ალეპო დაეცა. რა იქნება ამის შემდეგ?
ფოტო: AFP
პუბლიკაცია მომზადებულია ტელევიზია ჰრომადსკოეს მიერ. უკრაინა.
ოდესღაც ალეპო სირიის უმსხვილესი ქალაქი იყო, მისი მთავარი სამრეწველო და ფინანსური ცენტრი. სამოქალაქო ომის დაწყების შემდეგ ის გამძვინვარებული შეტაკებების ადგილად გადაიქცა. ქალაქის მოსახლეობა ძირითადად “ზომიერ მეამბოხეებს” ემხრობოდა, თუმცა ალეპოს გარეუბნებში აქტურად იბრძოდნენ “ისლამური სახელმწიფოს” მებრძოლები და მათი მომხრეები.
ალეპოსთვის ბრძოლა მალევე გადაიზარდა გაძლებამდე მისული შეტაკებების სტადიაში: ოპოზიციამ ვერ შეძლო მოეპოვებინა იარაღი, რომელიც ასადის ჯარის საბოლოოდ განდევნაში დაეხმარებოდა; სამაგიეროდ, ამ უკანასკნელებს მოუწიათ ქვეყნის დედაქალაქ დამასკოს თავდაცვაზე გაემახვილებინათ მთელი ყურადღება.
ფოტო: Reuters
ასე გრძელდებოდა 2015 წლის სექტემბრამდე, ვიდრე რუსულმა ავიაციამ ქალაქის დაბომბვა არ დაიწყო. მოსკოვი ბაშარ ასადს მიემხრო – ვითომდა ისლამური სახელმწიფოს ტერორისტების ერთობლივად განადგურების მიზნით. თუმცა, რუსული ძალა დარტყმებს უმეტსწილად ოპოზიციას აყენებდა.
2016 წლის შემოდგომიდან ალეპო ალყაშია; 250 ათასი ადამიანი დარჩა საკვების, წყლის და მედიკამენტების გარეშე; ქალაქი ჰუმანიტარული კატასტროფის ზღვარზე აღმოჩნდა. ამბოხებულებმა ალყის გარღვევა ვერა და ვერ შეძლეს. საკვები პროდუქტებისა და იარაღის მიწოდების გარეშე, რუსული ბომბების ქვეშ, ისინი იძულებულები იყვნენ ერთი მეორეს მიყოლებით დაეთმოთ უბნები.
რა გახდა ამბოხებულებისთვის რევოლუციის მთავარი ქალაქის დაკარგვის მიზეზი, და რა ელის ალეპოს?
ამის შესახებ Hromadske.UA-მ შეკითხვები დაუსვა The Daily Beast-ის რედაქტორს და წიგნის “ისლამური სახელმწიფო. ტერორისტული ჯარის შიგნით” ავტორს მაიკლ ვაისს, და გემანული ყოველკვირეული გამოცემის Bild-ის პოლიტიკურ მიმომხილველს იულიან რეპკეს.
რევოლუციის განადგურებული სიმბოლო
ალეპოს დაცემას შეგვიძლია ყოველგვარი ეჭვის გარეშე ვუწოდოთ ამ კონფლიქტში ასადის ძალების ყველაზე დიდი გამარჯვება. Bild-ის პოლიტიკური მიმომხილველი იულიან რეპკე Hromadske.UA-სთან გამოთქმულ კომენტარში აცხადებს, რომ ამბოხებულებისთვის 2011 წლიდან ალეპო წარმოადგენდა ასადის დიქტატურის საწინააღმდეგო სიმბოლოს:
ფოტო AFP
“ალეპოს დაცემა და ქალაქის ასადის ჯარისა და მისი მოკავშირეების – ირანის, რუსეთის, ლიბანის, ერაყის და სხვა ბევრი ქვეყნის ხელში მოხვედრა – ეს ოპზიციური მოძრაობისთვის უკან გადადგმული ნაბიჯია.
