რატომ აძლევს თავს უფლებას ბატონი ბერსე, საზოგადოების გვერდის ავლით რამე მოითხოვოს? - კომენტარები
ალენ ბერსეს ვიზიტი საქართველოში
საქართველოში ვიზიტად მყოფი ევროპის საბჭოს გენერალური მდივნის, ალენ ბერსეს განცხადებამ იმის თაობაზე, რომ მთავრობამ გასცა დაპირება, რომ შეცვლის “უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის შინაარსს და კანონის ცვლილებისთვის სამუშაო ჯგუფი შეიქმნება, ქართული საზოგადოების ნაწილში აღშფოთება გამოიწვია.
კომენტარები
საბა ბრაჭველი, “სამოქალაქო საზოგადოების ფონდის” წარმომადგენელი:
“პარტიამ, რომელიც სუვერენიტეტის აბსოლუტურ დაცვას ქადაგებდა, ‘ქართული კანონის’ მიღებით ამაყობდა, ყველა საერთაშორისო პარტნიორს ლანძღავდა – ევროსაბჭოს პირველივე ვიზიტის ფარგლებში მისი ავტორიტარიზმის პირველ სიმბოლოზე – რუსულ კანონზე უარი თქვა.
ცალკე საკითხავი ისაა, ბატონი ბერსე რატომ აძლევს თავს უფლებას, სამოქალაქო საზოგადოების გვერდის ავლით რამე მოითხოვოს. მით უმეტეს, რომ ფსონები ‘ცოტა’ გაზრდილია და რუსულ კანონს თვეებია, ღიად ვარღვევთ. მაგრამ არც იმას გამოვრიცხავ, თავად ოცნებას შეეთავაზებინა, კანონს უკან წავიღებთ, ოღონდ ერთობლივი ჯგუფის ფორმატზე დაგვთანხმდითო.
ეს ოცნების მცდელობაა, ლეგიტიმაციის, აღიარების ნამცეცები მაინც მოიპოვოს ვინმესგან. ბნელ ოთახში შავი კატების დევნისთვის აღარ სცხელათ გუშინ ამერიკა-ბრიტანეთისგან დასანქცირებულებს, დღეს და ხვალ – სხვა ქვეყნებიდან იმავეს მომლოდინეებს. მთავარი ისაა, რომ უკვე მასშტაბურად აგორებულ მომენტუმს ნამცეცები ვერ შეაკავებენ.”
ზაზა ბიბილაშვილი, “ჭავჭავაძის ფონდის” დამფუძნებელი:
“ევროსაბჭოს გენერალური მდივნის, ალენ ბერსეს, განცხადებით, მთავრობისგან მიიღო დაპირება, რომ უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ კანონს შეცვლის, რისთვისაც სამუშაო ჯგუფი შეიქმნება.”
ჯერ ერთი, საქართველოს ლეგიტიმური მთავრობა არ ჰყავს – არჩევნების საკითხი ღიად რჩება. მეორე – როგორც რამდენიმე კვირის წინ ვვარაუდობდით, რეჟიმი ცდილობს ერთი დრაკონული კანონის ცვლილების(!) დაპირებით(!) დასავლეთისგან ლეგიტიმაცია გამოივაჭროს.
ქართველი ხალხის ღალატი იქნება დასავლეთის მხრიდან ამ კაციჭამიებთან მსგავსი ვაჭრობა. უპატიებელი შეცდომა კი არა, უმძიმესი დანაშაული იქნება ჩვენი მხრიდან ამ დისკუსიაში შესვლის დაშვებაც კი.
ამ ბერსეს რაც შეეხება, იდიოტ ჩინოვნიკებს რა დალევს, მაგრამ ამ შემთხვევაში, მიზეზი სხვაა. დიდი ალბათობით, რუსების ფეიროლზეა ტიპი (ეგეთები უყიდიათ?) და აქ სწორედ რუსული რეჟიმის გადასარჩენად ჩამოიყვანეს.
