აფხაზეთის ყველაზე დიდმა სანატორიუმმა ხელისუფლებისა და ადგილობრივი ბიზნესის ინტერესები გადაკვეთა
“ბზის გროვი” აფხაზეთში
2023 წლის ზაფხულში აფხაზეთის მთავრობამ სახელმწიფო ქონების მართვისა და პრივატიზების სახელმწიფო კომიტეტს (Goskomimushchestvo) დაავალა ცნობილი Boxwood Grove სანატორიუმი გადაეცა სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურისთვის (SSS) ოპერატიული მენეჯმენტისთვის. ამის შესახებ სანატორიუმის დაქირავებულმა აფხაზმა მეწარმეებმა მედიიდან შეიტყვეს. ახლა ისინი ცდილობენ დაიცვან თავიანთი ბიზნესი. ბევრ საზოგადო მოღვაწეს მიაჩნია, რომ ხელისუფლების საბოლოო მიზანია უბრალოდ წაართვან ადგილობრივებს სანატორიუმი და გადასცენ უცხოელ (რუს) ინვესტორებს.
სანატორიუმი Boxwood Grove აფხაზეთში აშენდა 1987 წელს, საბჭოთა პერიოდის ბოლოს. მარადმწვანე პარკით გარშემორტყმული ნაკრძალი მდებარეობს შავი ზღვის სანაპიროზე, საკურორტო ქალაქ ბიჭვინთის ცენტრიდან 7 კილომეტრში.
აფხაზეთის ეს უდიდესი საკურორტო კომპლექსი მთელი წლების განმავლობაში მოიცავდა 10 სართულიან კომპლექსს 400 ნომრით, სამედიცინო კაბინეტებს, ზღვის წყლის აუზებს, რომელიც აღჭურვილია პლაჟით და სპორტული და საბავშვო მოედნებით.
- ეკონომისტის მოსაზრება: რატომ ლობირებს აფხაზეთის ხელისუფლება ბინების შესახებ კანონს?
- საგადასახადო შეღავათები აფხაზეთში: ააღორძინებს ეკონომიკას თუ სოხუმს ოფშორად გადააქცევს?
მეოთხედი საუკუნე და სამი ძირითადი რემონტი
2023 წლის 31 ოქტომბერს სანატორიუმთან რამდენიმე ასეული ადამიანი შეიკრიბა – აფხაზური ოპოზიციის წარმომადგენლები, საზოგადოებრივი და პოლიტიკური მოღვაწეები, სანატორიუმის თანამშრომლები და ბიჭვინთის მაცხოვრებლები. ყველა მათგანი უკმაყოფილოა ხელისუფლების ქმედებებით.
ამ დროისთვის, სანატორიუმის მოიჯარეები არიან მეწარმეები დმიტრი არძინბა და გენადი აიბა. საზოგადოებასთან შეხვედრაზე მათ არსებულ ვითარებაზე ისაუბრეს.
მეწარმეები ამბობენ, რომ სანატორიუმი პირველად 1990 წელს იქირავეს მთავრობისგან. მაგრამ მალე ომი დაიწყო და იჯარის ხელშეკრულება შეწყდა. შემდეგ მათ სანატორიუმი ისევ იქირავეს 1999 წელს.
„ძალიან რთული იყო. არც ტურისტები იყვნენ და არც რაიმე ნიშანი ჩანდა, რომ ისინი ოდესმე ჩვენთან მოვიდოდნენ. 1999 წელს მივმართეთ ვლადისლავ გრიგორიევიჩს (არძინბა, აფხაზეთის პირველი პრეზიდენტი – JAMnews) და ვთხოვეთ ამ ქონების მოქირავება. მას ეჭვი ეპარებოდა, რომ ჩვენ ამის რესურსი გვქონდა – მაგრამ ჩვენ ვთქვით, რომ ამას შევეცდებოდით.
სამი წლის განმავლობაში აქ არც ერთი დამსვენებელი არ იყო, მაგრამ ასე თუ ისე, ეს ობიექტი შევინარჩუნეთ და არ მივეცით დანგრევის უფლება. თანდათანობით, დაიწყო ცხოვრების გაუმჯობესება, შემოვიდა პირველი ფულიც, ჩვენ გავაკეთეთ რემონტი – ყველაფერი შეიცვალა კედლების გარდა“, – ამბობს გენადი აიბა.
