლესიისა და სახელმწიფოს მიერ წაქეზებული ძალადობრივი ჯგუფები დაერიონ ყველას, ვინც კი ხელში მოხვდებათ, რუსეთი რომ რუსეთია, იქაც კი არ მახსენდება.
გაილახა ყველა, მხოლოდ იმიტომ, რომ ჟურნალისტები იყვნენ. იმედის ოპერატორიც გაილახა. საზოგადოებრივი მაუწყებლის ოპერატორიც გაილახა.
ერთადერთი, ვინც უსაფრთხოდ მუშაობდა, Russia Today იყო, რომელსაც საკმაოდ დიდი პირდაპირი ეთერი ჰქონდა მაშინ, როდესაც გარშემო ყველა ქართველ ჟურნალისტს პირდაპირი მნიშვნელობით დევნიდნენ.
ეს ადამიანები ხომ შემთხვევითობის ხარჯზე გადარჩნენ? როდესაც 20 ადამიანი ერთ ადამიანს სცემს, ნუთუ მართლა ფიქრობს, რომ ამით მის მსოფლმხედველობას შეცვლის? ეს ხომ პირდაპირი მნიშვნელობით მკვლელობის მცდელობაა.
რაღაც სასწაულით, იმაზე მეტი მსხვერპლი არ არის, რაც საუბედუროდ მოხდა.
“მედიამ დაიმსახურა, რადგან ის არ არის ობიექტური” – ეს არის მათი არგუმენტი. მედიას შეიძლება ბევრი, ძალიან ბევრი პრობლემა ჰქონდეს, მაგრამ ამ პრობლემების გადაჭრის გზა ცემა და მოკვლა ნამდვილად არ არის.
ადამიანს შეუძლია გაასაჩივროს, თუ მედია მასზე ტყუილს გაავრცელებს. მას შეუძლია მიმართოს ქარტიას ან სხვა მედიასთან წავიდეს და საკუთარი სიმართლე დაამტკიცოს. უამრავი ცივილური საშუალება არსებობს, რა გზითაც მედიის არაობიექტურობას შეგიძლია დაუპირისპირდე.
ვერ დავიჯერებ, რომ თუნდაც ჩემი რომელიმე მეზობელი, რომელიც უკმაყოფილოა რომელიმე მედიით, ჟურნალისტების საცემად გავა გარეთ. ის უბრალოდ ადგება და სხვა არხზე გადართავს ხომ?
მე ვერ დავიჯერებ, რომ ასეთი აგრესია არსებობს საზოგადოებაში მედიის მიმართ. ამიტომ დარწმუნებული ვარ, რომ ეს არის ხელოვნურად აგორებული, ხელოვნურად შექმნილი ვითარება. და აბსოლუტურად ნათელია, რომ ამ ძალადობის განმახორციელებლები არიან ისინი, ვისაც პოლიტიკური და ფინანსური ინტერესი აქვთ.
ხელოვნურად შექმნილი მდგომარეობაა, როცა ახლა ახლობლებისთვისაც კი მიწევს იმის ახნა, თუ რა მნიშვნელობა აქვს მედიას და რატომ არის აუცილებელი მისი არსებობა.
ჩვენ ხომ ჩვენთვის არ ვმუშაობთ. ჩვენ ხომ საზოგადოებისთვის ვმუშაობთ? ჩვენ ხომ უამრავი ადამიანის პრობლემა მოგვიგვარებია, უამრავის ცხოვრება გაგვიუმჯობესებია, რამდენი უსამართლოდ დაჭერილი ადამიანის ბედი შეგვიცვლია, რამდენი საქველმოქმედო კამპანია წამოგვიწყია… რაღაც საზოგადოებრივ სიკეთესაც ხომ ვაკეთებთ?
მე მეტ სოლიდარობას ველოდი. საკმარისი სოლიდარობა ვერ დავინახე საზოგადოების მხრიდან, იმის მიუხედავად რომ მესმის სკეპტიკური განწყობა ჩვენს მიმართ, იმდენად ძლიერია მთავრობის პროპაგანდა.
ყოფნა არ ყოფნის საკითხი გვიდგას.
ხანდახან ვფიქრობ, რა მოხდებოდა, ღირსების მარში რომ ჩატარებულიყო? ალბათ მართლა დახოცავდნენ ამ ადამიანებს? სახელმწიფომ ხომ უარი თქვა მათ დაცვაზე, უბრალოდ შემდეგ, ჩვენ მოვხვდით ხელში. არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ამ ყველაფრის საფუძველი ჰომოფობიაა.