ადამიანი, რომელიც საქართველოს სუვერენიტეტს, დემოკრატიას და ევროპულ მომავალს რაღაც კანონის ცვლილების დაპირებაში უცვლის რუსულ ავტორიტარულ რეჟიმს, ქართველი ხალხის მეგობარი არ არის.”
იაგო კაჭკაჭიშვილი, სოციოლოგი:
“რუსულ კანონ 3-საც შემოიტანს ქ/ოცნება, თუ ის ერთპიროვნული ხელისუფლების მიტაცებისთვის არ დაისაჯა. არსებულ კანონს უარყოფს ახლა და მერე უარესს შემოიტანს. რა, არ გვაქვს „გადაგდების“ მკაფიო მაგალითები, 2019 წლიდან მოყოლებული?
აგენტების შესახებ კანონის გაწვევა მასობრივი პროტესტის გუშინდელი დღეა. დღეს უფრო დიდი მიზანი გვაქვს – უზენაესი: ქვეყნის დასავლური ორიენტაციის (ანუ, თავად ქვეყნის დამოუკიდებლობის) გადარჩენა.
ეს მიზანი ქ/ოცნების ხელისუფლებაში დაჩენასთან სრულიად არათავსებადია.”
შოთა დიღმელაშვილი, “ფორბსის” მთავარი რედაქტორი: “ირაკლი კობახიძეს უთქვამს, ვიღაცას “გამოვგლიჯეთ” კანდიდატის სტატუსიო. შეგახსენებთ, მისი პირველი რეაქცია კანდიდატის სტატუსზე იყო, რომ ჩვენ განაცხადს არ შევიტანთო. ეს გადაწყვეტილება 24-საათში შეიცვალა, მას შემდეგ, რაც სამოქალაქო საზოგადოებამ მასშტაბური გამოსვლები დავიწყეთ – შეახსენეთ პრესკონფერენციაზე.
რაც შეეხება ევროპის საბჭოს გენ მდივნის ვიზიტს: იგი, თავისივე სიტყვებით, არჩევნების ლეგიტიმაციისთვის არ ჩამოსულა. ხელისუფლება კვლავაც არალეგიტიმურად რჩება მიუხედავად იმისა, სხვა საკითხებთან მიმართებაში ვინ დაელაპარაკება – შეახსენეთ პრესკონფერენციაზე.
ლეგიტიმაციის საკითხი აქტუალური იქნებოდა იმ ჰიპოთეტურ შემთხვევაშიც კი, თუ არჩევნებს პატიოსნად ჩაატარებდნენ, რადგან მთელი მათი საარჩევნო კამპანია ევროკავშირში შესვლის დაპირება იყო და არა დასავლური სანქციების მოტანა და ქვეყნის იზოლაცია, რაც კონსტიტუციური გადატრიალების ტოლფასია და შესაბამისად, ახალი არჩევნების წინაპირობა.
დაბოლოს, არავის შეგეპაროთ ეჭვი აქციების უნარში, ავტორიტარიზმს წინ აღუდგეს – თუნდაც ამის პირდაპირი ეფექტი არ ჩანდეს.
2019 წელს ბევრად ნაკლები გამოვდიოდით ყოველ დღე, საზოგადოებაში ბევრად პატარა მხარდაჭერა იყო, პროპაგანდა ბევრად ეფექტიანად მუშაობდა, მაგრამ ამ პირობებშიც კი ყოველდღიურმა გამოსვლებმა საბოლოო ჯამში პროპორციული არჩევნები მოგვიტანა და პირველად უახლეს წარსულში, პატარა პარტიებმაც შეძლეს პარლამენტში შეღწევა. ყოველდღიური გამოსვლები ძალაუფლების დიდ კრიზისს ქმნის.
ამის ნიშანია რუსულ კანონთან მიმართებაში კომპრომისებზე საუბარი, რომელიც ევროსაბჭოს პირით გაჟღერდა. ბევრ წიწილს გადმოგვიყრიან კიდევ, თუმცა ამან მთავარი მიზანი – ახალი არჩევნები და პოლიტპატიმრების გათავისუფლება – არ უნდა გააბლაროს. როგორც კი მიზანს მზერას მოვაშორებთ, უარესად გადაგვაგდებენ! მეტს დაიჭერენ და უარეს კანონებს მიიღებენ!
