აზერბაიჯანში შეიძლება უმუშევარი დარჩეთ თქვენი პოლიტიკური შეხედულებების გამო. ისტორიები
მუშაობა აზერბაიჯანში
„ეს არის სასჯელი აზერბაიჯანში პოლიტიკური აქტივობის, ოპოზიციის, ხელისუფლების კრიტიკისთვის“
აზერბაიჯანში ოპოზიციური პარტიების ზოგიერთი წევრი და აქტივისტი ამბობს, რომ მათი პოლიტიკური საქმიანობის გამო სხვადასხვა დროს დისკრიმინაციას განიცდიდნენ. სტუდენტები საუბრობენ უნივერსიტეტის მენეჯმენტის მხრიდან გაფრთხილებებზე, ხოლო დასაქმებული აქტივისტები – სამსახურიდან გათავისუფლების შემთხვევებზე.
მასალა მომზადებულია JAMnews-ის პარტნიორის “Meydan TV”-ს მიერ:
”დირექტორმა თქვა, რომ ზედმეტი პრობლემები არ სჭირდებოდა”
აზიზ მამიევი რვა წელზე მეტია, რაც პარტია “მუსავათის” წევრია.
მისი თქმით, 2022 წლის დასაწყისში ის რესტორნების ინდუსტრიაში მუშაობდა. იმ პერიოდში ის სოციალურ ქსელებში მუდმივად იღებდა სიცოცხლისა და ჯანმრთელობის მოსპობის მუქარებს. პოლიციაშიც განაცხადა, მაგრამ ამან შედეფგი არ გამოიღო. ამიტომ 5 აპრილს შსს-ს შენობის წინ წინ მარტო დადგა და საპროტესტო აქცის გამართა.იმავე საღამოს მას აცნობეს, რომ სამსახურიდან გათავისუფლებულია.
რამდენიმე თვიანი უმუშევრობის შემდეგ აზიზმა ქალაქგარეთ დაიწყო სამსახური, თუმცა მალე იქედანაც გაათავისუფლეს, მას შემდეგ, რაც მონაწილეობა მიიღო მინისტრთა კაბინეტის წინ გამართულ აქციაში სახმელეთო საზღვრების გახსნის მოთხოვნით. ამ აქციის დროს იგი დააკავეს. პატიმრობიდან გათავისუფლების შემდეგ კი უფროსმა სამსახურიდან დაითხოვა.
„მინდიდა ჩემი კუთვნილი ხელფასი მაინც ამეღო, მაგრამ კოლეგებმა გამაფრთხილეს, რომ ჯობდა იქ არ გამოვჩენილიყავი. თურმე, ჩემი ფოტო დაბეჭდეს, კედელზე ჩამოკიდეს და დაცვას დაავალეს, რომ ჩამოსვლისთანავე დავეკავებინეთ“, – ამბობს მამიევი და დასძენს: ეს არის სასჯელი აზერბაიჯანში პოლიტიკური აქტივობის, ოპოზიციის, ხელისუფლების კრიტიკისთვის. ადამიანებს სამსახურიდან აძევებენ, ცხოვრების წესს ურღვევენ, აპატიმრებენ…“
რას ამბობს კანონი?
აზერბაიჯანის რესპუბლიკის კონსტიტუციის 35-ე მუხლის თანახმად, ყველას აქვს უფლება იმუშაოს უსაფრთხო და ჯანსაღ პირობებში ყოველგვარი დისკრიმინაციის გარეშე.
ამასთან, შრომის კოდექსის მე-16 მუხლი კატეგორიულად კრძალავს შრომით ურთიერთობებში ყოველგვარ დისკრიმინაციას დასაქმებულთა შორის და მათი უფლებების შეზღუდვას პოლიტიკური შეხედულებებით.
იმის მიხედვით, თუ რა შეზღუდვებს განიცდის დასაქმებული, შეიძლება გარკვეული სამართლებრივი ნაბიჯების გადადგმა, ამბობს ადვოკატი ფარიზ ნამაზლი.
