არაღიარებულ მთიან ყარაბაღში მამაკაცი შიმშილით გარდაიცვალა. ბლოკადა გრძელდება

შიმშილით გარდაცვალების შემთხვევა მთიან ყარაბაღში

“შიმშილით გარდაცვალების შემთხვევა დაფიქსირდა არცახში”, – განაცხადა მთიანი ყარაბაღის ომბუდსმენმა გეგამ სტეპანიანმა. 40 წლის მამაკაცი „ქრონიკული და ცილოვან-ენერგეტიკული არასწორი კვების გამო“ გარდაიცვალა.

ცნობები იმის შესახებ, რომ არაღიარებულ მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკაში კატასტროფული ჰუმანიტარული ვითარებაა, ერევნიდანაც მოდის. სომხეთის ომბუდსმენის ოფისმა გააანალიზა მთიანი ყარაბაღის მდგომარეობა, რომელიც 247 დღეა ბლოკადაშია.

„დაფიქსირდა ასევე არ დაბადებული ბავშვის გარდაცვალების შემთხვევა სასწრაფო დახმარების ჩამოსვლის შეუძლებლობის გამო – საწვავი არ იყო“, – ნათქვამია სომეხი უფლებადამცველის ანგარიშში.

ადგილობრივების ჯგუფმა მთიან ყარაბაღში განლაგებული რუსი სამშვიდობოების სამხედრო ბაზის წინ საპროტესტო აქცია გამართა. მათ განაცხადეს, რომ „ყველა სიკვდილი პუტინის სინდისზეა“.

ლაჩინის დერეფანი – ერთადერთი გზა, რომელიც მთიან ყარაბაღს სომხეთთან და გარე სამყაროსთან აკავშირებს, 2022 წლის 12 დეკემბრიდან ჩაკეტილია. ივნისის შუა რიცხვებიდან აზერბაიჯანმა აკრძალა ყველა სახის ჰუმანიტარული ტვირთის მიწოდებაც, მათ შორის მედიკამენტების.

ლაჩინის დერეფანი – ერთადერთი გზა, რომელიც მთიან ყარაბაღს სომხეთთან და გარე სამყაროსთან აკავშირებს, 2022 წლის 12 დეკემბრიდან ჩაკეტილია. ივნისის შუა რიცხვებიდან აზერბაიჯანმა აკრძალა ყველა სახის ჰუმანიტარული ტვირთის მიწოდებაც, მათ შორის მედიკამენტების.

26 ივლისს სომხეთის მთავრობამ გაგზავნა ჰუმანიტარული დახმარება, რომელიც ჯერ კიდევ ელოდება საზღვრის კვეთის ნებართვას. ამის სანაცვლოდ, ბაქო ერევანს სთავაზობს აზერბაიჯანის ტერიტორიის გავლით ჰუმანიტარული ტვირთის გადატანას, რასაც ყარაბაღში მცხოვრები სომხები ეწინააღმდეგებიან.

მხოლოდ წითელი ჯვრის საერთაშორისო კომიტეტს აქვს შეზღუდული წვდომა არაღიარებულ რესპუბლიკაში, რომელსაც პერიოდულად გადაჰყავს პაციენტები, რომლებსაც მკურნალობა ესაჭიროებათ სომხეთში.

ამ პროცესს ინციდენტებიც ახლავს: 29 ივლისს აზერბაიჯანმა დააკავა 68 წლის ვაგიფ ხაჩატრიანი, რომელიც წითელი ჯვრის თანამშრომლებმა გადაიყვანეს ერევანში გულის გადაუდებელი ოპერაციისთვის. ბაქო მას 1991 წელს მშვიდობიანი მოსახლეობის მკვლელობაში ადანაშაულებს.

ხაჩატრიანის ქალიშვილები ამტკიცებენ, რომ მათი მამა მაშინ მძღოლად მუშაობდა და არ შეიძლებოდა ყოფილიყო „გენოციდის ორგანიზატორი“. სომხეთის ხელისუფლებამ განაცხადა, რომ მისი დაკავება წითელი ჯვრის ქოლგის ქვეშ, “არის ომის დანაშაული“.

„საბოლოო მიზანი მთიანი ყარაბაღიდან ძირძველი სომეხი მოსახლეობის განდევნაა“

სომეხმა ადამიანის უფლებათა დამცველმა ანაჰიტ მანასიანმა მთიან ყარაბაღში შექმნილი ვითარების შესახებ კომენტარი გააკეთა და განაცხადა, რომ „საბოლოო მიზანი მთიანი ყარაბაღიდან ძირძველი სომეხი მოსახლეობის განდევნაა“.

