”აფხაზეთის ნებისმიერ ლიდერს ორი პრობლემა აქვს: დახმარება უნდა ითხოვოს და ახსოვდეს, რომ ამისთვის გადახდა მოუწევს”
აფხაზეთის პრეზიდენტი 2024 წელს უნდა აერჩიათ, მაგრამ ასლან ბჟანიამ ეს თანამდებობა ოთხი წლით ადრე დაიკავა, 2020 წლის 22 მარტს ჩატარებული ვადამდელი არჩევნების შედეგების შემდეგ. ეს ექსტრემალური სიტუაცია იყო – უზენაესმა სასამართლომ 2019 წლის არჩევნების ორივე ტურის შედეგები მასობრივი საპროტესტო აქციების და პრეზიდენტის ადმინისტრაციის შენობის შტურმის ფონზე გააუქმა.
ზუსტად ერთი წელი გავიდა იმ დღიდან, როდესაც აფხაზეთმა მოქმედი პრეზიდენტი აირჩია. იმის შესახებ, თუ როგორი იყო ეს წელი, როგორი იყო მიღწევები, სირთულეები და იმედები, JAMnews– ი ხელისუფლების მომხრეებს, ოპოზიციას და ექსპერტებს ესაუბრა.
ოპოზიცია: ცოტა რამ შეიცვალა
ერთი წლის წინ გაზაფხული უფრო თბილი იყო – ამას არჩევნების დღის ფოტოები მოწმობს. აფხაზეთი, რომელმაც მორიგი სერიოზული პოლიტიკური კრიზისი გაიარა, კვლავ საარჩევნო უბნებზე მივიდა. ბიულეტენებში სამი სახელი იყო – ასლან ბჟანია, ადგურ არძინბა და ლეონიდ ძიაფშბა.
დეპუტატმა ალხას ჯინჯოლიამ მხარი ადგურ არძინბას კანდიდატურას დაუჭირა. ახლა არძინბა ოპოზიციის ლიდერია, ხოლო ჯინჯოლია – ოპოზიციური ორგანიზაცია “აფხაზეთის სახალხო მოძრაობის” წევრი.
”სამწუხაროდ, ვერ ვიტყვი, რომ ბოლო ერთი წლის განმავლობაში ჩვენს ქვეყანაში რაღაც მკვეთრად შეიცვალა. მეტიც, თუ სურათს ზოგადად გადახედავთ, საერთოდ არ აქვს მნიშვნელობა, ვინ მოიგო და ვინ წააგო. ყოველთვის უნდა მოიგოს აფხაზეთმა და არა რომელიმე პოლიტიკურმა ძალამ. ამ მხრივ, ჩვენ რაიმე პროგრესს ჯერ კიდევ ვერ მივაღწიეთ. ერთადერთი, რასაც მივაღწიეთ არის ის, რომ მორიგი არჩევნების შემდეგაც წითელი ხაზი არ გადაიკვეთა. ყოველ ჯერზე საკმარისი გონიერება აღმოგვაჩნდება ხოლმე, რომ რაღაც ეტაპზე გავჩერდეთ, ”- ამბობს ალხას ჯინჯოლია.
- მოსაზრება: რაზე შეთანხმდნენ ხელისუფლება და ოპოზიცია აფხაზეთში
- რუსეთი და აფხაზეთი: მცოცავი „ჰარმონიზაცია“
- ასლან ბჟანია აფხაზეთის პრეზიდენტი გახდა, მისი კონკურენტები ერთობლივი მუშობისთვის მზაობას გამოთქვამენ
ალხას ჯინჯოლია სოხუმის საქალაქო საავადმყოფოს პრაქტიკოსი ქირურგია. უპირველეს ყოვლისა, ის საკუთარ თავს ექიმს უწოდებს. ყოველთვის და განსაკუთრებით ახლა, პანდემიის დროს, იგი ყველაფერს მედიცინის პოზიციიდან უყურებს.