ეს ქალაქი ყოველთვის ერთგვარი ციტადელი იყო. ამიტომ, ალეპოზე კონტროლის აღდგენა მორალურ სტიმულად იქცევა რეჟიმის ძალებისთვის, “ჰეზბოლასთვის”, ისლამური რევოლუციის დამცველთა კორპუსისთვის, პუტინისთვის – ანუ იმ ძალებისთვის, ვინც ასადის მხარეს იბრძოდა”, – განაცხადა The Daily Beast-ის რედაქტორმა მაიკლ ვაისმა; – რასაკვირველია, ქალაქის დაცემაში გადამწყვეტი როლი მიუძღვის რუსეთს, რომელსაც 2015 წლის სექტემბრიდან არ შეუწყვეტია მისი დაბომბვა”.
იულიან რეპკე დასძენს, რომ სირიაში ოპოზიციის ფორპოსტის დასამხობად მოსკოვი დიპლომატიურ ძალისხმევასაც მიმართავდა: რუსეთმა თურქეთთან შეთანხმების ხელმოწერით ამბოხებულები მოკავშირეებს ჩამოაშორა და ალეპო ანკარის მხრდაჭერის გარეშე დატოვა.
რუსეთი ასევე ბლოკავდა გაეროს მხრიდან ჩარევის ნებისმიერ მცდელობას და ევროპასაც ცხადად მიანიშნა, რომ თუკი ის კონფლიქტში მონაწილეობას შეეცდებოდა, საქმე არამხოლოდ ასადთან, არამედ რუსეთთანაც ექნებოდა. ომის 5 წლის თავზე ასადი ყველა ფრონტზე მარცხდებოდა, მაგრამ მეექვსე წელს ამ ომში მისი პოზიციები მნიშვნელოვნად გაუმჯობესდა.
ფოტო Reuters
დაყოვნება სიკვდილის ტოლფასია
ალეპოს დაცემაში რუსეთის აქტიურმა ქმედებებმაც დიდი წვლილი შეიტანა და დასავლეთის მხრიდან თითქმის სრულმა უმოქმედობამაც. Bild-ის მიმომხილველი რეპკე ამაში დარწმუნებულია:
“დასავლეთმა მხარი დაუჭირა ეგრეთ წოდებულ დაზავებას, რომელიც რუსული მხარისა და ასადის ერთობლივი შემოთავაზება იყო. ეს დრო რუსეთის ავიაციამ და სამთავრობო ჯარმა, უბრალოდ, ძალების აღსადგენად გამოიყენეს, და ამიტომაც, ჰუმანიტარული ბადრაგის დაბომბვით მალევე დაარღვიეს ეს ზავი.
ასე რომ, დასავლეთმა დიდი როლი ითამაშა ალეპოში მემბოხეების დამარცხებაში. მე ვფიქრობ, რომ ახლა დასავლეთს მშვიდი, დარეგულირებული სიტუაცია სჭირდება, რის მიღწევასაც ისინი მოელიან ამ ტერიტორიაზე რუსული და სირიის სამთავრობო ჯარების კონტროლის აღდგენით”.
მაიკლ ვაისს მიაჩნია:
“სირიაში შეერთებული შტატების უმოქმედობამ ფაქტობრივად მასშტაბური ტრაგედია გამოიწია. ვაშინგტონი ამაო დაპირებებს იძლეოდა, თითქოს ჩავიდოდა და გადაარჩენდა ამ ადამიანებს, მაგრამ ახლა ეს უკვე განადგურებული თაობაა. სირიაში დაიბადებიან ბავშვები, რომლებსაც აშშ-ს მიმართ სიძულვილი ექნებათ, რადგან შტატებმა ეს ბრძოლის ველი მიატოვა”.
ფოტო Reuters
არაგადამწყვეტი გამარჯვება
მეამბოხეთა ფორპოსტის დაცემის შემდეგ ჩნდება კითხვა: ნიშნავს თუ არა ალეპოს აღება იმას, რომ ასადი სირიის ომში იმარჯვებს?
მაიკლ ვაისი ირწმუნება, რომ ამას წინააღმდეგობები შეხვდება.
“ეს კონფლიქტი 5 წელიწადზე მეტ ხანს გრძელდება. ასადის არმია ტერიტორიებს იპყრობდა და შემდეგ კარგავდა. ნუ დაგავიწყდებათ თურქეთის მხრიდან ასადისადმი ოპოზიციურად განწყობილი ჯგუფების მხარდამჭერი ჩარევაც. სირიის აღმოსავლეთში ტერიტორიას ქურთები აკონტროლებენ, რომლებსაც შეერთებული შტატები უჭერს მხარს.
