აღიარებს თუ არა პუტინი „სახალხო რესპუბლიკებს“ უკრაინაში?
აღიარებს თუ არა რუსეთი „სახალხო რესპუბლიკებს“ უკრაინაში
რუსეთის სახელმწიფო სათათბირომ პრეზიდენტ ვლადიმირ პუტინს მოუწოდა, აღიაროს უკრაინის აღმოსავლეთში „სახალხო რესპუბლიკების“ დამოუკიდებლობა. ეს ხდება უკრაინის გარშემო კონფლიქტის გამწვავებისა და მეზობელ სახელმწიფოში რუსეთის სრულფასოვანი შეჭრის მოლოდინის ფონზე. ანალიტიკოსების აზრით, ეს გადაწყვეტილება – ახალი ბერკეტია პუტინის ხელში კიევზე ზეწოლისათვის იმ მიზნით, რომ უკრაინას კონფლიქტის დარეგულირების რუსული გეგმის მიღება აიძულოს.
რუსეთის სახელმწიფო დუმის დეპუტატებმა 15 თებერვალს, ხმათა უმრავლესობით მიიღეს მიმართვა პრეზიდენტ პუტინისადმი, უკრაინის აღმოსავლეთით დონეცკისა და ლუგანსკის თვითგამოცხადებული „სახალხო რესპუბლიკების“ დამოუკიდებლობის აღიარების მოთხოვნით.
დეპუტატები ორ დადგენილებას განიხილავდნენ: ერთი „რუსეთის კომუნისტურმა პარტიამ“ შეიტანა ჯერ კიდევ იანვარში. ის ითვალისწინებდა პირდაპირ პუტინისადმი მიმართვას თვითგამოცხადებული რესპუბლიკების აღიარების მოთხოვნით.
მეორე პროექტი 14 თებერვალს გაჩნდა – ის პუტინის პარტია „ედინაია როსიას“ დეპუტატებმა შეიტანეს. ისინი პირველი ვარიანტისგან განსხვავებით, კოლეგებს სთავაზობდნენ არა პირდაპირ პრეზიდენტ პუტინისადმი მიმართვას ლუგანსკისა და დონეცკის სახალხო რესპუბლიკების აღიარების მოთხოვნით, არამედ თავდაპირველად რუსეთის საგარეო საქმეთა სამინისტროსთან კონსულტაციების გავლას.
როგორც რუსული „Новая газета“ წერს, კომუნისტებმა გააკრიტიკეს მეორე დადგენილება, მიიჩნიეს რა, რომ ეს ძალიან გააჭიანურებს გადაწყვეტილების მიღებას.
საბოლოოდ, კომუნისტების მიერ ინიცირებულ პროექტს ხმა 351-მა დეპუტატმა მისცა, „ედინაია როსიას“ დოკუმენტს კი – 310-მა. ამრიგად, ახლა დეპუტატებმა პირდაპირ პუტინს უნდა გაუგზავნონ მიმართვა.
- ემზადება თუ არა რუსეთი უკრაინაში შესაჭრელად? სცენარები და დასკვნები
- რა ხდება უკრაინაში: უცხოელების ევაკუაცია და შემოჭრის მოლოდინი
- რა შუაშია აქ ფინეთი? საიდუმლო და ღია დიპლომატია უკრაინის გარშემო
პუტინის რეაქცია
თავისი პოზიცია „სახალხო რესპუბლიკების“ აღიარებასთან დაკავშირებით, რუსეთის პრეზიდენტმა იმავე დღეს გაახმოვანა მოსკოვში, გერმანიის კანცლერთან, ოლაფ შოლცთან შეხვედრის შემდეგ გამართულ პრესკონფერენციაზე.