”პანდემიამ აჩვენა, რომ ერთად ჩვენც შეგვიძლია რაღაცის გაკეთება. ავადმყოფობამ ოდნავ გაგვახსენა, რომ ერთად ყოველთვის უკეთესია. ცხადი გახდა ძველი ჭეშმარიტებები – მარტო ვერავინ მოიგებს. იგივე ეხება ჩვენს შიდა ცხოვრებას … ყველა უახლესი აქტუალური თემა – არუაას ყრილობა [ქართულ-აფხაზური ომის ვეტერანების მოთხოვნა პრეზიდენტ ბჟანიას გადადგომის შესახებ 2021 წლის მარტში – JAMnews], მე-20 მუხლის მიღება [გაეროს კორუფციის წინააღმდეგ კონვენციის მე -20 მუხლის რატიფიცირება ოპოზიციის მოთხოვნით], საქართველოსთან ურთიერთობა – რაზე მეტყველებს? რომ საზოგადოებაში ცოცხალია თვითგადარჩენის ინსტინქტი ”, – ამბობს ჯინჯოლია.
”რუსეთზე ძალიან ვართ დამოკიდებული. ვინც გვეხმარება, შეიძლება თავად რამე გვთხოვოს”
დეპუტატებს შორის, რომლებიც მოქმედ პრეზიდენტს უჭერენ მხარს, რამდენიმე ადამიანმა სხვადასხვა, მათ შორის ობიექტური მიზეზების გამო, უარი თქვა ინტერვიუზე. თარიღზე კომენტარი დეპუტატმა ბატალ ტაბაღუამ გააკეთა. მისი აზრით, გასული პოლიტიკური წელი რთული იყო.
”პირველ რიგში, ჩემი აზრით, მთავარი ამოცანა იყო სამართალდამცავი ორგანოების გაძლიერება. იმისდა მიუხედავად, ვინ არის პრეზიდენტი, ჩვენ ვაშენებთ სახელმწიფოს და ის საიმედო უნდა იყოს უსაფრთხოების თვალსაზრისით მოქალაქეებისთვის და ყველასთვის, ვინც აქ ჩამოვა. ჩვენ კანონის უზენაესობის განმტკიცებისკენ მივდივართ…
არ შეიძლება ითქვას, რომ ეს მხოლოდ ახალ პრეზიდენტს უკავშირდება, არა. ეს არის ფუნდამენტური რამ, რაც ერთ დროს ბაღაფშმა ჩაუყარა საფუძველი, შემდეგ ანქვაბმა, ხაჯიმბამ და ასე მშვიდად მივიწევთ წინ”, – ამბობს ბატალ ტაბაღუა.
ახლანდელ თუ სამომავლო საფრთხეებს შორის ბატალ ტაბაღუა ამას მიუთითებს:
”მე მესმის, რომ ასეთი პატარა ქვეყნის ნებისმიერი პრეზიდენტი, რომელსაც ყველაფერი სჭირდება – ენერგია, კანონი და წესრიგი, ჯანდაცვა და ა.შ., ძალიან დამოკიდებული ხდება, მათ შორის მეგობრებზეც.
ჩვენ ძალიან დამოკიდებულნი ვართ რუსეთის ფედერაციაზე, რადგან დიდ დახმარებას გვიწევს. ჩვენ, რა თქმა უნდა, უნდა ვიფიქროთ, რომ დახმარება დახმარებაა, დიდი მადლობა ამისთვის, მაგრამ ჩვენ თვითონაც ხელი უნდა გავანძრიოთ. რა თქმა უნდა, მესმის, რომ აფხაზეთის ნებისმიერ ლიდერს ორი პრობლემა აქვს: ითხოვდეს დახმარებას და ამასთანავე ახსოვდეს, რომ ვინც გეხმარება, ასევე შეუძლია რამე გთხოვოს. მაგრამ ის, რაც მათ შეიძლება ითხოვონ, გლობალურად არ უნდა მოქმედებდეს ჩვენზე. იმედი მაქვს, რომ მალე პანდემია ჩაცხრება და პრეზიდენტი შეხვდება თავის მოქალაქეებს, სადაც არ უნდა იყვნენ ისინი და გულწრფელად გაესაუბრება მათ არსებულ პრობლემებზე. მათ უნდა ვუთხრათ: ”თუ ამას მოვითხოვთ, შეიძლება ეს გვთხოვონ. გვიღირს ასეთი თხოვნა?”