ანა გვარიშვილი ონლაინ გამოცემა “ტაბულას” რედაქტორი
პოლიციელის ან სპეცრაზმელის ბევრჯერ შემშინებია, მაგრამ ყოველთვის ვიცოდი, რომ მე ჟურნალისტი ვარ და ხელს არავინ არ დამაკარებს. “თუ ჟურნალისტებს შემეხებიან, ამას შემდეგ საშინელი ამბავი მოჰყვება” – ასე ვამშვიდებდი ხოლმე ჩემს მშობლებს, როდესაც რაიმე მოვლენის ეპიცენტრში ვიყავი.
ახლა კი იმის მეშინია, რომ არავის ეშინია კანონის.
რამდენი ადამიანიცაა დაშავებული, იმდენი ადამიანიც კი არ არის დაკავებული. ის, რაც მოხდა, ერთი მხრივ ზიზღის შედეგია, მეორე მხრივ კი, დაუსჯელობის სინდრომი. როდესაც მოძალადეს მხოლოდ 24 საათით დააკავებ და შემდეგ ხელწერილის საფუძველზე გამოუშვებ, ეს სხვა არაფერია, თუ არა ძალადობის წახალისება.
5 ივლისი შოკისმომგვრელი ფაქტი იყო თავისი მასშტაბით, მაგრამ ალოგიკური არაფერი მომხდარა. ეს იყო იმ ნარატივის კულმინაცია, რომელსაც ხელისუფლება და საპატრიარქო ავრცელებდა მედიის წინააღმდეგ.
ადრე, პრესის მაისური გვიცავდა. ახლა კი პირიქით, ის აგრესიის მთავარი სამიზნეა. ახლა მეტად შეშინებული ვარ, მაგრამ ამავდროულად მეტად ვარ მონდომებული, რომ ამ ადამიანების წინააღმდეგ ვიბრძოლო. ჩემი ეგზისტენციალური მიზანი გახდა მათ წინააღმდეგ ბრძოლა.
ხელისუფლების ნება რომ ყოფილიყო, მარში მშვიდობიანად ჩატარდებოდა. ხელისუფლებას რომ მოენდომებინა, საპატრიარქოც არ გააკეთებდა ასეთ განცხადებებს. ხელისუფლებამ ყველა კრიტიკული კითხვის, სტატიისა თუ სიუჟეტის ბოღმა ამოიღო 5 ივლისს.
მედიას აკრიტიკებენ, რომელსაც ნამდვილად ბევრი პრობლემა აქვს. მაგრამ რატომ გვაქვს ეს პრობლემები? იმიტომ, რომ ჩვენ არ გვაქვს თამამი კრიტიკის უფლება. როგორც კი სწორად გააკრიტიკებ, ავტომატურად არასწორ მხარეს დგახარ და მტერი გქვია.
ის, რაც 5 ივლისს მოხდა მედიის არა ცუდი, არამედ პირიქით, კარგი მუშაობის შედეგი იყო.
არასდროს ქართულ მედიას პრაიდის თემა ისე სწორად არ გაუშუქებია, როგორც წელს. ის ფაქტობრივად ღიად დადგა გამოხატვის თავისუფლების მხარეს. ჟურნალისტები ღიად აფიქსირებდნენ თავიანთ პოზიციას და სწორედ ეს გახდა ჟურნალისტების მიმართ აგრესიის მიზეზი.
ამ ამბავმა სულ სხვა ტიპის სოლიდარობა გვასწავლა ერთმანეთის მიმართ. მას შემდეგ, რაც მე ამ საქმეში ვარ, არ მახსოვს მედიის ასეთი ერთიანობა და მე იმედიანად ვარ განწყობილი.
ქვეყანაში, სადაც უმრავლესობა ევროკავშირსა და ნატოში ინტეგრაციას უჭერს მხარს, შეუძლებელია გაიმარჯვოს იმან, რაც 5 ივლისს ვნახეთ. ასევე, მგონია რომ უარყოფით შედეგს ხელისუფლება ძალიან მალე იხილავს ოქტომბრის არჩევნებში და მეორე მხრივ, საპატრიარქოს მიმართ ნდობის მაჩვენებლის შემცირებასაც არაერთ კვლევაში ვიხილავთ.
გიორგი ლომსაძე, დამოუკიდებელი ჟურნალისტი,
როგორი პრობლემაც არ უნდა ჰქონდეს მედიას ან ნებისმიერ სხვა ჯგუფს, ძალადობრივ რეაქციას არ იმსახურებს.