„მე იქიდან გამოვალ, რომ ჩვენ ყველაფერი უნდა გავაკეთოთ დონბასის პრობლემის გადასაჭრელად, მაგრამ ეს უნდა გავაკეთოთ, უპირველეს ყოვლისა, მინსკის შეთანხმებების ჯერ ბოლომდე არარეალიზებული შესაძლებლობებიდან გამომდინარე (დონბასში ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ)“, – ციტირებს პუტინს უკრაინული გამოცემა „hromadske“.
მისი თქმით, სახელმწიფო დუმა, იღებდა რა გადაწყვეტილებას მიმართვის შესახებ, „საზოგადოებრივი აზრიდან გამომდინარე მოქმედებდა“.
პუტინმა გამოთქვა სურვილი, რომ „პარტნიორებმა ოკეანის გაღმა და ევროპაში მოახდინონ სათანადო გავლენა“ კიევზე, რათა „ეს გამოსავალი მოიძებნოს“.
თავის მხრივ, გერმანიის კანცლერმა აღნიშნა, რომ მოსკოვის მიერ დონეცკისა და ლუგანსკის სახალხო რესპუბლიკების აღიარება „პოლიტიკურ კატასტროფად“ იქცევა. მან ყველა მხარეს მოუწოდა, დაუბრუნდნენ მინსკის შეთანხმებებს.
მისი თქმით, უკრაინის პრეზიდენტი ვლადიმირ ზელენსკი წინა დღეს დაჰპირდა, რომ უახლოეს მომავალში უკრაინა მოამზადებს კანონპროექტს დონბასის სტატუსთან დაკავშირებით და შეიტანს ცვლილებებს კონსტიტუციაში.
აღიარება – სამშვიდობო შეთანხმების დასასრული. უკრაინის პოზიცია
რუსეთის მიერ ლუგანსკისა და დონეცკის სახალხო რესპუბლიკების აღიარება, მის მიერ მინსკის შეთანხმებებიდან „შეგნებულად გასვლის“ ნიშანი იქნება. ეს კი დარტყმას მიაყენებს დონბასში ომის დიპლომატიურად დარეგულირებას, – განაცხადეს უკრაინის საგარეო საქმეთა სამინისტროში.
„ლუგანსკისა და დონეცკის სახალხო რესპუბლიკების აღიარებას არ ექნება არანაირი სამართლებრივი შედეგი. რუსეთი ვერ მოახერხებს დროებით ოკუპირებულ ტერიტორიებზე ლუგანსკისა და დონეცკის ოლქებში რუსული საოკუპაციო ადმინისტრაციის „დამოუკიდებელ სუბიექტებად“ გასაღებას, ზუსტად ისე, როგორც დონბასში შეიარაღებულ კონფლიქტში თავისი მონაწილეობის დამალვას“, – აცხადებენ უკრაინის საგარეო საქმეთა სამინისტროში.
კიევში მიაჩნიათ, რომ თუკი პუტინი მხარს დაუჭერს სახელმწიფო დუმის დადგენილებას, ასეთ გადაწყვეტილებას „დამანგრეველი შედეგები მოჰყვება“ საერთაშორისო სამართალწესრიგისთვის.
რა არის „მინსკის შეთანხმებები“ და რატომ კითხულობენ მხარეები მას სხვადასხვანაირად
აღმოსავლეთ უკრაინაში შეიარაღებული კონფლიქტის დარეგულირებასთან დაკავშირებით რიგით მეორე დოკუმენტზე შეთანხმება 2015 წლის 11-12 თებერვალს, მინსკში, გერმანიის, საფრანგეთის, რუსეთისა და უკრაინის ლიდერების ე.წ. ნორმანდიული ოთხეულის ფორმატში გამართული დაძაბული მოლაპარაკებების შედეგად მოხერხდა. მას ხელი მოაწერეს უკრაინის, რუსეთის, ეუთოსა და არაღიარებული „სახალხო რესპუბლიკების“ წარმომადგენლებმა.
