აზერბაიჯანის ხელისუფლება სოფლის პროტესტს რეპრესიებით პასუხობს
მოვლენები სოიუდლუში
რეპრესიები მას შემდეგ დაიწყო, რაც გადაბაის რაიონის სოფელ სოიუდლუს მცხოვრებთა პროტესტი სასტიკად ჩაახშეს. სოფელში შესვლა-გამოსვლა შეიზღუდა, სცემეს და დააკავეს ჟურნალისტები, რომლებიც აშუქებდნენ ღონისძიებას, ხოლო აქტივისტები, რომლებიც სოციალურ ქსელში აპროტესტებდნენ, დააკავეს.
რა მოხდა?
22 ივნისის დილიდან გადაბაის რაიონის სოფელ სოიუდლიუში შესვლა-გამოსვლა აიკრძალა. ადგილობრივები აქ ბოლო ორი დღეა საპროტესტო აქციას მართავენ. ისინი ეწინააღმდეგებიან ახალი ხელოვნური ტბის მშენებლობას ახლომდებარე გადაბაის ოქროს მაღაროდან ნარჩენი წყლის ჩასადენად.
სოიუდლუ მდებარეობს მთიან მხარეში ბაქოდან დასავლეთით 450 კილომეტრში. გადაბაის საბადოს ამუშავებს ბრიტანული კომპანია Anglo Asian Mining. აქ პირველი ოქროს მოპოვება 2009 წელს დაიწყო.
სოფლის მცხოვრებლების თქმით, ოქროს მაღაროს მრავალწლიანი ფუნქციონირების შედეგად გარემო სერიოზულად დაზარალდა. ჰაერი დაბინძურებულია ციანიდის გაზით, რომელიც საზიანოა საზოგადოების ჯანმრთელობისთვის. სოფლის მცხოვრებლები ამბობენ, რომ მეორე ხელოვნური ტბის აშენება საძოვრებზე ტოქსიკური ნარჩენებს გაზრდის და ვითარებას კიდევ უფრო დაამძიმებს.
20 ივნისს პოლიციის თანამშრომლებმა გამოიყენეს რეზინის ტყვიები და ცრემლსადენი გაზი სოფელ სოიუდლუს მცხოვრებთა საპროტესტო აქციის დასაშლელად. მათივე ინფორმაციით, შეტაკების დროს 10-მდე მცხოვრები დაშავდა.
21 ივნისს მოსახლეობამ პროტესტი გააგრძელა. მათი წარმომადგენლები გადაბაის რეგიონის აღმასრულებელი ხელისუფლების ხელმძღვანელმა მიიღო.
სოფელში შესვლა და გამოსვლა შეზღუდულია
22 ივნისს სოფლის შესასვლელთან პოლიციის განყოფილება მოეწყო და სოიუდლუში მხოლოდ ადგილობრივი რეგისტრაციის მქონე პირებს უშვებენ. ამის შესახებ საინფორმაციო სააგენტო “თურანს” ადგილობრივმა მცხოვრებმა სურაია ალიევამ განუცხადა.
მისი თქმით, სოფელში “ბევრი პოლიციაა”, ის არ აძლევს ხალხს შეკრების საშუალებას აქციების გასაგრძელებლად.
სოფელში შესვლის შეზღუდვის ფაქტს შინაგან საქმეთა სამინისტროს პრესსამსახურშიც ადასტურებენ.
„საზოგადოებრივი წესრიგის უზრუნველსაყოფად, სოფელში არაუფლებამოსილი პირების შემოსვლა-გამოსვლა შეზღუდულია“, – აცხადებენ სამინისტროში.
პოლიციამ დაარღვია კანონი სოფელ სოიუდლუს შესასვლელთან პოსტის დაყენებით და შესვლისა და გასვლის შეზღუდვით, ამბობს ადვოკატი სამად რაჰიმლი.
„ნებისმიერ ტერიტორიაზე შესვლა-გასვლის შეზღუდვების გამოყენების მიზნით, პრეზიდენტის ბრძანებულებით უნდა გამოცხადდეს საგანგებო მდგომარეობა, ხოლო მილი მეჯლისმა (აზერბაიჯანის პარლამენტმა) 24 საათის განმავლობაში უნდა დაამტკიცოს ეს განკარგულება.
საგანგებო მდგომარეობა გამოიყენება კონსტიტუციის (მუხლი 112) და „საგანგებო მდგომარეობისა და სოციალური მდგომარეობის შესახებ“ კანონის (თვები II-III) შესაბამისად.
მოქალაქეთა გადაადგილების თავისუფლების შეზღუდვა და მოძრაობის მართვის სპეციალური რეჟიმის დაწესება არის ერთ-ერთი ღონისძიება და დროებითი შეზღუდვა, რომელიც განხორციელდა საგანგებო მდგომარეობის შემოღების დროს (აღნიშნული კანონი, მუხლი 8.0.2). რაც ახლა კეთდება უკანონოა“, – წერს ადვოკატი ფეისბუქის საკუთარ გვერდზე.