მან ასევე ხაზგასმით აღნიშნა, რომ აზერბაიჯანის მიერ ლაჩინის დერეფნის ბლოკადამ სომეხი მოსახლეობის ფუნდამენტური უფლებების უხეში დარღვევა გამოიწვია. კერძოდ, საუბარია სიცოცხლის უფლების, ღირსების, ფიზიკური და ფსიქიკური ჯანმრთელობის დაცვის, გადაადგილების თავისუფლების, პირადი და ოჯახური ცხოვრების, საცხოვრებლის, განათლების, კვების, ცხოვრების ადეკვატური დონის შელახვაზე:

„ჰუმანიტარული კრიზისი განსაკუთრებით უარყოფითად აისახება მოწყვლადი ჯგუფების უფლებებზე, როგორიცაა ბავშვები, მოხუცები, ქალები, შშმ პირები და ა.შ. კერძოდ, ბლოკადაშია 30 000 ბავშვი, 9 000 შშმ პირი, 20 000 მოხუცი და 60 000 ქალი.”

უფლებადამცველის თქმით, ჰუმანიტარული კატასტროფა ადამიანების ცხოვრების ყველა სფეროში იჩენს თავს:

• „სასურსათო მაღაზიებს ან სრულიად აკლია საკვები, აუცილებელი ნივთები და ჰიგიენური საშუალებები, ან ისინი ძალიან ცოტაა, მათი ყიდვა მხოლოდ უზარმაზარ რიგებში დგომით შეიძლება.
• დაფიქსირდა მედიკამენტების დეფიციტის, ზოგიერთ შემთხვევაში კი მათი სრული არარსებობის შემთხვევები.
• არასრულფასოვანი კვებისა და ადამიანების კეთილდღეობის ყოველდღიური გაუარესების გამო, სულ უფრო და უფრო ხშირად ფიქსირდება გულის შეტევების შემთხვევები.
• საკმარისი საკვების ნაკლებობის გამო, ნაადრევი მშობიარობის რიცხვი გაიზარდა.
• საწვავის მწვავე დეფიციტის გამო 25 ივლისიდან საზოგადოებრივი ტრანსპორტის მოძრაობა მთლიანად შეჩერებულია.
• ელექტროენერგიის გათიშვის გამო ფიქსირდება სასმელი წყლით უზრუნველყოფის პრობლემა“.

მანასიანმა ყურადღება გაამახვილა შუშის რაიონის სოფლების იეგცაოჰის, ხინ შენის, მეცშენისა და ლისაგორის მცხოვრებლების პრობლემებზე. 2023 წლის აპრილიდან, აზერბაიჯანის მიერ ხაკარის ხიდზე საგუშაგოს მოწყობის შემდეგ, ეს დასახლებები მოწყვეტილია მთიანი ყარაბაღის დანარჩენ ტერიტორიებს და იმყოფება სრული ბლოკადის ქვეშ.

„ამჟამინდელი ჰუმანიტარული კატასტროფა არის ეთნიკური წმენდისა და გენოციდის პოლიტიკის პირდაპირი გამოვლინება, რომელსაც აზერბაიჯანის ხელისუფლების მხრიდან სომხების მიმართ სიძულვილი იწვევს. ამ პოლიტიკის საბოლოო მიზანია მისი ძირძველი სომეხი მოსახლეობის განდევნა მთიანი ყარაბაღიდან“, – განაცხადა მან.

უფლებადამცველმა განაცხადა, რომ საჭიროა რაც შეიძლება მალე შეჩერდეს გაღრმავებული ჰუმანიტარული კატასტროფის შეუქცევადი პროცესები.

“ყველა სიკვდილი პუტინის სინდისზე დარჩება”

15 აგვისტოს ღამეს ადგილობრივი მოსახლეობის ჯგუფმა დაიწყო მშვიდობიანი აქცია, მათ გადაკეტეს რუსი სამშვიდობოების ბაზა მთიან ყარაბაღში და ლაჩინის დერეფნის განბლოკვას მოითხოვდნენ.

აქციის მონაწილეები მიიჩნევენ, რომ საკვების ნაკლებობამ შესაძლოა ადამიანების მასობრივი შიმშილი გამოიწვიოს. ამასთან დაკავშირებით მათ მშვიდობისმყოფელებს და მთავარსარდალს, რუსეთის პრეზიდენტ ვლადიმირ პუტინს მიმართეს, რომ „ყველა სიკვდილი მის სინდისზე დარჩება“.