მთავარი პლუსები და მინუსები
პოლიტოლოგი და ფსიქოლოგი არდა ინალ-იფა აღნიშნავს, რომ პოლიტიკურად, გასული წელი სტაბილურად დაძაბული იყო.
”მიუხედავად ამისა, მე ხელისუფლების მხრიდან მშვიდობიან გზავნილებს ვხედავდი… ნებისმიერ შემთხვევაში, როგორც ხელისუფლება, ისე ოპოზიცია ცდილობს კონსულტაციების და შეხვედრების სივრცის შექმნას. ეს რთული გზაა, მაგრამ იმედი მაქვს, რომ წარმატებული იქნება”, – ამბობს ინალ-იფა.
არდა ინალ-იფა სიტუაციიდან ღირსეული გამოსვლის მაგალითებად ენერგეტიკულ კრიზისსა და პანდემიას ასახელებს.
დეპუტატი ალხას ჯინჯოლია ასევე პრეზიდენტთან არსებული პარტიებისა და საზოგადოებრივი ორგანიზაციების მრჩეველთა საბჭოს შექმნას იხსენებს. დეპუტატი ბატალ ტაბაღუა დადებით მიღწევებს საკონსტიტუციო რეფორმის კომისიის შექმნას მიაკუთვნებს.
გასული პოლიტიკური წლის მინუსებიდან არდა ინალ-იფა ასახელებს რამდენიმე კანონპროექტს, რომლებიც დეპუტატების მიერ დღემდე არ არის მიღებული.
”მაგალითად, კანონპროექტები ორგანიზებულ დანაშაულზე, კორუფციასთან ბრძოლაზე, ეს რთული პროცესია – ჩვენ გვესმის, მაგრამ რატომღაც გაჭიანურდა. ჩვენ ასევე ვიმედოვნებდით, რომ დაიწყება მუშაობა პარლამენტის რეფორმის მომზადებაზე, რათა შერეული [პარტიული და მაჟორიტარული] სისტემა შემოვიღოთ”, – ამბობს ექსპერტი [დღეს დეპუტატებს აფხაზეთში მხოლოდ ერთმანდატიან ოლქებში ირჩევენ- JAMnews].
პერმანენტულ პრობლემებზე საუბრისას გასული წლის განმავლობაში, დეპუტატი ალხას ჯინჯოლია ერთმანეთის მოსმენის უნარის არქონას ასახელებს. აქ ყველა გზა პარლამენტის სხდომათა დარბაზამდე მიდის – ეს ის ადგილია, განსაკუთრებით ბოლო ერთი წლის განმავლობაში, რომელიც მრავალი მწვავე დავის წყარო გახდა.
”ბევრი გვაკრიტიკებს იმის გამო, როგორ მიმდინარეობს სხდომები და ა.შ. დიახ, ჩვენც ადამიანები ვართ. დიახ, ჩვენს ტრადიციულ საზოგადოებას დაავიწყდა, როგორ უნდა მოუსმინოს ერთმანეთს. იმედი მაქვს, რომ მომავალში რაიმე პოზიტიური გველოდება, რადგან ცხოვრება გვაიძულებს ერთად ვიყოთ. და გარე საფრთხეები ყოველთვის უხილავად მოქმედებს ჩვენს საშინაო პოლიტიკაზე, ”- ამბობს ჯინჯოლია.