ამ შემთხვევაში, აგრესია მიმართული იყო ლგბტ აქტივისტების წინააღმდეგ და შემდეგ, ეს აგრესია ამოანთხიეს მათ მიმართ, ვინც ხელში შერჩათ. მედია, მათ ლგბტ თემის მხარდამჭერად აღიქვეს, რადგან საბედნიეროდ ქართული მედია ღიად დგას გამოხატვის თავისუფლების მხარეს.
პოლიციის მხრიდან დიდი ხანია შესამჩნევია არასათანადო დამოკიდებულება კრიმინალის მიმართ. ვინც დასაჭერია, არ იჭერენ, ვინც დასასჯელია, არ სჯიან.
ჩვენ კლასიკური დიქტატურის სივრცეში არ ვცხოვრობთ, მაგრამ ჟურნალისტისთვის რა მნიშვნელობა აქვს, ხელისუფლება იძალადებს მასზე, თუ სხვა კრიმინალურ დაჯგუფებას არ დაუშლის, რომ იგივე გააკეთოს. შედეგი ხომ ერთია.
მთავრობამ იცოდა, რომ ძალადობის რისკი იყო, მაგრამ ხელისუფლების მხრიდან არავის გაუკეთებია მკაფიო განცხადება იმის შესახებ, რომ ძალადობას არ დაუშვებდნენ, ან რომ ყველა მოძალადე მკაცრად დაისჯება. ამას ხომ ექნებოდა შედეგი – მოძალადეებს ეცოდინებოდათ, რომ მათ ძალადობას შედეგი მოჰყვება.
ჩვენ მსგავსი არაფერი გვინახავს. არანაირი გაფრთხილება არ მოგვისმენია. ძალადობის პრევენციის მცდელობაც კი ვერ ვნახეთ. მხოლოდ ახლა, პოსტ-ფაქტუმ დააკავეს რამდენიმე ადამიანი, თუმცა წარმოდგენა არ გვაქვს რამდენად ხანგრძლივი და ადექვატური იქნება მათი დაკავება.
დაუსჯელობის სინდრომი კი მოძალადისთვის მხოლოდ სტიმულია. ეს აგრესია, რომელიც ახლა დაითესა, არ ვიცით როგორ აკუმულირდება და სად წავა. ხვალ ვის დაესხმებიან თავს? უკვე ვნახეთ, რომ ქუჩაში ფერად ტანსაცმელში ჩაცმულ ადამიანებსაც დაერივნენ.
ახლა ხელისუფლებამ უნდა დაამტკიცოს, რომ ასეთ შედეგს მართლა არ ელოდა, რომ მას არ სურდა ასეთი შედეგის მიღება. ამას კი მხოლოდ დამნაშავეების დასჯით დაამტკიცებს. ეს უნდა მოხდეს ძალიან გარკვევით და ძალიან მალე. ერთი-ორი მოძალადე კი არ უნდა დაისაჯოს, ყველა ორგანიზატორს უნდა მოეთხოვოს სამართლებრივი პასუხისმგებლობა.
თუმცა, ჯერ-ჯერობით, ამის მცდელობას მე ვერ ვხედავ. მოვლენებს არ მინდა გავუსწრო, მაგრამ იმედი მაქვს, რომ საერთაშორისო ჩართულობა მაინც გამოიღებს შედეგს.
დანაშაულს დანაშაული უნდა ერქვას, მოძალადეს – მოძალადე, მსხვერპლს კი მსხვერპლი.
თავის მხრივ, მედიისთვის პოლიტიკაში შეჭრა ყოველთვის სახიფათოა, თუმცა ახლა, მედია თავდაცვის რეჟიმშია და მას სხვა გზა არ აქვს. ის ხედავს თავდასხმას და ამ ფორმით იცავს თავს. არასტანდარტული ვითარება არასტანდარტულ რეაქციას შობს. შესაბამისად, მათი ბრძოლა, ამ შემთხვევაში ლეგიტიმურია.
ხატია ღოღობერიძე, ონლაინ გამოცემის On.ge რედაქტორი
პირველად, საფრთხე 2019 წელს ვიგრძენი მკაფიოდ. მაშინაც პრაიდის მარში უნდა ჩატარებულიყო და ჰომოფობიურად განწყობილმა, ძალადობრივმა ჯგუფებმა რუსთაველზე დაიკავეს ადგილი. მშვიდობიან მოქალაქეებს ადგილი აღარ დარჩათ, ამიტომ თავისუფლების მეტროსთან იყვნენ შეკრებილები. შუაში, როგორც ყოველთვის ყვითელი ავტობუსები იდგა.
