აზერბაიჯანული ირლანდიური მაქმანი

როდესაც ალიონას სახლში ძაფების, მძივების, ჩხირების, ყაისნაღებისა და ხელსაქმის  სხვა ატრიბუტების ტევა აღარ იყო, მეუღლემ სახელოსნოს დაქირავება შესთავაზა. მათ,ვინც ალიონა სალიმოვას იცნობს(„რომელი ალიონა? ირლანდიური მაქმანები?“), სულ არ გაჰკვირვებიათ _ როდესაც გატაცება ცხოვრების წესი ხდება, ერთადერთი გზა რჩება _ ჰობი ბიზნესად უნდა აქციო. 

‘რა თქმა უნდა, მინდოდა, მაქმანები პოდიუმზე გამეტანა და ირლანდიური მაქმანების აზერბაიჯანული განშტოების ბრენდი, საკუთარი ხაზი შემექმნა’. ირლანდიური მაქმანების დამზადების ტექნიკას ალიონა უშუალოდ ირლანდიაში, ქალაქ კლონესში დაეუფლა; 2015 წელს კი მაქმანების ცნობილი ოსტატის, მაირა ტრენორის საზაფხულო სკოლაშიც მიიწვიეს სპეციალისტის რანგში. ალიონა სალიმოვას მაქმანებიანი თავშალები კლასიკური ირლანდიური ნაკეთობებისგან მრავალფეროვანი ნართებით, ნახატებითა და ფერთა შეხამებით გამოირჩევა; ფერების ასეთ გამას სხვა არავინ იყენებს.

ალიონა სალიმოვას შემოქმედებითი სახელოსნო

ერთი თავშალის დასამზადებლად 50 საათია საჭირო. მაქმანებიან კაბას კი _ 4 თვეს ანდომებს; ამიტომ ერთი თავშალი 150 მანათი (100 დოლარი) ღირს, კაბა _ 1000 (დაახლოებით 620 დოლარი). აქაურ საშუალო ფენას ეს ფასები საკმაოდ ეძვირება. სხვა ქვეყნებში,  იმ ნივთებს, რომლებიც მასობრივი ბაზრისთვის არ არის გათვლილი, შეძლებული ადამიანები დიდი მონდომებით ყიდულობენ, მაგრამ აზერბაიჯანში წარწერა _ ‘ხელნაკეთია’_  გაყიდვას ვერ ეხმარება; ამიტომ იმ 8 შარფიდან, რომელიც ალიონამ ერთ წელიწადში მოქსოვა, მხოლოდ ერთი გაყიდა,და ახლა კანადაშია.

ალიონა ბუნებრივი ქვებისგან ბიჟუტერიის შექმნითაც არის გატაცებული, ქსოვს, ხალიჩების ამზადებს და ხელსაქმის სხვა სახეობებსაც ფლობს; თუმცა, ორიგინალური, ხასხასა ყელსაბამები და საყურეები არც ისე კარგად იყიდება, რომ ოსტატს მნიშვნელოვანი შემოსავალი მოუტანოს.

დევალვაციის მეორე ტალღამ შემოსავლიან ბიზნესზე ოცნებაც კი შეუძლებელი გახადა. დაბალი მოთხოვნის გამო, შემოსავალი ისედაც მწირი იყო. ასეთი ბიზნესი ვერც  საპენსიო ფონდში ფიქსირებული გადასახადის მუდმივად გადარიცხვას უძლებს. ამიტომ,ალიონა იძულებული გახდა, სახელოსნოს ქირაობაზეც უარი ეთქვა.

ბაქოში მუდმივად ტარდება ხელნაკეთის ნივთების გამოფენები, ბაზრობები და საქველმოქმედო გაყიდვები, რომლებზეც სრულიად მრავალფეროვანი ნაკეთობებია წარმოდგენილი _ აქ ხელით ნაქსოვ ქუდებსაც ნახავთ,  ეგზოტიკურ იაპონურ დასაკიდ ბურთებს _ ტემარისაც, და ბევრ სხვა რამეს.