ევროსაბჭოს გენ მდივანმა თვითონ თქვა – დიალოგამდე საჭიროა ამ დიალოგის წინაპირობების შექმნა და ნდობის შენებაო. მრავალგზის გადამგდებების ნდობაზე საუბარი არც ღირს, დიალოგის წინაპირობა კი მხოლოდ ახალი არჩევნებითა და პოლიტპატიმრების გათავისუფლებით შეიქმნება.”
ანა ნაცვლიშვილი, პარტია “ლელო”, იურისტი:
“მოთხოვნები უცვლელია: უპირობო თავისუფლება პოლიტიკურ პატიმრებს და ახალი, სამართლიანი არჩევნები. რუსული კანონის მიღება, რომელიც უდიდესი ბოროტება და სივერაგეა, ამ ქვეყანაში შესაძლებელი იმიტომ გახდა, რომ ჩვენ სახელმწიფო მოგვტაცეს: ეს ნაბიჯ-ნაბიჯ აკეთა რუსმა ოლიგარქმა, წლების განმავლობაში.
პარლამენტი მიტაცებულია, საერთო სასამართლო მიტაცებულია, საკონსტიტუციო სასამართლო მიტაცებულია, საგამოძიებო უწყებები მიტაცებულია, უსაფრთხოების სამსახურები მიტაცებულია, საარჩევნო ადმინისტრაცია მიტაცებულია, მედიის მნიშვნელოვანი წილი მიტაცებულია!
რუსული კანონის შემდეგ კიდევ იმდენი წითელი ხაზი გადაიკვეთა – 26 ოქტომბერს, შემდეგ 28 ნოემბერს, შემდეგ ყოველ დღე და ღამე 28 ნოემბრის მერე, ერთი რუსული კანონის შეცვლა, თუნდაც უკან წაღება, ამას ვეღარ შეცვლის.
თორემ არ იქნება ერთი რუსული კანონი, იქნება მეორე – ოფშორების, საჯარო მოხელეების რეპრესიის და ა.შ. და ა.შ.
ივანიშვილმა საქართველოს კონსტიტუციის მოქმედება გააჩერა, რახანია. ჩვენ ის უნდა აღვადგინოთ, ქართული კონსტიტუციის მოქმედების პირობებში კი ვეღარანაირი რუსული კანონი ვეღარ იარსებებს და ავტომატურად გაქრება.
არ ვაპირებ თანამოქალაქეების დალეწილ ძვლებზე და გადამწვარ ნერვებზე გადავიარო.“
თამთა მიქელაძე, “სოციალური სამართლიანობის ცენტრის” დირექტორი: “ევროპის საბჭოს გენერალურ მდივანს ჩვენ ქართული ოცნების წევრებთან შეხვედრამდე შევხვდით დილით ადრე. ჩვენ უკვე გვქონდა ინფორმაცია, რომ ის პოლიტიკური დიალოგის განზრახვით იყო საქართველოში ჩამოსული, ამიტომ ჩვენი ცალსახა პოზიცია იყო, რომ ევროპის საბჭოს, როგორც რეგიონულ პოლიტიკურ ორგანიზაციას არ აქვს საკმარისი პოლიტიკური წონა, ინსტრუმენტები და ჩვენს ქვეყანაში აღქმაც/ნდობაც, რომელიც ამ კრიზისის დასრულებას შეაძლებინებდა.
(უკვე წლებია ევროპის საბჭო და მისი წარმომადგენლობა უჩინარია პოლიტიკურად. ბოლო თვეებამდე ის ინსტიტუტების გაძლიერების და გაკეთილშობილების რუტინას მიყვებოდა, სახელმწიფო უწყებებთან შეხვედრებზე ჩვენი ინტერესების სათანადო დაცვას ვერ ახერხებდა (ემოციურ დონეზეც კი) და უფლებების დარღვევის ფაქტებზე გამოხმაურებებსაც კი აგვიანებდა. ამიტომ ძალიან სამართლიანია იყო ჩვენი პოზიცია, ჩემი აზრით.)