მთავრობის მიერ შექმნილი კომისია სოიუდლუში მდებარეობს
სურაია ალიევამ ასევე აღნიშნა, რომ ადგილობრივი მოსახლეობა არ იყო კმაყოფილი გადაბაის რეგიონის აღმასრულებელი ხელისუფლების ხელმძღვანელთან ორხან მურსალოვთან გუშინდელი შეხვედრით.
”მან არ მოგვისმინა, თვითონ ლაპარაკობდა. ახლა სამთავრობო კომისია შეიქმნა. გვინდა, რომ კომისიის წევრები შეგვხვდნენ, მოისმინონ ჩვენი საჩივრები, ჩაატარონ მონიტორინგი ადგილობრივი მოსახლეობის მონაწილეობით. თუ აპირებენ ჩამოსვლას და ქარხნის ეზოს დათვალიერებას, ჯობია არ მოვიდნენ“, – განაცხადა ალიევამ.
პრემიერ-მინისტრის, ალი ასადოვის ბრძანებით შეიქმნა კომისია, რომელიც შეაფასებს გადაბაის რაიონის სოფელ სოიუდლუში არსებულ მდგომარეობას. კომისიის თავმჯდომარედ ეკოლოგიისა და ბუნებრივი რესურსების მინისტრი მუხტარ ბაბაევი დაინიშნა. თუმცა, კომისიაში დამოუკიდებელი ექსპერტი არ შეიყვანეს.
ძალადობა ჟურნალისტებზე, რომლებიც აშუქებენ მოვლენებს
ჟურნალისტები, რომლებიც სოფელში მოვლენებს აშუქებდნენ, პოლიციის მხრიდან ძალადობას განიცდიან. Abzas Media-ს თანამშრომელი ნარგიზ აბსალამოვა და ამერიკის ხმის ჟურნალისტი ნიგარ მუბარიზი პოლიციამ დააკავა.
ამერიკის ხმის თანამშრომელმა ნიგარ მუბარიზმა თქვა, რომ სამი ადამიანი, ერთი სამოქალაქო ტანსაცმლით და ორი პოლიციის ფორმაში, მიუახლოვდნენ და ძალიან უხეშად წაართვეს ტელეფონი.
ჟურნალისტები მოქმედებდნენ კანონის მიღმა, განუცხადა „აბზას მედიას“ შინაგან საქმეთა სამინისტროს სპიკერმა ელშად გაჯიევმა: „სოფელში არის შესაბამისი კომისია მოსახლეობის პრობლემების გადასაჭრელად, ამიტომ უცხო პირებს ტერიტორიაზე არ უშვებენ. რატომ არიან იქ ჟურნალისტები? როგორ შევიდნენ უკანონოდ? გამოცხადდა, რომ სოფელში შესვლა შეუძლებელი იყო. ჩვენ მივყვებით მითითებებს“.
დაკავებები გრძელდება
სოფელ სოიუდლუში ბოლო სამი დღის განმავლობაში ათამდე აქციის მონაწილე დააკავეს.
დაპატიმრებები არ შემოიფარგლა სოიუდლუს მაცხოვრებლებით. დაკავებულები არიან იმ აქტივისტებს შორისაც, რომლებიც სოციალურ ქსელში აკრიტიკებდნენ პოლიციის სისასტიკეს სოფლის მცხოვრებლების მიმართ.
ელმირ აბასოვი, სოციალურ-პოლიტიკური მოძრაობა NIDA-ს წევრი, 21 ივნისს საღამოს გაუჩინარდა. მეორე დღეს ცნობილი გახდა, რომ ის პოლიციამ დააკავა. აქტივისტს 20-დღიანი ადმინისტრაციული პატიმრობა შეეფარდა.
სასამართლოში მყოფი ჟურნალისტებისა და აქტივისტების თქმით, აბასოვს ყელზე და ხელებზე ძალადობის კვალი აღენიშნებოდა.
22 ივნისს ასევე დააკავეს ყოფილი პოლიტპატიმარი გიას იბრაგიმოვი პოლიციისა და ხელისუფლების წინააღმდეგ კრიტიკული სტატუსის გამო. აქტივისტის დედის თქმით, მათ სახლში პოლიცია მივიდა და იბრაგიმოვს პოსტის წაშლა მოითხოვა, ხოლო როცა ის არ დათანხმდა, პოლიციაში გადაიყვანეს.
დაკავებიდან რამდენიმე საათში გიას იბრაგიმოვს სასამართლომ 30 დღით პატიმრობა მიუსაჯა.
პოლიცია ამჟამად ეძებს ჟურნალისტ ელმადინ შამილზადეს, რომელიც აშუქებდა მოვლენებს, და უფლებადამცველ აფიედინ მამედოვს. ისინი ორივე პოლიციაში დაიბარეს.
