ბოლო 10 წლის 10 საუკეთესო ქართული ფილმი. რა ხდება თანამედროვე ქართულ კინოში

ბოლო ათწლეულის ყველაზე მნიშვნელოვანი ქართული ფილმების სიის შედგენა ჟურნალისტსა და კინომცოდნეს, ნინია კაკაბაძეს ვთხოვეთ:

საბჭოთა ქართულ კინოს ერთი საერთო ხაზი აერთიანებდა – ტოტალიტარულ სახელმწიფოში კრიტიკული სათქმელის იგავური და მეტაფორული ენით გამოთქმა.

ტოტალიტარული სახელმწიფო სამი ათეული წლის წინ დაინგრა, თუმცა ქართული კინო მხოლოდ ახლა იწყებს ახალი ენის და ახალი სათქმელის პოვნა. ორი ათეული წლის განმავლობაში კამერა მძიმე სოციალურ თუ ეგზისტენციალური პრობლემებს უბრალოდ იღებდა და ეკრანზე აჩვენებდა. თუმცა ბოლო წლებში რეჟისორებმა უკვე პრობლემებისგან დისტანცირება, რეფლექსირება და მისი გლობალურად დანახვა ისწავლეს.

როგორია ფილმები ომზე, რომლებსაც აფხაზი რეჟისორები იღებენ. მიმოხილვა

აფხაზეთში სულ ცოტა ხნის წინ დაიწყეს ომზე ფილმების გადაღება და ამ გზით ომზე საუბარი

თუკი დამოუკიდებლობის პირველ ათწლეულებში გადაღებული ქართული კინო მხოლოდ ადგილობრივი მაყურებლისთვის იყო ახლობელი და გასაგები, უკანასკნელი წლების განმავლობაში იგი უფრო კოსმოპოლიტური ხდება. ამას სხვადასხვა პრესტიჟულ საერთაშორისო კინოფესტივალებზე მოპოვებული წარმატებები თუ საერთაშორისო პრესაც მოწმობს.

ეს ათი ფილმი, ჩემი აზრით, ყველაზე საინტერესოა მათ შორის, რაც ბოლო წლებში შექმნილა.

„Keep Smiling ანუ გაიღიმეთ“ რეჟისორი რუსუდან ჭყონია, 2011 წელი

რაზეა ფილმი: ფილმი მოგვითხრობს სილამაზის კონკურსზე, რომელშიც არა “მისები”, არამედ დედები მონაწილეობენ. ეს ათი განსხვავებული ქალის ისტორიაა, რომელთა შორის არის მრავალშვილიანი დედა, მინისტრის ცოლი, დევნილი, ეთნიკურად არაქართველი და ა.შ. კონკურსში გამარჯვებულს ბინა და 25 ათასი ერგება.

რატომ არის მნიშვნელოვანი: თანამედროვე ქართულ კინოში შეიძლება ითქვას, რომ ეს პირველი ფილმია ქალებზე, მათ პრობლემებსა და ყოველდღიურობაზე.

ქალებზე, რომლებსაც ხშირად მძიმე შრომა უწევთ იმისთვის, რომ ოჯახები არჩინონ.

• ქართული ფილმი აგვისტოს ომის შესახებ ოსკარისთვის იბრძოლებს
• 30 წლის შემდეგ პირველად, ქართული კინოფილმი ბერლინალეს საკონკურსო პროგრამაშია

მიუხედავად იმისა, რომ თავად რეჟისორი არ მიიჩნევს საკუთარ ფილმს ფემინისტურად, „გაიღიმეთ“ სწორედ თანამედროვე ქალების სოციალურ და გენდერულ პრობლემებზეა.

ფილმში ჩანს, რომ ქალების კეთილდღეობას და ამ კონკრეტულ შემთხვევაში კონკურსში გამარჯვებას, ისევ კაცები განაპირობებენ.

ფილმში არის სცენა, სადაც ქალები ღიმილში მეცადინეობენ. იყავი სულ ფორმაში, არავის აჩვენო შენი პრობლემები და გაიღიმე – ითხოვს მათგან საზოგადოება.

სხვათა შორის, ერთ-ერთ მთავარ როლს ამ ფილმში საქართველოს ყოფილი პირველი ლედი, ექს-პრეზიდენტ გიორგი მარგველაშვილის მეუღლე, მაკა ჩიჩუა ასრულებს.