მათ ასევე შეახსენეს რუს სამხედროებს, რომ რუსეთის პრეზიდენტი ადგილობრივებს ღირსეულ ცხოვრებას დაჰპირდა, მაგრამ პირობა არ შეასრულა.

„თუ ვერ შეამჩნევთ ილჰამ ალიევის გენოციდურ პოლიტიკას, მაშინ რუსეთი ხდება გენოციდის მონაწილე. თქვენ უნდა შეასრულოთ თქვენი პრეზიდენტის მიერ 9 ნოემბერს [2020] ხელმოწერილი შეთანხმების დებულებები ლაჩინის დერეფნის გასწვრივ შეუფერხებელი გადაადგილების უზრუნველყოფის შესახებ. წინააღმდეგ შემთხვევაში, რუსეთი და ვლადიმირ პუტინი ხდებიან ალიევის მიერ მომზადებული დანაშაულის მონაწილეები“, – მიმართა საინიციატივო ჯგუფის წევრმა არტურ ოსიპიანმა სამშვიდობოებს.

“ლაჩინის დერეფანი სამუდამოდ დაიკეტება”

ბაქოს წინადადებაზე საუბრისას – აზერბაიჯანის ტერიტორიის გავლით ბლოკადაში მყოფი სომხებისთვის ჰუმანიტარული მარაგის მიწოდების შესახებ – მთიანი ყარაბაღის ომბუდსმენმა გეგამ სტეპანიანმა განაცხადა:

„ჩვენ ვხედავთ საშიშროებას და საფრთხეს, რომ აღდამის გავლით მარშრუტის გააქტიურების შემთხვევაში ლაჩინის დერეფანი სამუდამოდ დაიკეტება. ამრიგად, ჩვენ დავკარგავთ კავშირს დედა სომხეთთან. გარდა ამისა, აუცილებელია გვესმოდეს, რომ აზერბაიჯანიდან ჩამოტანილი ნებისმიერი ტვირთი მიუღებელია ხალხისთვის, ეს არ არის მათი ხელისუფლების ახირება. შეხვედრებზე მოქალაქეებმა ხაზგასმით აღნიშნეს, რომ აზერბაიჯანული საქონლის მიწოდება მათთვის ღირსების შელახვა იქნებოდა. მხოლოდ ლაჩინის დერეფნის სრული განბლოკვის შემდეგ იქნება შესაძლებელი ალტერნატიულ გზებზე საუბარი“.

„ევროკავშირის დამკვირვებლების დაბომბვა – პატარა სასჯელი ევროპელებისთვის ალიევისგან“

სომხეთის თავდაცვის სამინისტრომ გაავრცელა ინფორმაცია, რომ აზერბაიჯანის შეიარაღებული ძალების ნაწილებმა ცეცხლი გაუხსნეს ევროკავშირის დამკვირვებლებს, რომლებიც საზღვარზე პატრულირებენ ვერინ შორჟას დასახლების მიმართულებით.

მისიამ თავდაპირველად განაცხადა, რომ ეს ინფორმაცია სიმართლეს არ შეესაბამება. მაგრამ სომხურ Telegram არხებზე ვიდეოს გამოქვეყნების შემდეგ, სადაც ერთ-ერთი დამკვირვებელი საუბრობს მათი მიმართულებით სროლების შესახებ, ინფორმაცია დაბომბვის შესახებ დადასტურდა.

პოლიტოლოგი ჰოვსეპ ხურშუდიანი მიიჩნევს, რომ ევროპელი დამკვირვებლების დაბომბვა იყო აზერბაიჯანის პასუხი ევროკავშირის მისიის მიერ ბაქოდან გავრცელებული დეზინფორმაციის უარყოფაზე. სამოქალაქო დამკვირვებლებმა, რომლებიც აკვირდებიან სომხეთ-აზერბაიჯანის საზღვარს, უარყვეს ინფორმაცია იმის შესახებ, რომ სომხეთის მხრიდან ხდება სამხედრო ტექნიკისა და ჯარების მობილიზება.

“ჩვენ ვერ ვხედავთ რაიმე უჩვეულო სამხედრო მოძრაობას ან კონცენტრაციას, განსაკუთრებით ლაჩინის დერეფნის მახლობლად.” – განაცხადეს მათ.

სომეხმა პოლიტოლოგმა აღნიშნა, რომ დაბომბვა, რომელიც ამ უარყოფას მოჰყვა, იყო “პატარა სასჯელი ევროპელებისთვის ალიევისგან”.

ბაქომ საზღვარზე სომხური ჯარების მობილიზების შესახებ 14 აგვისტოს განაცხადა, თუმცა სომხეთმა მაშინვე უარყო ეს ინფორმაცია.