კერძოდ, შეთანხმება ითვალისწინებს:
- ცეცხლის შეწყვეტა, მძიმე შეიარაღების შეხების ხაზიდან გაყვანა და ყველა ტყვისა და მძევლის გაცვლა
- უკრაინის მიერ დონეცკისა და ლუგანსკის ოლქების განსაკუთრებული სტატუსის შესახებ კანონის მიღება
- კონფლიქტის მონაწილეთა ამნისტია
- ადგილობრივი არჩევნების ჩატარება უკრაინული კანონმდებლობის თანახმად ეუთოს მეთვალყურეობით
- ყველა უცხოური სამხედრო შენაერთისა და დაქირავებული მებრძოლის გაყვანა, უკანონო შეიარაღებული ფორმირებების განიარაღება
- რუსეთთან საზღვარზე კონტროლის გადაცემა უკრაინის ოფიციალური სტრუქტურებისათვის
- ადგილობრივი ხელისუფლების მონაწილეობა მოსამართლეთა დანიშვნის პროცესში, ადგილობრივი „სახალხო მილიციის“ შექმნაში
- ცვლილებების შეტანა უკრაინის კონსტიტუციაში მისი დეცენტრალიზაციის მიზნით
ამ პუნქტების უდიდესი ნაწილი ამ დრომდე შეუსრულებელია. მხარეები ერთმანეთს ადანაშაულებენ. მოსკოვი კიევს იმაში სდებს ბრალს, რომ უკრაინამ არ მიიღო საბოლოო კანონი მის მიერ უკონტროლო დონბასის ტერიტორიის განსაკუთრებულ სტატუსთან დაკავშირებით, ასევე, არ ჩქარობს კონსტიტუციის შეცვლას.
კიევი კი მოსკოვს იმაში ადანაშაულებს, რომ მას არ გაჰყავს ჯარები უკრაინის ტერიტორიიდან.
უკრაინაში ბევრი შიშობს, რომ კიევის მიერ შეთანხმების პირობების ცალმხრივი შესრულება, უკრაინას გაყოფილ ქვეყნად აქცევს, რომლის შიგნითაც იარსებებს რუსეთის მიერ კონტროლირებადი ანკლავი, რითაც მოსკოვი უკრაინის საშინაო და საგარეო პოლიტიკაზე გავლენის მოხდენისათვის ბერკეტს მიიღებს.
ამავდროულად, მინსკის შეთანხმებების შესრულება ძალიან არაპოპულარული ნაბიჯი იქნებოდა უკრაინის ხელისუფლებისთვის.
გამოკითხვის თანახმად, რომელსაც „hromadske“ აქვეყნებს, უკრაინელთა 54% მინსკის შეთანხმებების გადახედვას უჭერს მხარს, 21% კი – მათზე სრულიად უარის თქმას. უკრაინის მიერ შეთანხმების უპირობოდ შესრულებას მხოლოდ 12% ემხრობა.
რას გადაწყვეტს პუტინი. მოსაზრება
რუსული გამოცემა „Коммерсант“-ი სტატიაში, „მინსკის იძულება“, პუტინის ადმინისტრაციაში თავის წყაროებს ეყრდნობა და ამტკიცებს, რომ „პრეზიდენტი გადაწყვეტილებას დასავლეთის ქვეყნების ლიდერებთან უსაფრთხოების საერთაშორისო გარანტიებზე მოლაპარაკებების შედეგების საფუძველზე მიიღებს“.
პრეზიდენტის ადმინისტრაციასთან დაახლოებული „Коммерсант“-ის მეორე წყარო სახელმწიფო დუმის მიმართვას უწოდებს „კიდევ ერთ მექანიზმს, რომელიც უკრაინას მინსკის შეთანხმებების შესრულებას აიძულებს“.
უკრაინელი მებრძოლები სწავლებაზე, თებერვალი, 2022 წ. ფოტო: უკრაინის თავდაცვის სამინისტრო
„ბურთი ახლა ვლადიმირ პუტინის მოედანზეა – საბოლოო გადაწყვეტილება მასზეა“, – წერს რუსული გამოცემა „Новая газета“-ს მიმომხილველი ბორის ვიშნევსკი.
