„არავითარ ძალას არ აქვს უფლება შეცვალოს ყარაბღის სტატუსი“ - რეაქცია ფაშინიანის განცხადებაზე

რეაქცია ფაშინიანის განცხადებაზე

„ნიკოლ ფაშინიანის ნებისმიერი განცხადება, რომელიც იგნორირებას უკეთებს არცახის რესპუბლიკის სუვერენიტეტს, ჩვენი ხალხის თვითგამორკვევის უფლებას და მისი განხორციელების აქტს, ისევე როგორც მის საფუძველზე შედგენილ ნებისმიერ დოკუმენტს, მიუღებელია და არ წარმოადგენს მნიშვნელობას ჩვენთვის“, – ასე გამოეხმაურნენ დეპუტატები არაღიარებული მთიანი ყარაბაღის შესახებ სომხეთის პრემიერმინისტრის განცხადებას.

22 მაისს პრესკონფერენციაზე სომხეთის პრემიერმინისტრმა განაცხადა:

“სომხეთი აღიარებს აზერბაიჯანის ტერიტორიას, რომელიც 86 600 კვადრატულ კილომეტრს შეადგენს. იმ პირობით, რომ აზერბაიჯანი აღიარებს სომხეთის ტერიტორიულ მთლიანობას, 29 800 კვადრატულ კილომეტრს. აზებაიჯანის 86 600 კვადრატულ კილომეტრში შედის მთიანი ყარაბაღის, თუმცა, გვსურს ხაზგასმით აღვნიშნოთ, რომ მთიან ყარაბაღში მცხოვრები სომხების უფლებები და უსაფრთხოება ბაქოსა და სტეფანაკერტს შორის”

მისივე თქმით, არ ეთანხმება ფორმულირებას, რომ “ჩვენ ვტოვებთ არცახს.“

ფაშინიანმა იმ დოკუმენტზე საუბრისას, რომელიც მზადდება აზერბაიჯანთან ხელმოწერისთვის, ხაზგასმით აღნიშნა, რომ სომხურ მხარეს სურს რაც შეიძლება მალე დაასრულოს პროცესი და დაიწყოს სამშვიდობო მოლაპარაკებები.

ფაშინიანის პრესკონფერენციის შემდეგ დეპუტატებმა მთიან ყარაბაღში მოიწვიეს საგანგებო სხდომა და შეადგინეს განცხადება, რომელშიც ნათქვამია, რომ ფაშინიანის პოზიციამ “აღშფოთება გამოიწვია არცახის რესპუბლიკაში”. მათ მოუწოდეს სომხეთისა და ყარაბაღის ყოფილ და ამჟამინდელ პრეზიდენტებს დაგმონ ფაშინიანის განცხადება, წინააღმდეგ შემთხვევაში, მათი დუმილი, „სომხეთის რესპუბლიკის პრემიერმინისტრთან შეთანხმების ნიშნად“ განიხილება.

სომხეთისა და არაღიარებული რესპუბლიკის ყოფილი პრეზიდენტების რეაქცია, დეპუტატების პოზიციები, ასევე ყარაბაღის საკითხზე ყოფილი მომლაპარაკებლის, ვარდან ოსკანიანის კომენტარი:

ფაშინიანი: სომხეთი მზადაა აზერბაიჯანის ტერიტორიული მთლიანობა ყარაბაღთან ერთად აღიაროს. კიდევ რა თქვა პრემიერმა

მთავარი ფაშინიანის პრესკონფერენციიდან

“არცახი არასდროს დათმობს თავის ბრძოლის მტკიცე გზას”

ასე ამბობენ ადგილობრივი დეპუტატები. ისინი ხაზს უსვამენ, რომ სომხეთის პრემიერმინისტრი „აზერბაიჯანის შემადგენლობაში არცახის შეყვანის“ სურვილითა და ვალდებულებით უხეშად არღვევს სომხეთის კონსტიტუციაში დადგენილ შესაბამის პრინციპებს:

„კერძოდ, სომხეთის რესპუბლიკის უმაღლესი საბჭოს 1992 წლის 8 ივლისის დადგენილების იმპერატიული დებულება, რომ „ნებისმიერი საერთაშორისო ან შიდა დოკუმენტი, რომელშიც მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკა მითითებული იქნება აზერბაიჯანის შემადგენლობაში, მიუღებლად ითვლება სომხეთის რესპუბლიკისთვის.”

