ასლან ბჟანიას გადადგომდან ერთი წელი გავიდა: რა შეიცვალა აფხაზეთში და რა უნდა შეიცვალოს?
რა ხდება აფხაზეთში: ერთი წელი ბჟანიას შემდეგ
ერთი წელი გავიდა მას შემდეგ, რაც აფხაზეთის ყოფილი ე.წ. პრეზიდენტი ასლან ბჟანია ოპოზიციის ზეწოლის შედეგად იძულებული გახდა გადამდგარიყო.
ოპოზიციის ლიდერის, ადგურ არძინბას საკუთრებაში არსებულმა Telegram-არხმა “რესპუბლიკამ“ გამოაქვეყნა ანალიტიკური სტატია იმის შესახებ, თუ როგორ შეიცვალა სოხუმის შიდა პოლიტიკური ლანდშაფტი მას შემდეგ და როგორია რუსეთსა და აფხაზეთს შორის ურთიერთობების ამჟამინდელი მდგომარეობა.
აფხაზეთი ორი ათწლეულია მუდმივი პოლიტიკური კრიზისის მდგომარეობაში ცხოვრობს.
2004 წლიდან არასტაბილურობა მხოლოდ ხანმოკლე პერიოდით შემცირდა, თუმცა თავად სისტემა უცვლელი რჩება: ორი კონკურენტი პოლიტიკური ბანაკი აგრძელებს ძალაუფლებისთვის ბრძოლას.
ზედიზედ სამი პრეზიდენტი თანამდებობიდან ქუჩიდან ზეწოლის შედეგად გადადგა და არა პოლიტიკური ციკლის დასრულების შემდეგ.
2004 წლის კრიზისის შემდეგ, მოსკოვმა პრაგმატული მიდგომა აირჩია – არ ჩარეულიყო აფხაზეთის შიდა კონფლიქტებში. ამან მას საშუალება მისცა შეენარჩუნებინა სამუშაო ურთიერთობები გამარჯვებულ მხარესთან, რადგან შიდა წინააღმდეგობების მიუხედავად, ორივე ბანაკი რუსეთის ერთგული დარჩა.
დაბალი ცხოვრების დონე, კორუფცია და კლანური წყობა მუდმივი უკმაყოფილების და შესაბამისად, რეგულარული პოლიტიკური აფეთქებების საფუძველი გახდა.
ამ ციკლის გარღვევა მხოლოდ სამი პირობით არის შესაძლებელი:
- სოციალური კონსოლიდაცია;
- ფუნდამენტური რეფორმები;
- გრძელვადიანი გარე ფინანსური მხარდაჭერა.
მაგრამ დღეს სტრატეგიულ მოკავშირეს, ანუ რუსეთს, ამისთვის არც რესურსები აქვს და არც დრო, დანარჩენი მსოფლიო კი უბრალოდ არ არის დაინტერესებული აფხაზეთით.
რა შეიცვალა?
მოსკოვმა ცოტა ხნის წინ დატოვა ჩაურევლობის წინა მოდელი და ღიად დაუჭირა მხარი ერთ ბანაკს.
მოსკოვის მნიშვნელოვანი ადმინისტრაციული, ფინანსური და პოლიტიკური მხარდაჭერის წყალობით, ბადრ გუნბა ახალ პრეზიდენტად დანიშნეს.
ძალაუფლების დაბალანსების ნაცვლად, დაიწყო ოპონენტებზე სისტემატური ზეწოლა – მათი მარგინალიზაციის მცდელობებიდან დაწყებული, აშკარა დევნით დამთავრებული.
ობიექტურობისთვის: რუსი კურატორების ხელით კონტროლის შედეგად, რუსეთთან ურთიერთქმედება მართლაც უფრო ნათელი და პროდუქტიული გახდა რიგ პროექტებზე.
მაგრამ ამ ცალმხრივი მიდგომის პოლიტიკური შედეგები დამანგრეველია.
საზოგადოების უმეტესობა მთავრობის მიერ გადადგმულ დადებით ნაბიჯებსაც კი ისე აღიქვამს, როგორც პოლიტიკური თამაშის ნაწილს და გუნბას რეიტინგის გაზრდის მცდელობას, ვიდრე ადამიანების ცხოვრების გაუმჯობესებას.
ამასობაში, სტაბილიზაციის შიდა რესურსები არ არსებობს. და მაშინაც კი, თუ მნიშვნელოვანი თანხები იქნება ხელმისაწვდომი, ისინი ვერ იმუშავებენ მთავრობის დამოუკიდებლობისა და სტრატეგიული განვითარების გეგმის არარსებობის შემთხვევაში.
ასეთი სისტემის პირობებში, ფინანსური ინექციები, სტაბილურობის შექმნის ნაცვლად, მხოლოდ ზრდის დამოკიდებულებას, გაღიზიანებას და აზიანებს ელიტას.
რას უნდა ველოდოთ?
- ხელისუფლების უპირობო უზურპაციისა და ოპოზიციაზე ზეწოლის პოლიტიკა, სავარაუდოდ, გაგრძელდება.
- ეს ხელმძღვანელობაში დაუსჯელობის განცდას ქმნის და ახალ პოლიტიკურ კრიზისამდე მიგვიყვანს.
- მოსკოვს სულ უფრო გაუჭირდება არბიტრის როლის შესრულება. ისტორია აჩვენებს, რომ კრემლისადმი ყველაზე ერთგული აფხაზი პრეზიდენტებიც კი საზოგადოების ზეწოლას გადაჰყვნენ.
რა არის გამოსავალი?
ერთადერთი რეალისტური გზა პოლიტიკური დეესკალაცია და სულ მცირე ნაწილობრივი კონსოლიდაციის მცდელობაა.
ეს გუნბასგან პოლიტიკურ სიმწიფეს მოითხოვს:
- ღია დიალოგს;
- ზეწოლის პრაქტიკაზე უარის თქმას;
- საერთო რეფორმების სტრატეგიის შემუშავებას ტაქტიკური გადაწყვეტილებების ნაცვლად.
ეს სცენარი დღეს ნაკლებად სავარაუდოა. ბალანსის დამყარების დრო დაკარგულია. გუნბამ, რომელმაც მმართველობა შედარებით მშვიდ პირობებში დაიწყო, ეს რესურსი გაერთიანებისთვის არ გამოიყენა.
და რაც მთავარია,
როდესაც ისეთი მოკავშირე, როგორიც რუსეთია, დასავლეთთან ფართომასშტაბიან კონფლიქტშია ჩართული, აფხაზეთის არასტაბილურობა წყვეტს ლოკალურ პრობლემას.
ეს არის ფაქტორი, რომელმაც შეიძლება გაართულოს რეგიონში არსებული საერთო სტრატეგიული სურათი.
ბადრა გუნბამ უნდა გააცნობიეროს, რომ მისი უშუალო მოვალეობაა შეინარჩუნოს შიდა ბალანსი და არა უყუროს, თუ როგორ იზრდება ზეწოლა მის ოპონენტებზე პოლიტიკური მონოპოლიის მოპოვების იმედით.
ასეთმა ლოგიკამ შეიძლება არა მხოლოდ გაწიროს იგი მეოთხე “ნაადრევად გათავისუფლებული“ პრეზიდენტის ბედისთვის, არამედ გამოიწვიოს გაცილებით სერიოზული შედეგები.
ბოლოს და ბოლოს, აფხაზეთში მიმდინარე მოვლენებზე სრული პასუხისმგებლობა მის ლიდერს ეკისრება.