სირიის სამხრეთში არის ასადისთვის ჩამორთმეული სამხედრო ობიექტები, სადაც ბრიტანული და ამერიკული საგანგებო ძალები ანტისახელმწიფოებრივ დაჯგუფებებს წვრთნიან. ამიტომ, ქვეყნის სხვადასხვა მახრეში სიტუაცია სხვადასხვაგვარად ვითარდება.
ამის მიუხედავად, ასადი ოცნებობს სირიის მთელი ტერიტორიის დაპყრობაზე, მაგრამ, ჩემი აზრით, ეს ნაკლებსავარაუდოა, მით უმეტეს ახლა, როდესაც კონფლიქტში აქტიურად არის ჩართული ორი ქვეყანა ნატო-აშშ და თურქეთი. რუსეთი და თურქეთი არც იმდენად სულელები არიან, რომ ასეთი სახელმწიფოების წინააღმდეგ სრულმასშტაბიან ომში ჩაებან”.
ფოტო Reuters
ტერორიზმის ტრიგერები
გამოიწვევს თუ არა ალეპოს დაცემა ტერორიზმის საფრთხის ზრდას?
“ეს ადგილობრივი მოსახლეობისა და ოპოზიციური ძალების რადიკალიზაციას გამოიწვევს, რაც ხელს აძლევს “ჯიბხატ-ან-ნურსას” და ისლამურ სახელმწიფოს, რომლებსაც ამ ადამიანების გადაბირება შეუძლიათ, – განაცხადა მაიკლ ვაისმა, – კოალიციის მიზანია – განდევნოს ისლამური სახელმწიფო მათი დედაქალაქი რაკიდან. მაგრამ ისლამურ სახელმწიფოსაც აქვს ასეთი შემთხვევისთვის თავის გეგმები, და თან – ძალიან მოქნილი.
ჯერ კიდევ საკუთარი ხალიფატს დაარსებამდე, ისინი რაღაც განკთხვის დღის მაგვარს ელოდნენ. თუკი ტერიტორიებს დაკარგავდნენ, მაშინ უდბნოში გავიდოდნენ. აშკარად არ უნდა დავუკარგოთ მათ სტრატეგიულად აზროვნების ეს უნარი.
ვიცით, რომ ევროპაში ბევრი დაქირავებული მებრძოლი ჰყავთ, და გარდა ამისა, ისინი ჯერ კიდევ აკონტროლებენ მოსულისა და რაკის დიდ ნაწილს, და ისლამური სახელმწიფოს მებრძოლების უმეტესობას დეირ-ეზ-ზორში. ისინი ცოტ-ცოტას იხევენ უკან, მაგრამ არ ნებდებიან”.
Bild-ის პოლიტიკური მიმომხილველი იულიან რეპკე ასევე ვარაუდობს, რომ ალეპოს დაცემა, შესაძლოა, ახალი ტერორისტული შემოტევების საფუძვლად იქცეს.
“რუსეთის პრეზიდენტის თქმით, ალეპოსთვის იმიტომ იბრძოდნენ, რომ ჯიხადისტებს თავიანთ მშობლიურ ქვეყნებში დაბრუნება არ შეძლებოდათ, რაც სრული უაზრობაა. გაეროს მონაცემების მიხედვით, ალეპოში “ალ-ქაიდას” და “ან -ნუსრას” მაქსიმუმ 900 მებრძოლია, მათ შორის კი ძალიან ცოტაა არასირიელი.
ამიტომ, რუსეთი უცხოელ დაქირავებულ ტერორისტებს კი არ ხოცავს, არამედ ადგილობრივ მეამბოხეებს. მეგონა, ყველაფერი პირიქით იქნებოდა – მსოფლიოს, განსაკუთრებით კი მუსულმანურ სამყაროს, დღეს კარგად ესმის, რომ სამხედრო დანაშაულებისთვის არანაირი ჩარჩოები არ არსებობს, არ არსებობს საპასუხო ზომები დასავლეთის მხრიდან, და ამის გამო, ძალიან გაბრაზებულები არიან დასავლეთის ქვეყნებზე, ევროპაზე.