ბოლო 25 წლის განმავლობაში, სანატორიუმის წლიური დატვირთვა 4%-დან 85%-მდე გაიზარდა. მეწარმეები აცხადებენ, რომ რეგულარულად იხდიან ქირასა და მნიშვნელოვან გადასახადებს.
„25 წელია აქ ვმუშაობთ. შეეძლოთ უბრალოდ ეთქვათ ობიექტის გადაცემის შესახებ გადაწყვეტილების მიღებამდე. ყველას კარგად გვესმის, რომ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურსა და ჩვენს შორის დაძაბულობა არ შექმნილა. ეს მოდის პრეზიდენტიდან, მისი ინიციატივიდან“, – აღშფოთებულია აიბა.
ინვენტარი, რომელიც არ არსებობდა
ამის შესახებ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის თავმჯდომარის მოადგილემ ზაალ ხვარცკიამ ოფიციალურ ტელეარხთან ინტერვიუში განაცხადა.
მისი თქმით, ჯერ კიდევ მშენებლობის ეტაპზე, 1987 წელს, სანატორიუმი სსრკ სახელმწიფო უსაფრთხოების უწყებების თანამშრომლების გამოჯანმრთელებისა და რეაბილიტაციისთვის იყო განკუთვნილი.
„ომის დასრულებიდან 1999 წლამდე, ამ ადგილს გაეროს მისიის თანამშრომლები საცხოვრებლად იყენებდნენ. 1999 წლის სექტემბერში შპს „ანაკოპიასთან“ დაიდო იჯარის ხელშეკრულება 15 წლით. უკვე იმ დროს იყო გარკვეული კითხვები ამ შეთანხმებასთან დაკავშირებით. დადებული საიჯარო ურთიერთობების კანონიერების შესასწავლად შეიქმნა მოადგილე კომისია. კომისიის დასკვნით, მინისტრთა კაბინეტმა იჯარის შესახებ ნაჩქარევი გადაწყვეტილება მიიღო. იგი, კომისიის აზრით, სახელმწიფო ინტერესების გათვალისწინების გარეშე მიიღეს – ხელშეკრულება გაფორმდა მოქმედი კანონმდებლობის დარღვევით“, – განაცხადა ზაალ ხვარცკიამ.
ამჟამად ობიექტს სახელმწიფო ქონების კომიტეტი მართავს. მისი თავმჯდომარე ბესლან კუბრავა ამბობს, რომ 2014 წელს მეწარმეებმა კონტრაქტი 2039 წლამდე გაახანგრძლივეს და როდესაც მთავრობამ გადაწყვიტა ობიექტის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მართვაზე გადაცემა, სახელმწიფო ქონების კომიტეტს უნდა შეესრულებინა აუცილებელი მარეგულირებელი პირობები – ინვენტარის ჩათვლით.
ინვენტარიზაცია 31 ოქტომბერს უნდა დასრულებულიყო და, კუბრავას თქმით, ამის შესახებ მეწარმეებს ეცნობათ:
„ჩვენ შევქმენით სამუშაო ჯგუფი სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურთან. გთავაზობთ გენადი აიბას მისამართით წერილს, სადაც ვითხოვთ ინვენტარიზაციის განსახორციელებლად შპს „სამშიტოვაია როშჩას“ პირის იდენტიფიცირებას. არანაირი აუდიტი ან რაიმე ჩარევა მათ ბიზნეს საქმიანობაში. მფლობელს, ანუ სახელმწიფოს, სურს თავისი ქონების ინვენტარიზაცია. ჯგუფი მზად იყო ამაზე წასასვლელად, მაგრამ ჩვენამდე მოვიდა ინფორმაცია, რომ საზოგადოება შეიკრიბა და გადავწყვიტეთ, რომ ასეთ პირობებში მსგავსი ღონისძიებების ჩატარება შეუძლებელი იყო“, – იცავს ამ ვერსიას კუბრავა.
ამავე სატელევიზიო რეპორტაჟში ზაალ ხვარცკიამ განაცხადა, რომ არავინ „არავის წაართმევს“.
მიუხედავად იმისა, რომ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის თავმჯდომარის მოადგილის თქმით, ისინი ცდილობდნენ მოერგებინათ სახელშეკრულებო ურთიერთობები, რომლებიც დღეს უკვე არარელევანტურია.