მე მშვიდობიანი მომიტინგეების მხარეს ვიდექი და იქ ვმუშაობდი. მთელი ღამე გავათენეთ და ვაშუქებდით. უკვე გამთენიისას, როდესაც ხალხი ორივე მხარეს შეთხელებული იყო, მეორე მხარესაც გადავედი, რომ მენახა, რა ხდებოდა.
ჩემს კითხვას მათ სამოქმედო გეგმასთან დაკავშირებით, საშინელი აგრესიით შეხვდნენ. ვგრძნობდი, კიდევ რამეს თუ ვიკითხავდი, ხელით შემეხებოდნენ.
პოლიციას მივმართე, რომელიც სივრცეში იყურებოდა და პასუხს არ მცემდა. უკვე თენდებოდა, ხალხი დაშლილი იყო და გარშემო სხვა მედია საშუალებებსაც ვერ მოვკარი თვალი. ამიტომ მივხვდი, რომ სჯობდა გავცლოდი მათ.
საშინელი შეგრძნება მქონდა, რომ პროფესიული მოვალეობა არ შევასრულე. მეორე მხრივ, ვფიქრობდი, რომ სწორად მოვიქეცი, რადგან ჩემი საქმე ის არ არის, რომ აუცილებლად ვიღაცამ თავში ჩამარტყას.
იმავე წელს “პატრიოტთა ალიანსის” ყრილობაზეც მქონდა მსგავსი შემთხვევა. ემზარ კვიციანს კითხვა დავუსვი და პირდაპირ წამოვიდა ჩემსკენ, აშკარად მზად იყო დაერტყა.
ეს არის წარმოუდგენლად საშინელი შეგრძნება, როცა გრძნობ, რომ შეიძლება ხელი დაგარტყან მხოლოდ იმიტომ, რომ არ მოსწონთ როგორი კითხვა დასვი ან უბრალოდ არ მოსწონთ, რომ საერთოდ მუშაობ.
კინოთეატრ ამირანთანაც იგივე სიტუაცია იყო ფილმის „და ჩვენ ვიცეკვეთ“ პრემიერაზე.
რატომ? იმიტომ რომ მაშინ, ისევე როგორც ახლა, ვერცერთ ჟურნალისტში ვერ იპოვეს თანამოაზრე და სწორედ ამით იყვნენ უკმაყოფილოები.
მე ადამიანის უფლებების მხარეს ვარ და თუ მეორე მხარე სიცოცხლესა და გამოხატვის თავისუფლებას უქმნის საფრთხეს, არ ვფიქრობ, რომ ობიექტურობა მათ მიმართაც უნდა იყოს დაცული. თუ მათი ციტატა არ მექნება სტატიაში, ეს მე არ მაქცევს ცუდ ჟურნალისტად.
ადამიანის უფლებებს ლეგიტიმური მოწინააღმდეგე ვერ ეყოლება. მეორე მხარეს ყველა შემთხვევაში არის ძალადობა, შესაბამისად მას უნდა დაერქვას თავისი სახელი. ჩვენ ვუჭერთ მხარს ადამიანის უფლებებს და არ მინდა ვმალავდე, რომ თანასწორობის მხარეს ვარ.
მედიამ კარგად იმუშავა. ღიად დაუჭირა ლგბტ თემის გამოხატვის თავისუფლებას მხარი და სწორედ ამან გააღიზიანა ისინი.
მაგრამ ვინ არის პასუხისმგებელი იმაზე, რაც მოხდა? არც ეს კითხვა ბღალავს ჩვენს მიუკერძოებლობას. ხელისუფლების ვალდებულება იყო, რომ იმ დღეს ადამიანები დაეცვა. დიახ, მთავრობამ უნდა აიღოს პასუხისმგებლობა, რადგან მან წაახალისა მოძალადეები და არაფერი გააკეთა საკუთარი მოქალაქეების დასაცავად.
ეს პოლიტიკური მოთხოვნაა, მაგრამ სრულიად ლეგიტიმური.
მინდა მჯეროდეს, რომ მედიის პროტესტი გაგრძელდება. ყველა ნაბიჯზე უნდა იგრძნობოდეს პროტესტი და თუ ამ პროტესტს არ დავთმობთ, აუცილებლად გავიმარჯვებთ.