და ამიტომაც, მათ შეიძლება სცადონ სამაგიეროს გადახდა თავიანთი ხალხის დახოცვისთვის, შეიძლება ევროპასა და რუსეთში ახალი ტერაქტების მცდელობა ჰქონდეთ, რათა შური იძიონ ალეპოში მომხდარის გამო.
ასადის ჯარის შესვლის შემდეგ მშვიდობიანი მოსახლეობის ბედი ჯერ კიდევ კითხვის ნიშნის ქვეშაა. გაეროში ადრე ითქვა, რომ ქალაქში, ალყაში მოქცეულია 275 ათასი ადამიანი, ბოლო დღეების განმავლობაში ქალაქიდან 70 ათასმა ადამიანმა მოახერხა გაქცევა, რაც იმას ნიშნავს, რომ ალეპოში ამ დრომდე 200 ათასი ადამიანი რჩება”.
The DailyBeast, სირიის ოპოზიციურ მედიაზე დაყრდნობით, იტყობინება ადგილობრივი მოსახლეობის მასობრივი დასჯის შესახებ, რასაც სირიის არმია ახორციელებს.
“აღმოსავლეთი ალეპოს ქუჩები სირიის სამთავრობო ჯარის შემოსვლის შემდეგ დაღუპულთა სხეულებით არის სავსე, დანგრეულია ბევრი სახლი”, – ამის შესახებ წერს Twitter-ში მოხალისეთა ჰუმანიტარული ორგანიზაცია “თეთრი ჩაფხუტები”.
მათი სიტყვებით, დღეს ალყაშემორტყმულ ალეპოში დაღუპულთა ზუსტი რაოდენობა უცნობია, ყველა ქუჩა და დანგრეული სახლებიც გარდაცვლილთა სხეულებით არის სავსე.
ამავდროულად, რუსული მასობრივი საინფორმაციო საშუალებები იუწყებიან ქალაქის ქუჩებში გამართული ზეიმის თაობაზე “ქალაქის გათავისუფლების შესახებ სიახლემ საერთო სახალხო სიხარული გამოიწვია. ქუჩებში გამოსული მოქალაქეები ერთმანეთს ეხვევიან და ულოცავენ, სამხედროებს ესალმებიან და მაშხალებსაც კი ანთებენ, – იტყობინება რუსული ტელეარხ НТВ-ს
ყველანი თანახმა არ არიან
ამავე დროს, გამოცემა “კავკაზსკი უზელი” იტყობინება, რომ გროზნოსთან, ხანკალას ბაზაზე დაბანაკებული თავდაცვის სამინისტროს ქვედანაყოფის 12 სამხედრო მოსამსახურე დათხოვნილია სამსახურიდან – სირიაში გამგზავრებაზე უარის თქმის გამო.
6 დეკემბერს ინტერნეტში გამოქვეყნდა სამოყვარულო ვიდეოჩანაწერი, რომელიც ადასტურებდა, რომ გროზნოს გარეუბნიდან სირიაში გაგზავნილები არიან სამხედრო პოლიციელები. ჩეჩნეთში დისლოცირებულ სამხედრო მოსამსახურეთა შერეული რაზმი სირიაში სამხედრო პოლიციის ფუნქციას შეასრულებს, და ხმეიმიმში რუსულ ბაზას დაიცავს.
ჩეჩნეთიდან სირიაში გაგზავნილია პოლიციის შერეული რაზმის 500 სამხედრო მოსამსახურე, – აცნობა 9 დეკემბერს “კავკაზსკი უზელს” წყარომ რესპუბლიკური ძალოვანი სტრუქტურებიდან.
“უარზე” სულ 12 კაცი იყო. ყველა მათგანი დათხოვნილია სამხედრო სამსახურიდან. მათ კონტრაქტები ვადაზე ადრე შეუწყდათ”, – აცნობა წყარომ “კავკაზსკი უზელის” კორესპონდენტს.
ამასთან, მან აღნიშნა, რომ სირიაში მივლინებით გამგზავრების მსურველი გაცილებით მეტია, ვიდრე ისინი, ვისაც იქ წასვლა არ უნდა.
“მოხალისე ბევრია. პირველ რიგში, ეს იმას უკავშირდება, რომ მათ ფულადი გადასახადის მომატებას და სხვადასხვა შეღავათს დაჰპირდნენ”, – ჰყვება წყარო.
ფოტო Reuters
გამოქვეყნებულია: 15.12.2016