ამიტომ ჩვენი პოზიცია იყო ცალსახა, რომ მას ასეთი როლი არ უნდა აეღო.
ჩვენ ვთხოვეთ, რომ ევროპის საბჭოს გამოეყენებინა მისი სამართლებრივი ინსტრუმენტები უფლების დარღვევის მასშტაბურ პრაქტიკებზე საპასუხოდ – ვენეციის კომისიის მხრიდან შეფასება ახლად მიღებული კანონების, რომელიც პროტესტის კრიმინალიზებას ახდენს; წამების საწინააღმდეგო კომიტეტის დროული ვიზიტი საქართველოში; მინისტრთა კომიტეტის აქტიური ჩართვა კონვენციებით დაცული უფლებების დარღვევის ფაქტებზე, სოციალური ქარტიის გამოყენება საჯარო სამსახურებში დაანონსებულ ანტიკონსტიტუციურ ცვლილებებზე და ა.შ.
ევროკავშირის სამართლის სისტემის ნაწილები არ ვართ, ამიტომ ევროპის საბჭო ყველაზე ქმედითი და ახლოს მყოფი ორგანიზაციაა ამ თვალსაზრისით და ბუნებრივია, რომ მათი მოდუს ოპერენდი სწორედ ადამიანის უფლებები და კანონის უზენაესობა უნდა იყოს.
მაგრამ მან ნაცვლად იმისა, რომ სწორედ უფლებებზე დაფუძნებული მიდგომები ჰქონოდა და ევროპის საბჭოს ფარგლებში ნაკისრი ვალდებულებების დარღვევაზე მკაფიო განცხადებები გაეკეთებინა, მაინც პროცესის პოლიტიკური მხარდაჭერა მოინდომა და ქართული ოცნების ირიბი მხარდაჭერა გამოუვიდა.
რუსული კანონი არ ექვემდებარება გაკეთილშობილებას. ის პარადიგმულად ჩანასახშივე ანტიდემოკრატიული კანონია და სწორედ ეს თქვა ვენეციის კომისიამ.
რეჟიმის გაკეთილშობილების მანდატი არც ერთ ორგანიზაციას არ აქვს, როცა ხალხს ქუჩებში აწამებენ, მწამებლებს ღირსების მედლების დაკიდებას უპირებენ და უფრო მძიმე ავტორიტარიზმის მუქარას ვიღებთ ყოველ დღე.
მხოლოდ ფუნდამენტური კომპრომისების შემდეგ შეიძლება საუბარი ნორმალიზების და დეესკალაციის სამუშაოებზე. 2 დღიანი ვიზიტით, სტრასბურგიდან დანახული საქართველოთი და პოლიტიკური წონის გარეშე ამ პროცესს ვერ შექმნის ვერავინ.
კი, მაღალი დონის პოლიტიკური პროცესი საჭირო გახდება რაღაც ეტაპზე კრიზისის დაძლევისთვის და დემოკრატიული გზებით ახალი პოლიტიკური შეთანხმების მიღწევისთვის. მაგრამ ეს უნდა აკეთონ სწორმა აქტორებმა, სწორ დროს და ყველასთვის გასაგები და მისაღები პროცესის წესებითა და ამოცანებით.”
ბაია პატარა, “საფარის” აღმასრულებელი დირექტორი”: “მინდა, ყველამ იცოდეთ, რომ გუშინ არასამთავრობო ორგანიზაციებს ბერსესთან საუბარში არც ერთხელ არ უხსენებიათ რუსული კანონი ან მისი გაუქმება. ვისაუბრეთ წამებაზე და უფლებების მასიურ დარღვრვებზე და ჩვენი მოთხოვნები უცვლელად გავაჟღერეთ:
1. თავისუფლება პოლიტპატიმრებს;
2. ახალი არჩევნები საქართველოს!