ჩვენ კიდევ ერთხელ ვადასტურებთ, რომ არცახის სტატუსი უკვე განსაზღვრულია ხალხის ნებით 1991 წლის 10 დეკემბერს და არც ერთ ძალას არ აქვს მისი შეცვლის უფლება.

მოახლოებული რეალური საფრთხის გამო ღრმად ვართ შეშფოთებული.

არცახის რესპუბლიკის ეროვნული ასამბლეის დეპუტატები მოუწოდებენ ყველა სომეხს, აღკვეთონ სომხეთის რესპუბლიკის ხელისუფლების დამღუპველი ნაბიჯები აზერბაიჯანისთვის სომხური მიწის ნაწილის – არცახის რესპუბლიკის დათმობის შესახებ.”

“სომხეთის დღევანდელი ხელისუფლების პოზიცია მიუღებელია” – ყოფილი პრეზიდენტების რეაქცია

ყოფილმა პრეზიდენტებმა არკადი ღუკასიანმა და ბაკო სააკიანმა გაავრცელეს ერთობლივი განცხადება, სადაც ხაზგასმით აღნიშნეს, რომ „არცახმა არ უნდა მიიღოს და არ მიიღებს” იმ მიდგომებს, რომლებიც გააჟღერა სომხეთის პრემიერმინისტრმა. მათი თქმით, ხალხი „ყველა შესაძლო გზით იბრძოლებს” სამშობლოში ღირსეულად ცხოვრების უფლებისთვის:

„სომხეთის ამჟამინდელი ხელისუფლების პოზიცია, რომელიც დაფუძნებულია აზერბაიჯანის ნების უპირობო დამორჩილების ლოგიკაზე, არცახის მოსახლეობისთვის გადამწყვეტ საკითხებში მიუღებელია.“

სომხეთის ყოფილმა პრეზიდენტმა სერჟ სარგსიანმა ზედმეტად მიიჩნია მისგან ახალი განცხადების მოლოდინი:

”მე მუდმივად, მათ შორის ბოლო ხუთი წლის განმავლობაში, ყველა შესაძლო შემთხვევაში ვაცხადებდი, რომ არცახი არ იქნება აზერბაიჯანის შემადგენლობაში.”

სომხეთის კიდევ ერთმა ყოფილმა პრეზიდენტმა, რობერტ ქოჩარიანმა ხაზგასმით აღნიშნა, რომ დიდი სურვილის შემთხვევაშიც კი, შეუძლებელია იმის ვერ დანახვა, რომ ბოლო ორი წლის განმავლობაში სომხეთის ხელისუფლებამ დათმო არცახი.

სომხეთის პარლამენტის დეპუტატების პოზიცია

ოპოზიციურმა ფრაქციამ Hayastan-მა (“სომხეთი”) პრემიერმინისტრის პრესკონფერენციის შემდეგ ფაშინიანს შესთავაზა განიხილოს მისი განცხადებები მთიანი ყარაბაღის სტატუსთან დაკავშირებით და მოხდეს ამ ყველაფრის შეფასება. ეროვნული ასამბლეის თავმჯდომარემ, ალენ სიმონიანმა მათ უპასუხა, რომ ოპოზიციის უფლებაა ასეთი ინიციატივით გამოვიდეს:

„მაგრამ თუ ჩემი პირადი აზრი გაინტერესებთ, მაშინ მე სრულად ვიზიარებ პრემიერმინისტრის გუშინ წარმოდგენილ პოზიციას.“

“აზერბაიჯანის ტერიტორიული მთლიანობის აღიარებამ არანაირად არ შეიძლება შეაფერხოს არცახის სომეხი მოსახლეობის უფლებებისა და უსაფრთხოების რეალიზება“, – განაცხადა მმართველი ფრაქციის ხელმძღვანელმა არტურ ხოჰანისიანმა.