„მაგრამ იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ის უარს იტყვის ამ გადაწყვეტილების მხარდაჭერაზე, გაცილებით რთული იქნება რუსეთის ხელისუფლებისთვის ტრადიციული მანტრები უკრაინის მხრიდან მინსკის შეთანხმებების შესრულების სურვილის არქონის შესახებ. იმიტომ რომ, ახლა ეს შეთანხმებები თუ გაუქმებული არა, სერიოზულად შერყეული მაინც არის“, – მიაჩნია ვიშნევსკის.
კრიზისების საერთაშორისო ჯგუფის კონსულტანტს, ოლეგ იგნატოვს, თავის მხრივ, მიაჩნია, რომ რუსეთის ინტერესებშია ახლა შეინარჩუნოს „დაძაბულობა და გაურკვევლობა თავის ქმედებებთან დაკავშირებით, რათა ვერავინ გაიგოს, რა სურს რუსეთს…. რათა მისი მომავალი ნაბიჯები მოულოდნელი და არაპროგნოზირებადი იყოს და ყველა ნახევრადპანიკურ მდგომარეობაში იმყოფებოდეს“.
„ვერ ვხედავ აზრს რუსეთისთვის, დონეცკისა და ლუგანსკის სახალხო რესპუბლიკების აღიარებაში. აი, რუსეთი აღიარებს რესპუბლიკებს, გერმანია, საფრანგეთი და ყველა იტყვის, რომ რუსეთი გავიდა მინსკის შეთანხმებებიდან. მაშინ რაღაზე ისაუბრებს რუსეთი უკრაინასთან, რა პრეტენზიების წარდგენას მოახერხებს? რას მიიღებს რუსეთი?“, – ციტირებს იგნატოვს BBC-ის რუსული სამსახური.
ანალიტიკოსი მარია ზოლკინა უკრაინულ გამოცემა „Европейская правда“-ში წერს, რომ დღეისათვის კრემლს „ორი საბაზო ვარიანტი“ აქვს.
პირველი – არა აღიარება, არამედ მორიგი „გამარჯვების“ შეთავაზება.
„არ აღიაროს ლუგანსკისა და დონეცკის სახალხო რესპუბლიკები და შედეგად წამგებიან პოზიციაში აღმოჩნდეს, პუტინს მხოლოდ იმ შემთხვევაში შეუძლია – თუკი მიაღწევს სერიოზულ დათმობებს უკრაინის მხრიდან, – მიაჩნია ექსპერტს, – კერძოდ, მინსკის შეთანხმებების პოლიტიკური პუნქტების შესრულებას“.
მოვლენების განვითარების ალტერნატიული ვარიანტი – პუტინი აღიარებს ამ წარმონაქმნების დამოუკიდებლობას. ეს ან უახლოეს დღეებში მოხდება, ან ცოტა მოგვიანებით, თუკი დასავლეთსა და უკრაინასთან ვაჭრობის მცდელობა ჩავარდება, მიაჩნია ექსპერტს.
მისი აზრით, „ასეთი სცენარი დიპლომატიურად უკრაინისთვის სასარგებლოდ მუშაობს, რადგან რუსეთი იქნება დამნაშავე მინსკის შეთანხმებებიდან ყველა დასავლური მთავრობის გამოსვლაში“.
თუმცა, ეს დიდწილად ზრდის მასშტაბური სამხედრო გამწვავების რისკებს.
ამ შემთხვევაში, რუსეთმა შეიძლება იგივე სქემა განახორციელოს, რაც სამხრეთ ოსეთსა და აფხაზეთში – უკვე ღიად განათავსოს უკრაინულ დონბასში საკუთარი ჯარები, – მიაჩნია მიმომხილველს.