არანაირ რუსულ კანონებზე მოლაპარაკებას არ ვაპირებთ!
არალეგიტიმური და მოძალადე რეჟიმი უნდა დასრულდეს!”
ნინო დოლიძე, ISFED-ის აღმასრულებელი დირექტორი: “გუშინ, პარტნიორი სამოქალაქო ორგანიზაციების წარმომადგენლებთან ერთად, შევხვდი ევროსაბჭოს გენერალურ მდივანს.
ჩვენი საუბარი შეეხებოდა ქვეყანაში მიმდინარე პროცესებს, ადამიანის უფლებების უმძიმეს დარღვევებს, პოლიტიკურ კრიზისს. ასევე, ჩვენთან ერთად იყვნენ დაზარალებული ადამიანები, რომლებმაც თავად ისაუბრეს და გაუზიარეს თავიანთი ისტორიები.
ამ შეხვედრაზე საერთოდ არ ყოფილა განხილული რუსული კანონი და ამ კანონზე საუბარი არც ყოფილა ჩვენი ინტერესი. დღეს ქვეყანაში გაცილებით მძიმე პოლიტიკური და სამართლებრივი კრიზისია და საზოგადოებას ნათლად აქვს ჩამოყალიბებული კონკრეტული ორი მოთხოვნა.”
საქართველოში ვიზიტად მყოფი ევროპის საბჭოს გენერალური მდივნის, ალენ ბერსეს თქმით, ის ქვეყანაში არჩევნების ლეგიტიმაციისთვის არ ჩამოსულა. მისივე განმარტებით, უწყებებთან შეხვედრაზე, საპროტესტო აქციებზე ადმინისტრაციული წესით დაკავებული ყველა დემონსტრანტის გათავისუფლება მოითხოვა.
ევროსაბჭოს გენერალურმა მდივანმა, დღეს გამართულ პრესკონფერენციაზე ასევე განაცხადა, რომ მთავრობამ გასცა დაპირება, რომ შეცვლის “უცხოური გავლენის გამჭვირვალობის შესახებ“ კანონის შინაარსს. მისივე თქმით, კანონის ცვლილებისთვის სამუშაო ჯგუფი შეიქმნება.
გარდა ამისა, ევროპის საბჭოს გენერალურმა მდივანმა განაცხადა, რომ შეშფოთებულია ანტი-ლგბტ დისკრიმინაციული კანონით და აღნიშნა, რომ ის შეუთავსებელია სტრასბურგის სასამართლოს პრეცედენტულ საქმეებთან და ევროპულ სტანდარტებთან.
ბერსემ ხაზი გაუსვა, რომ საქართველოში იმყოფებოდა წამების საწინააღმდეგო კომიტეტი [CPT], რომელმაც შეისწავლა დემონსტრანტების მდგომარეობა დაკავების შემდეგ და მათდამი მოპყრობის პირობები და წინასწარ შეფასებას მომდევნო კვირაში წარმოადგენს.
ევროსაბჭოს გენერალური მდივანი ასევე განმარტავს, რის შესახებ ისაუბრა “ქართული ოცნების“ დამფუძნებელთან, ბიძინა ივანიშვილთან შეხვედრაზე, რომელიც 18 დეკემბერს გაიმართა.
“ეს შეხვედრა იყო იმავე ელემენტებზე, რაც ყველა სხვა შეხვედრაზე – ვითარება საქართველოში, მოვლენების განვითარება ბოლო კვირებსა და თვეებში. [ვისაუბრეთ] საქართველოს ევროპულ ოჯახში ყოლის მნიშვნელობაზე, აღებულ ვალდებულებებზე – ეს მხოლოდ სიტყვებია თუ ფაქტებიც, რაც რეალობას შეესაბამება“?.. ხაზი გავუსვი ჩვენი მხრიდან შესაძლებლობას, რომ ვიმუშაოთ ყველა წევრთან, მათ შორის საქართველოსთან, რომ მოვახდინოთ ევროპული გზის იმპლემენტირება.“ – განაცხადა ალან ბერსემ.