„ჩვენთვის ასეთი წინადადება გონივრული ჩანდა, რადგან ასეთი ტურისტული ადგილი სახელმწიფოს წელიწადში მხოლოდ 3,8 მილიონ რუბლს [დაახლოებით $41 ათასი] უხდის. მოლაპარაკებები შეჩერდა ან შეიძლება შეჩერდეს. ხელშეკრულების გაწყვეტის ინიციატივა დღემდე არ ყოფილა ჩვენი მხრიდან“.
ხვარცკიამ დასძინა, რომ აუდიტის შედეგად გამოვლინდა საგადასახადო კანონმდებლობის დარღვევა 130 მილიონ რუბლზე მეტი [დაახლოებით 1 მილიონ 400 ათასი აშშ დოლარი].
მოიჯარეები შემოწმების შედეგებს არ ეთანხმებიან და სასამართლოში აპროტესტებენ.
“აფხაზეთის დესოვერენიზაცია”
საზოგადო მოღვაწის, ახრა ბჟანიას თქმით, მთავარია არა ის ფაქტი, რომ Boxwood Grove-ს გადაეცა სახელმწიფო უსაფრთხოების ქონება, არამედ რა მოტივები ამოძრავებს ხელისუფლებას:
„ამბობდნენ, რომ საბჭოთა პერიოდში ეს ობიექტი აშენდა სსრკ კგბ-ს მხარდაჭერით. და ამის საფუძველზე ჩვენი ხელისუფლება შესაძლებლად მიიჩნევს მის გადაპორტირებას აფხაზეთის სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის ოპერატიულ ხელმძღვანელობაში. თუ ამ ლოგიკას მივყვებით, ეს შორს წაგვიყვანს… შეიძლება აღმოჩნდეს, რომ რაც არ უნდა იქირაოთ, ხვალ შეიძლება მოვიდნენ თქვენთან და გითხრან: „ძვირფასო, სსრკ შინაგან საქმეთა სამინისტროს ჰქონდა აქ ინტერესი. ჩვენ ვცვლით სახელშეკრულებო ურთიერთობებს“.
ერთადერთი გზა, რასაც მე აღვიქვამ, არის ის, რომ ეს არის აფხაზური ბიზნესისა და აფხაზი მოქალაქეების განდევნის მცდელობა აფხაზური აქტივებისგან. რატომ ხდება ეს ახლა? იმიტომ რომ აქტივები ძვირდება. რაც დღეს 100$ ღირს, ხვალ 1000$ ეღირება, მაგრამ თქვენ არ იქნებით ამ აქტივების მფლობელი. ეს სხვა ქვეყნის მოქალაქეები იქნებიან. მე სწორედ ამ კონტექსტში აღვიქვამ ჩვენი ხელისუფლების ყველა ინიციატივას – აფხაზეთის დესოვერენიზაციას ყველა დონეზე.
ამ დროისთვის, სანატორიუმი ერთადერთი მსხვილი ტურისტული ადგილია, რომელიც აფხაზეთის მთავრობისგან იჯარით არის გაცემული ადგილობრივი მეწარმეებისთვის. ვეტერანთა ორგანიზაცია „არუაას“ თავმჯდომარე თემურ გულია კი დარწმუნებულია, რომ ამას ფუნდამენტური მნიშვნელობა აქვს:
”ყველა ქონება გაიყიდა, გარდა სანატორიუმისა დავუშვათ, რომ მთელი ქვეყანა გაყიდულია, ყველა საუკეთესო მიწები იყიდება უცხოელ ვაჭრებზე კომერციული ქონების, ბინების და ა.შ. ჩათვლით. დავუშვათ, რომ ყველა საუკეთესო მიწა უცხოელების საკუთრებაა. ომის შემთხვევაში, ღმერთმა ქნას და, მინდა ვკითხო აფხაზეთის მოქალაქეებს: რას დაიცავთ, თუ არაფერი გეკუთვნით?“
საჯარო შეხვედრაზე სიტყვით გამოვიდა პარლამენტის წევრი კან კვარჩიაც, რომელმაც საპარლამენტო კორპუსს დახმარება შესთავაზა ამ საკამათო სიტუაციის მოგვარებაში. დმიტრი არძინბამ პარლამენტის დეპუტატებს თხოვნით მიმართა, რომ დაწყებულიყო მოსმენები და ასევე, შესაძლოა დაიწყოს კომისიის მუშაობა ამ საკითხზე. ამის მზადყოფნა დეპუტატებმაც დაადასტურეს.
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