„გრძელი ნათელი დღეები“ (In Bloom). რეჟისორები: ნანა ექვთიმიშვილი და სიმონ გროსი, 2013 წელი

რაზეა ფილმი: 90-იანი წლების საქართველო – უშუქობა, უწყლობა, პურის რიგები, კრიმინალი, განუკითხაობა, გოგონების მოტაცება და ნაადრევი ქორწინება, სამოქალაქო ომი და ამ ყველაფრის ფონზე განვითარებული ორი მოზარდი გოგონას გულწრფელი მეგობრობა.

რატომ არის მნიშვნელოვანი: 90-იან წლებს ბევრი ქართული ფილმი მიეძღვნა, თუმცა ეს ერთ-ერთი პირველია, რომელიც იმდროინდელი რეალობის თემას არა მარტო აღწერს, არამედ რეფლექსირებს. ფილმის რეჟისორი, რომელიც თავად 90-იანელების თაობისაა ერთდროულად დისტანცირებულიცაა  და ამავე დროს საოცარი სიზუსტითა და სიღრმით გადმოსცემს ოცდაათი წლის წინანდელ უმძიმეს პერიოდს, სადაც ძალადობა, ყაჩაღობა და მკვლელობა ყოველდღიურობა იყო. ფილმი ნათლად ასახავს იმ ეპოქის სინამდვილეს, როდესაც დაკარგული ბიჭების თაობაში გოგოები გაძლიერდნენ და მათგან განსხვავებით ნაადრევად გაიზარდნენ.

“მე ვარ ბესო“ (I’m Beso).  რეჟისორი ლაშა ცქვიტინიძე, 2014 წელი

რაზეა ფილმი: ეს არის სოფელში მცხოვრები მოზარდი ბიჭის ამბავი, რომელიც რეპერობაზე ოცნებობს და ამისთვის ძველ, პატარა დიქტოფონზე ჩანაწერებსაც აკეთებს. უმუშევრად და უფუნქციოდ დარჩენილი მოძალადე მამა, შრომისგან დაღლილი დედა, ძალაუფლებისთვის ბრძოლა სკოლაში და სიცარიელე სოფელში. 

რატომ არის მნიშვნელოვანი: შეიძლება ითქვას, რომ ლაშა ცქიტიშვილი ის ახალგაზრდა რეჟისორია, რომელიც პირველად გადის ქალაქიდან სოფელში და ჯურღმულში მცხოვრებ გმირს პოულობს. „მე ვარ ბესოს“ თამამად შეგვიძლია მივაკუთვნოთ ახალი სოციალური კინოს დეფინიცია, რომელშიც გმირისა და მისი გარემოს ისტორია ერთნაირად მნიშვნელოვანია. ეს ასევე პირველი ქართული ფილმია, სადაც ჰომოსექსუალი გმირი (ბესოს ძმა) არა სტერეოტიპული და კარიკატურული სახით, არამედ მისი ნამდვილი ტკივილით შემოდის.

“კრედიტის ლიმიტი“ (Line of Credit). რეჟისორი ნუცა მესხიშვილი, 2016 წელი

რაზეა ფილმი: ფილმის მთავარი გმირი ახალგაზრდა ქალია, რომელიც ხანშიშესულ დედასთან, ქმართან და შვილთან ერთად ცხოვრობს. ერთ დროს, საბჭოთა კავშირში უზრუნველად მცხოვრები ოჯახი, ახალ დროს მოუმზადებელი ხვდება.  ცხოვრების პირობების გასაუმჯობესებლად ფილმის მთავარი გმირი ნინო ვალებისა და კრედიტების ქსელში იხლართება.

რატომ არის მნიშვნელოვანი: „კრედიტის ლიმიტი“ კიდევ ერთი ქართული ფილმია, რომელიც პოსტსაბჭოთა საქართველოს თემაზე რეფლექსირებს. აქ კვლავ შემოდის ქალის როლი თანამდროვე ქართულ სინამდვილეში. ქალი დიდ ოჯახში, უუნარო ქმრის გვერდით, ერთადერთია, ვისაც ოჯახის გადარჩენის პასუხისმგებლობა აკისრია. ნინო და მისი ოჯახი იმ ათასობით ადამიანის ისტორიას გვიყვება, რომელთაც ვერც ძველი, საბჭოთა დროინდელი ცხოვრება გააგრძელეს და ვერც ახალი შექმნეს. ისინი სადღაც ზღვარზე დაიკარგნენ.