რა იქნება შემდეგ?
ზუსტად ერთი წლის შემდეგ, 2022 წლის გაზაფხულზე, საპარლამენტო არჩევნები უნდა ჩატარდეს. ამიტომ, საპრეზიდენტო არჩევნებიდან 365 დღის შედეგებზე საუბრისას ბუნებრივად ჩნდება სურვილი ვიკითხოთ -რა მოხდება მომავალი 365 დღის განმავლობაში? რას მოისურვებდნენ პოლიტიკურ სივრცეში ჩვენი თანამოსაუბრეები, რა გადაწყვეტილებებს, იდეებს, ინიციატივებს.
”ხალხი ხომ იმისთვის მოდის ხელისუფლებაში, რათა სასიკეთო ცვლილებები მოხდეს? იმედი მაქვს, ეს ცვლილებები მიმდინარე წელს მოხდება. რომ შემოგვთავაზებენ გასაგებ, ჯანსაღ საკანონმდებლო იდეებს. იმედი მაქვს, რომ საპარლამენტო არჩევნები გახდება იდეების და არა კანდიდატების ბრძოლა, ”- ამბობს ალხას ჯინჯოლია.
”მსურს შეიცვალოს კანონი არჩევნების შესახებ და შემოღებულ იქნეს ნასამართლეობის და უმაღლესი განათლების ცენზი. და თუ ეს შერეული სისტემა იქნება, მაშინ პარტიების როლი გაცილებით ძლიერი იქნება, მათ დაეკისრებათ პასუხისმგებლობა იმ ადამიანებისთვის, რომელსაც გვთავაზობენ. ამან პარლამენტის დონე უნდა აამაღლოს”, – ამბობს არდა ინალ-იფა.
”აშკარაა, რომ მომდევნო საპარლამენტო არჩევნებზე პრეზიდენტი და მასთან ერთად მყოფი ადამიანები შეეცდებიან რაიონებში თავიანთი ხალხი გაიყვანონ. პარლამენტი, რომელიც ახლა არსებობს, თავისი პოტენციალის თვალსაზრისით, საუკეთესო თუ არა, საშუალოზე მაღალი მაინც არის. მაგრამ ეფექტურობა … ამის შეფასება არც მსურს. საკუთარ თავსაც ვგულისხმობ.
არჩევნები სერიოზული იქნება. ამის მიუხედავად, აღმასრულებელმა და საკანონმდებლო ხელისუფლებამ ჩვენს თანამემამულეებს უნდა აუხსნან, რომ არ ღირს ადამიანების არჩევა ხრეშის გამო, რომელიც დღეს დაგიყრიან და ხვალ აღარ იქნება. არც ფქვილისთვის, არც შაქრისთვის. უნდა გვესმოდეს, რომ დეპუტატების ხელში არის გადაწყვეტილებები, რომლებიც შეიძლება შეუქცევადი გახდეს ”, – ამბობს ბატალ ტაბაღუა.
სტატია მომზადებულია სოხუმის რედაქციის მიერ და პროექტის პირობების თანახმად, დაბეჭდილია უცვლელად. ტექსტში გამოყენებული ტერმინები და ტოპონიმები, ასევე მოსაზრებები და იდეები, გამოხატავს სტატიის ავტორის პირად პოზიციას და ყოველთვის არ ემთხვევა JAMnews-ის და მისი ცალკეული თანამშრომლების მოსაზრებებსა და პოზიციას. JAMnews-ი იტოვებს უფლებას წაშალოს პუბლიკაციის ქვეშ დატოვებული კომენტარები, რომლებიც შეფასდება, როგორც შეურაცხმყოფელი, მუქარის შემცველი, ძალადობის წამქეზებელი და ასევე ეთიკურად მიუღებელი სხვა მიზეზების გამო