როგორც ხელნაკეთი ნივთების გამოფენების ორგანიზატორი, ელა ბაგიროვა ამბობს, სასურველია, ამგვარი ღონისძიებები დღესასწაულებს დაემთხვეს _ როდესაც ადამიანებს ამაღლებული განწყობა აქვთ და ახლობლებისთვის საჩუქრებს ეძებენ. მართლაც, რა უნდა იყოს სრულიად უნიკალურ, ხელნაკეთ ნივთზე უკეთესი საჩუქარი! დღეს ბევრი ოსტატი საკუთარ  ნაკეთობებს გასაყიდად უფრო მიმზიდველს ხდის და,ძველი დროის პლასტიკური პაკეტების ნაცვლად, საგანგებოდ იმპროვიზებული ლოგოტიპით დამშვენებულ სასაჩუქრე შეფუთვას გვთავაზობს. თუმცა, პატარა, საყვარელ სუვენირებზე,რომლებიც ხუთ დოლარამდე ღირს, მაინც მეტი მოთხოვნაა.

მარკეტოლოგი სევილ ჰასანოვა ამბობს, რომ ამ პრობლემის ერთი მხარე მეორეს ანარეკლია _ ხელსაქმის ოსტატები მყიდველის მოთხოვნას ვერ ითვალისწინებენ, მყიდველები კი მათ ნამუშევრებს სათანადოდ ვერ აფასებენ. „საქმე ის არის, რომ ჩვენში ადამიანები გამორჩეულობისკენ სულაც არ მიილტვიან; აქ უფრო აფასებენ უკვე დამკვიდრებულ, ცნობილ ბრენდებს, რომლებითაც თავს მოიწონებენ. და ამიტომ, მზად არიან, სამმაგი გადაიხადონ „სვაროსვსკის“ მაღაზიაში ნაყიდ ყელსაბამში, მაგრამ ძალიან უკვირთ, იმ ფასის მესამედს მაინც თუ მოსთხოვენ იგივე „სვაროვსკის“ კრისტალებისგან დამზადებულ უნიკალურ მძივში. კაბის შესაფერისი სამკაულის შეკვეთაზე თუ ვილაპარაკებთ, ამას ის ართულებს,რომ ჩვენთან ზედმიწევნით უყვართ ოქრო; და თუ ორიგინალურ საჩუქარზე მიდგა საქმე, ეს სფერო ჩვენთან ჭიქურზე გამოსახული იუბილარის ფოტოს ვერ ცდება.

სვაროვსკის კრისტალების საყურეები, ალიონა სალიმოვა

‘ჰენდ მეიდი’ აზერბაიჯანში იაფი არ არის. ხარისხიანი ნაკეთობას  „ნედლეულიც’ ხარისხიანი სჭირდება, რაც ძვირია და ხშირად საკმაოდ რთულად საშოვნელიც _ ან საზღვარგარეთიდან უნდა ჩამოიტანო, ან ინტერნეტით გამოიწერო. ეს ყველაფერი კი თვითღირებულებას ზრდის. გარდა ამისა, ნაკეთობათა უმეტესობის დამზადება დიდ დროს მოითხოვს, და ეს დრო ოჯახს, ძილსა და დასვენებას აკლდება. რასაკვირველია, ოსტატები ამ ყველაფერს ითვალისწინებენ ნაკეთობის ფასის განსაზღვრისას.

სევილ ჰასანოვა მიიჩნევს, რომ სწორედ ეს არის ხელნაკეთი ნივთების შემქმნელი ქალბატონების მეორე პრობლემა: „ისინი ვერ ხვდებიან,თუ რატომ არ სურს მყიდველს, ფული გადაიხადოს ასსაათიანი სამუშაოსა და ხუთ კილოგრამ სულში, რომელსაც ოსტატი ზოლებიან ქუდში დებს. ბაზრის კანონების მიხედვით, მეწარმემ საერთოდ არ უნდა აწარმოოს ისეთი საქონელი, რომლის დამზადებაში დახარჯული დროის კომპენსაციასაც მყიდველი არ აპირებს. მოგებული მხოლოდ ის რჩება, ვინც მოიფიქრებს, როგორ აწარმოოს უნიკალური, საჭირო, და თან დაბალი თვითღირებულების საქონელი.“

რასაკვირველია, თუ ოსტატები საერთო საქმისთვის გაერთიანდებიან, ისინი, სამუშაო პროცესის სწორი ორგანიზებით, ხარჯის მნიშვნელოვნად შემცირებას შეძლებენ, თუმცა არსებული კრიზისი და მაღალი საგადასახადო განაკვეთები ბიზნესგეგმების განხორციელებას ხელს ნამდვილად არ უწყობს.

12.03.2016