„მაგალითად, თუ თანამშრომლის აზრით, ის პოლიტიკური შეხედულებების გამო გაათავისუფლეს, მან ერთი თვის ვადაში უნდა შეიტანოს სარჩელი სამსახურიდან გათავისუფლების ბრძანების გაუქმების შესახებ. მან ასევე უნდა დაამტკიცოს, რომ სამსახურიდან გათავისუფლება იყო პოლიტიკური მოტივით. ამასთან, თუ სამუშაო ადგილზე იგი მოკლებულია ნორმალურ სამუშაო პირობებს, შეუძლია მიმართოს შრომის სახელმწიფო ინსპექციას“.
ასევე, ნამაზლის თქმით, თუ თანამშრომელი თვლის, რომ მას მიადგა მატერიალური და მორალური ზიანი, მას უფლება აქვს მოითხოვოს კომპენსაცია.
ეს ის, რაც კანონში წერია, თუმცა სინამდვილეში ყველაფერი სხვაგვარადაა.
„დამირეკა აღმასრულებელი ხელისუფლების უფროსმა და მითხრა: „ღვთის გულისთვის არ წახვიდე აქციაზე“.
აზერბაიჯანის სახალხო ფრონტის პარტიის (APFP) წევრს და ამ პარტიის ერთ-ერთი რეგიონული ფილიალის თავმჯდომარეს 52 წლის მეჰრიბან ჰუსეინლისაც იგივე პრობლემები შეექმნა.
ბაქოს სახელმწიფო უნივერსიტეტის იურიდიული ფაკულტეტის კურსდამთავრებული 2013 წლამდე მუშაობდა ფოსტალიონად ბაქოს სოფელ ზაბრატში. 2013 წელს იგი შეუერთდა PFPA-ს რიგებს, რის შემდეგაც ასზე დაიწყო ზეწოლა სამსახურში.
„მიტინგების დაწყებისთანავე აღმასრულებელი ხელისუფლების თანამშრომლები ხშირად მოდიოდნენ ჩვენთან ფოსტაში. აღმასრულებელი ხელისუფლების უფროსმა დამირეკა და მითხრა: „ღვთის გულისთვის არ წახვიდე აქციაზე, თორემ დაგვსჯიანო“. რაში გჭირდება ეს აქციები, ხომ მუშაობ, ჰოდა, იმუშავეო. მე კი ვუპასუხე: „რა კავშირი აქვს ჩემს სამსახურს და საქმეს იმასთან, თუ სად მივდივარ? ხომ კარგად ვაკეთებ ჩემს საქმეს? ხომ არ არის ჩემს მიმართ რაიმე პრეტენზია? არა”.
ჰუსეინლი ამბობს, რომ ზეწოლა თანდათან ძლიერდებოდა. ის უკვე დარწმუნებული იყო, რომ სამსახურიდან გაათავისუფლებდნენ.
ყოფილი პოლიტპატიმრები პერიოდულად განიცდიან იმავე პრობლემას.
მაგალითად, PFPA-ს წევრი ფუად აჰმედლი, რომელიც უფლებადამცველებმა პოლიტპატიმარად აღიარეს, სამი წელია უმუშევარია. დაკავებამდე ის მობილურ ოპერატორ „აზერფონში“ მუშაობდა. ახლა კი, რაც არ უნდა დაუკავშირდეს ადგილობრივ და საერთაშორისო კომპანიებს თავის სპეციალიზაციაში ვაკანსიების შესახებ, ეს ყველაფერი უშედეგოა. და, მისი აზრით, მთავარი მიზეზი ის არის, რომ ის პოლიტიკური საქმიანობისთვის დააკავეს.
ორი წლის წინ, მოძრაობა „დემოკრატია 1918“-ის მაშინდელმა წევრმა და ყოფილმა პოლიტპატიმარმა ჯალილ ზაბიდოვმა იმავე მიზეზით განათლების სამინისტროსთან საპროტესტო აქცია გამართა. ზაბიდოვის თქმით, გათავისუფლების შემდეგ მან ვერ შეძლო წინა სამსახურში დაბრუნება და, მიუხედავად 13 წლიანი მასწავლებლობის გამოცდილებისა, ვერც სხვა სკოლაში დასაქმება მოახერხა.
მიუხედავად იმისა, რომ შრომისა და სოციალური დაცვის სამინისტროს დასაქმების სახელმწიფო სამსახურში აცხადებენ, რომ სამუშაო ადგილები კვოტების საფუძველზე ენიჭებათ ციხიდან გათავისუფლებულ ადამიანებს და ეხმარებიან მათ დასაქმებაში.