„ნამე“ (Namme). რეჟისორი ზაზა ხალვაში, 2017 წელი

რაზეა ფილმი: ფილმის სიუჟეტი საქართველოს მაღალმთიან რეგიონში, აჭარაში ვითარდება, სადაც სოფლის მხცოვანი ბერიკაცის ეზოში, პატარა გუბურაში, ჯადოსნური, სამკურნალო თვისებების მქონე თევზი ცხოვრობს. სოფელში ახალი კაშხლის მშენებლობას იწყებენ.

რატომ არის მნიშვნელოვანი: ზაზა ხალვაშის კინო სრულიად განსხვავებულია უკანასკნელ ათწლეულში შექმნილი  ქართული ფილმებისგან.  პოეტური კინოენით გადმოცემული მისტიკური ისტორია, სრულიად უნიკალურ, ფერწერულ კინოსანახაობას ქმნის. რეჟისორს  საათნახევრით მაყურებელი იმ ზღაპრულ სამყაროში გადაჰყავს, სადაც ბუნება და ადამიანი ერთ ჰარმონიულ გარემოს ქმნიან და რომელსაც თანამედროვე ცივილიზაცია ტრაქტორის გრუხუნით არღვევს. ეს არის ფილმი სადაც გამოსახულება იმაზე მეტს ამბობს, ვიდრე სიტყვა, პერსონაჟი თუ ამბავი.

„ჩემი ბედნიერი ოჯახი“ (My Happy Family). რეჟისორი ნანა ექვთიმიშვილი და სიმონ გროსი. 2017 წელი. My Happy Family

რაზეა ფილმი: ფილმის მთავარი გმირი 52 წლის სკოლის მასწავლებელი ქალია, რომელიც ოჯახში დედასთან, მამასთან, ქმართან, შვილებთან და რძალთან ერთად ცხოვრობს. ერთ დღესაც ის, ყოველგვარი კონკრეტული მიზეზის გარეშე, გადაწყვეტს, რომ სახლიდან წავიდეს, ბინა იქირაოს და ცალკე, მარტო იცხოვროს.

რატომ არის მნიშვნელოვანი: ნანა ექვთიმიშვილისა და სიმონ გროსის ფილმი ალბათ ყველაზე არაპლაკატური გზით გვაჩვენებს ქალის პრობლემას თანამედროვე საქართველოში და ამავე დროს ტრადიციულ გარემოში. რატომ უნდა წახვიდე სახლიდან, თუ საყვარელი არ გყავს, ან რაიმე კონკრეტული პრობლემა არ გაქვს? ეს ხომ სირცხვილია, რას იტყვიან სხვები?!„ჩემი ბედნიერი ოჯახი“ წმინდად ფემინისტური ფილმია, რომელიც ანგრევს სტერეოტიპს, რომ ქალის როლი ოდითგანვე თბილი კერის შექმნაა და გვიჭირს დაშვება, რომ შესაძლოა, ის საკუთარ თავს მარტოობასა და თავისუფლებაში პოულობს.

„ღორი“ (PIG). რეჟისორი გიგა ლიკლიკაძე, 2019 წელი

რაზეა ფილმი: ეს რეალური ისტორიაზე შექმნილი ფილმია. ამბავი რეჟისორმა საინფორმაციო გამოშვებაში მოისმინა: ახალგაზრდა ბიჭი უცხო სოფელში დაიკარგა, მაყვლის ბუჩქებში გაიხლართა და სხვის ეზოში აღმოჩნდა. ამ ეზოს და სახლის მესაკუთრეებმა (ორმა ძმამ) ის დაიჭირეს, ქურდობა დააბრალეს, ჯაჭვით დააბეს და ოჯახს გამოსასყიდი თანხა მოსთხოვეს.