ოპოზიციამ ფაშინიანის განცხადება „ანტისახელმწიფოებრივად“ შეაფასა. ასევე მათ განმარტეს, რომ ეს მოულოდნელი არ ყოფილა.

”ფაქტობრივად, ნიკოლ ფაშინიანმა გამოაქვეყნა საგზაო რუკა და გრაფიკი არცახის და სომხეთის გადაცემის შესახებ,” – განუცხადა ჟურნალისტებს ფრაქცია Hayastan-ის დეპუტატმა იშხან საღათელიანმა.

ყოფილი მომლაპარაკებლის კომენტარი ყარაბაღის საკითხზე

ფაშინიანმა ღიად გამოაცხადა, რომ აზერბაიჯანს გადასცემს ყარაბაღს, ისევე როგორც სომხეთის ტერიტორიებს ანკლავების საფარქვეშ – ამბობს ვარდან ოსკანიანი, სომხეთის საგარეო საქმეთა ყოფილი მინისტრი, რომელიც მონაწილეობდა მთიანი ყარაბაღის საკითხზე მოლაპარაკებებში. მისი თქმით, ანკლავების გადაცემა ცალსახად დააზიანებს სტრატეგიულ კომუნიკაციებს ირანთან და საქართველოსთან, ანუ შექმნის შესაძლებლობას მთლიანად გადაკეტოს სომხეთის სხვა ქვეყნებთან დამაკავშირებელი გზები.

„ეჭვი არ მეპარება, მალე ჩვენც გავიგებთ, რომ აზერბაიჯანს აძლევენ დერეფანს დერეფნის ლოგიკის გარეშე. [ის საუბრობს ე.წ ზანგეზურის დერეფანზე, რომელსაც აზერბაიჯანი ნახიჩევანთან დასაკავშირებლად მოითხოვს. სომხეთის ხელისუფლება აცხადებს, რომ ისინი მზად არიან უზრუნველყონ დერეფანი, მაგრამ არ აპირებენ ამ ტერიტორიაზე სუვერენული კონტროლის დაკარგვას]

ეს ყველაფერი აიხსნება და გამართლებულია იმ პრიმიტიული დასაბუთებით, რომ არცახისა და სომხეთის ირგვლივ შექმნილ ვითარებაში და მიმდინარე გეოპოლიტიკური ცვლილებების კონტექსტში უბრალოდ ალტერნატივა არ არსებობს“.

არსებული კრიტიკული ვითარების მთავარი მიზეზი არის ფაშინიანის „შორსმჭვრეტელი სამხედრო-პოლიტიკური და დიპლომატიური გადაწყვეტილებები“, მიიჩნევს ვარდან ოსკანიანი:

“არსებული ცვალებადი გეოპოლიტიკური ვითარება სულაც არ გვაიძულებს სასწრაფოდ მივიღოთ აბსოლუტურად მიუღებელი გადაწყვეტილებები, არამედ, პირიქით, ეს ქმნის ფართო შესაძლებლობებს საკითხის ხელსაყრელი გადაწყვეტის მისაღწევად.

ყოფილმა საგარეო საქმეთა მინისტრმა განაცხადა, რომ საერთაშორისო თანამეგობრობამ და აზერბაიჯანმა უნდა გააცნობიერონ, რომ „ფაშინიანის მიერ პრობლემის გადაწყვეტა“ არ გამოიწვევს ორ ხალხს შორის მშვიდობას:

„ის რაც კეთდება არის მიუღებელი და გასაკიცხი. დარწმუნებული ვარ, ფაშინიანი ამ გზით საკითხს ვერ გადაწყვეტს. ამგვარ დოკუმენტს ხელი რომც მოაწეროს, ეს იქნება დროებითი გადახრა ისტორიის ნორმალური მსვლელობიდან.“