მაგრამ პოლიტიკური აქტივისტები მხოლოდ სამუშაო ადგილზე არ განიცდიან შევიწროებას. ახალგაზრდები ზეწოლას განიცდიან უმაღლეს სასწავლებლებშიც.
„ჩემზე ზეწოლას ჩემი ოჯახის მეშვეობით ცდილობდნენ“
ფარიდ იმანოვი ბაქოს სლავური უნივერსიტეტის მეოთხე კურსის სტუდენტია. ის ჩართულია სამოქალაქო და პოლიტიკურ აქტივიზმში და გარკვეული პერიოდი იყო სტუდენტური ძალების ცენტრის თავმჯდომარე.
ფარიდი ამბობს, რომ ამ საქმიანობის გამო მან და მისმა ოჯახმა უნივერსიტეტის ხელმძღვანელობისგან რამდენიმე გაფრთხილება მიიღეს.
„დამიძახეს დეკანატში და მითხრეს: ჩვენ გიცნობთ, როგორც კარგ სტუდენტს და გვეჩვენება, რომ უკეთესი იქნება, თუ თქვენნაირ აქტიურ სტუდენტებს, დიდი პოტენციალის მქონეებს, შიდა საუნივერსიტეტო ცხოვრებისთვის შეუძლიათ მეტი სარგებლის მოტანა, ვიდრე რაღაც სხვა ორგანიზაციებთან თანამშრომლობითო. უნივერსიტეტის ადმინისტრაცია ცდილობდა გადავერწმუნებინე, რათა არ ვყოფილიყავი ჩართული აქტივიზმში. რამდენჯერმე ჩემს მშობლებს დაუძახეს უნივერსიტეტში და უთხრეს, – თქვენი შვილი ისეთ რამეებს აკეთებს, ეს ციხეში წამებით მთავრდებაო. ანუ ჩემზე ზეწოლას ჩემი ოჯახის მეშვეობითაც ცდილობდნენ“.
სტუდენტ-აქტივისტი რუსტამ ისმაილბეილიც ადასტურებს, რომ დაემუქრნენ უნივერსიტეტში გარიცხვით, რადგან სტუდენტების პრობლემებზე ხმამაღლა ისაუბრა. რუსტამის თქმით, მას და მის თანამებრძოლებს, რომლებსაც ერთი და იგივე პოლიტიკური შეხედულებები აქვთ, დიდ სირთულეებს უქმნიან სასწავლო პროცესის დროს და მუდმივად მეთვალყურეობენ.
აზიზ მამიევი ამ მომენტისთვის ოფიციალურად უმუშევარია და დროდადრო „თავისუფალ“ ნახევარ განაკვეთზე მუშაობს. მეჰრიბან ჰუსეინლი ყოველდღიურ შრომას სათბურებში აკეთებს. მაგრამ მიუხედავად ყველა ამ გაჭირვებისა, ისინი ამბობენ, რომ არ ნანობენ თავიანთ პოლიტიკურ არჩევანს.
„ისინი, ვინც ამ ქვეყანაში მთავრობის პოლიტიკას აკრიტიკებენ, სისტემატურ დისკრიმინაციას განიცდიან. ხელისუფლებამ და ხალხმა ისინი საკუთარ თავს დაამსგავსეს. ამიტომაც არ მეწყინება ხალხი და უკვე შევეგუე. და არასოდეს ნანობდა თავის პოლიტიკურ საქმიანობას. ამის შესახებ ყოველთვის ყველას ვეუბნებოდი, სადაც არ უნდა ვმუშაობდი. ჩემი პროტესტის ხმა ყოველთვის ისმის მოედნებზე“, – ამბობს აზიზ მამიევი.
მეჰრიბან ჰუსეინლი იზიარებს იმავე აზრს:
„როდესაც ვხედავ, რამხელა მწუხარება და ტანჯვა მოაქვს ხელისუფლება ხალხს, წმინდა ადამიანურად არ შემიძლია თითის აწევა, რათა ვიბრძოლო მათი გადარჩენისთვის“.
მედიაქსელის მხარდაჭერით