რატომ არის მნიშვნელოვანი: თუკი უცხო მაყურებელს აინტერესებს საქართველოს რეალობა, ის ქვეყანა, რომელიც მხოლოდ ადგილობრივ საინფორმაციო გადაცემებში ჩანს, სწორედ ეს ფილმი უნდა ნახოს. საოცარი მინიმალიზმითა და ნატურალისტურად გამოსახული ქართული რეალობა, სადაც ახალგაზრდა ბიჭის სიცოცხლე ერთი ცოცხალი ღორის ფასი, 300 ლარი ღირს.

„უარყოფითი რიცხვები“ (Negative Numbers). რეჟისორი, უტა ბერია, 2019 წელი

რაზეა ფილმი: ფილმის სიუჟეტი არასრულწლოვანთა კოლონიაში ვითარდება. მთავარი გმირი ნიკა, რომელიც სასჯელს მისი ძმის მიერ ჩადენილი დანაშაულის გამო იხდის, ამ კოლონიაში ე.წ. მაყურებელია.

რატომ არის მნიშვნელოვანი: ეს არის პირველი ქართული ფილმი ციხეზე, რომელიც მინიმალურადაც კი არ ახდენს კრიმინალური სამყაროს რომანტიზირებას. პირიქით, უტა ბერიას მიზანია აჩვენოს მახინჯი და დანაშაულებრივი საბჭოთა მემკვიდრეობა, რომელიც ისე მყარად ზის ჩვენში, რომ მისგან ოცდაათი წლის თავზეც ვერ გავთავისუფლდით. თანამედროვე ციხე, რომელსაც ახალი ძლიერი ინსტიტუტი, ეკლესია შეუერთდა. ისინი ერთად მოერგნენ მოდელს, სადაც სუსტი შენდობას არ იმსახურებს, ძლიერი კი ყოველთვის გამარჯვებულია.

„და ჩვენ ვიცეკვეთ“ (And Then We Danced). რეჟისორი ლევან აკინი, 2019 წელი

რაზეა ფილმი: ფილმის რეჟისორი, შვედეთში დაბადებული და გაზრდილი ლევან აკინი, თურქეთში მცხოვრები ქართველების შვილია. ფილმში ის ქართული ცეკვის ანსამბლში, ორ ახალგაზრდა ბიჭს შორის გაჩენილ სიყვარულის ისტორიას მოგვითხრობს.

რატომ არის მნიშვნელოვანი: შეიძლება ითქვას, რომ „და ჩვენ ვიცეკვებთ“ არის პირველი ქართული სრულმეტრაჟიანი, ღიად გეი ფილმი, რომლის ღირსება არა მხოლოდ გამბედაობა, არამედ კინემატოგრაფიული ოსტატობაა. ფილმი იმ პატრიარქალურ კულტურას აჩვენებს, რომელიც ქართული რეალობის ყოველდღიურობაა. ეს არ არის მხოლოდ ორი ბიჭის და მათი მეგობრების ამბავი, ეს ყველა იმ ადამიანის ისტორიაა, რომელსაც მასკულინურ გარემოში უწევს ცხოვრება.

„დასაწყისი“ (Beginning). რეჟისორი დეა კულუმბეგაშვილი, 2020 წელი

რაზეა ფილმი: ფილმის სიუჟეტი საქართველოს ერთ-ერთ პროვინციულ ქალაქში ვითარდება და იეჰოვას მოწმეთა თემის შესახებ მოგვითხრობს. ფილმის მთავარი გმირები იეჰოვას მოწმეთა ადგილობრივი წინამძღვარი და მისი ცოლი, იანა არიან. ერთ დღეს მათ თავს დაესხმიან რელიგიური ექსტრემისტები და სამლოცველოს დაუწვავენ.

რატომ არის მნიშვნელოვანი: უკანასკნელი წლების კინო, პირველ რიგში იმ მოტივით არის საინტერესო, რომ ახალგაზრდა რეჟისორები ეხებიან თემებს, რომელიც ხელშეუხებლად ითვლებოდა. კულუმბეგაშვილის ფილმი გვაჩვენებს, როგორ ცხოვრობენ საქართველოში რელიგიური უმცირესობის წარმომადგენლები. მეორე და არანაკლებ საინტერესო ხაზი არის იეჰოვას მოწმეთა ლიდერის მეუღლის, იანას სახე. იანა თავისი რეალური სურვილების გაანალიზებას იწყებს, რის შემდეგაც მისი სამყარო ნელ-ნელა ინგრევა.