აფხაზეთის ახალი პრეზიდენტის გამოწვევები
აფხაზეთში, 23 აპრილს, ახლადარჩეული პრეზიდენტის ინაუგურაცია გაიმართა. ასლან ბჟანია სრულუფლებიანი მეთაური გახდა.
როგორც ოპოზიციის ლიდერი, ის წლების განმავლობაში თანმიმდევრულად, სისტემურად და რაც არანაკლებ მნიშვნელოვანია, დამაჯერებლად აკრიტიკებდა თავისი წინამორბედის, რაულ ხაჯიმბას ხელისუფლებას.
ახლა, აფხაზმა ამომრჩევლებმა ბჟანიას მიანდეს სიტუაციის გამოსწორება – აფხაზეთის ჩიხიდან გამოყვანა, რომელიც ქრონიკულ კრიზისში ჩაიძირა, თანმდევი დაავადებების მთელი ბუკეტით.
მოდით, გვერდზე გადავდოთ წინასაარჩევნო დაპირებები. მხოლოდ გულუბრყვილო ადამიანმა შეიძლება ვერ შეამჩნიოს მისი ფორმალურობა. აფხაზეთის პრეზიდენტის ინსტიტუტის მთელი გამოცდილება ამბობს, რომ სიტყვები ხშირად არ არის დადასტურებული შემდგომი მოქმედებებით.
შესაძლოა, სწორედ ამიტომ ირჩევს აფხაზეთი ძალიან ხშირად ახალ ხელმძღვანელს.
2020 წლის 9 იანვარს, აქტივისტების ჯგუფმა და ოპოზიციამ შტურმით აიღეს პრეზიდენტის სასახლე და მოქმედი პრეზიდენტის, რაულ ხაჯიმბას გადადგომა მოითხოვეს. ის ამ ამბამდე რამდენიმე თვით ადრე, 2019 წლის 8 სექტემბერს აირჩიეს მეორე ვადით თანამდებობაზე. იმავე დღეს, აფხაზეთის უზენაესმა სასამართლომ ის არჩევნები არშემდგარად გამოაცხადა, 12 იანვარს კი ხაჯიმბამ გადადგომის შესახებ გააკეთა განცხადება და განმეორებითი არჩევნები დაინიშნა.
სავარაუდოდ, არჩევნების დროს, ასლან ბჟანიას რეალური სამოქმედო გეგმა ჰქონდა, რომელსაც, ალბათ, მისი უახლოესი გარემოცვა იცნობდა. ან იქნებ, გადაწყვიტა, ნაადრევად არავისთვის გაეზიარებინა არც გეგმა და არც სტრატეგია.
როგორც არ უნდა ყოფილიყო, ახლა ეს გეგმა ან სწრაფად უნდა გადაიწეროს ან საერთოდ, ჩამოიწეროს.
მას შემდეგ, რაც მსოფლიო კორონავირუსის პანდემიამ მოიცვა, აფხაზეთი სხვა გახდა.
სანამ 2020 წლის 22 მარტის არჩევნებისთვის ემზადებოდნენ, ეს პრობლემები პრეზიდენტობის კანდიდატებისთვის, თითქოს არც არსებობდა. ყველა ფიქრობდა: „დიდი ამბავი, ჩინეთში კარანტინი გამოაცხადეს. სანამ ეს ვირუსი ჩვენამდე ჩამოაღწევს, მსოფლიო ამ უბედურებას გაუმკლავდება“.
შეცდნენ. მსოფლიო ვერ გაუმკლავდა ამ გამოწვევას და უფრო მეტიც, როდესაც ეს მოხდება, პანდემიის შედეგების აღმოფხვრას ძალიან დიდი დრო დასჭირდება.
- აფხაზეთის ოპოზიციის ლიდერი ასლან ბჟანია საქართველოზე: „მათთვის, ვინც გეოგრაფია არ იცის – ჩვენ მეზობლები ვართ“
- მოსაზრება: როდის დასრულდება აფხაზეთში პრეზიდენტების ჩამოგდება
აფხაზეთს, ჯერჯერობით, კორონავირუსი მინიმალურად შეეხო – ამ დრომდე, მხოლოდ სამი შემთხვევა დაფიქსირდა. მაგრამ ეკონომიკური ზიანი უკვე კოლოსალურია.
საზღვრები დაკეტილია, ტურისტები, რომლებიც შემოსავლის ძირითად წყაროს წარმოადგენენ – არ არიან. წარმოება და მომსახურების სფეროში მოღვაწე ბიზნესები გაჩერებულია.
აფხაზეთის ბიუჯეტს ასეთი კატაკლიზმები არასოდეს განუცდია. შემოსავლები ნულზეა დასული და მხოლოდ გასავალია. არავინ იცის, რით გადაიხადონ პენსია და საბიუჯეტო სამსახურებში დასაქმებული ადამიანების ხელფასები.
ხალხი თვალსა და ხელს შუა ღარიბდება. ერთადერთი რიგი, რომლის ნახვაც პრეზიდენტის ინაუგურაციის დღეს შეიძლებოდა – ლომბარდის რიგი იყო.
სავარაუდოდ, არც რუსეთის სახით არსებული ჯადოსნური ჯოხი იმუშავებს. ნავთობის ფასი ისე დაეცა, რომ საკუთარ პრობლემებს ვერ უმკლავდება.
ასე რომ, აფხაზეთს მოუწევს ამ პერიოდში მხოლოდ საკუთარი თავის იმედი ჰქონდა.
მაშინაც კი, თუკი ზაფხულისთვის ეპიდემია უკან დაიხევს და აფხაზეთი, რთული ეკონომიკური გარემოებების ზეწოლის პირობებში, რუსი ტურისტებისთვის საზღვარს გახსნის, ეს დიდი შეღავათი არ იქნება.
ალბათობა, რომ ტურისტებთან ერთად სოხუმში მასობრივად შემოვა კორონავირუსი – თითქმის ასპროცენტიანია. რაც შეეხება ჯანდაცვის სისტემის მზაობას, გაუმკლავდეს ამ პრობლემას, არც კი მსურს ამაზე ვიფიქრო. ის უბრალოდ დაინგრევა.
ასლან ბჟანიასი არ შეგშურდება. ირგვლივ მხოლოდ ხაფანგებია.
შეუსრულებელი ბიუჯეტი, გაღატაკებული ხალხი, უმუშევართა რიცხვის ზრდის პარალელურად და კრიმინალური სიტუაციის აფეთქების პერსპექტივა.
და გარემოცვაც, რა თქმა უნდა, ძველი ტრადიციის თანახმად, „შემოსავლიან“ ადგილებსა და სხვა პრივილეგიებს მოითხოვს. თან აუცილებლად იტყვიან: „აბა, რატომ გიჭერდით მხარს?“.
ყველა რაღაცას მოითხოვს. რესურსები კი ნულია.
სიტუაცია, როდესაც ძალაუფლება ჩინოვნიკებისთვის ახალ შესაძლებლობად აღიქმებოდა – დასრულდა.
ახლა, სიტუაციის გამოსწორებისთვის, ძალაუფლება უნდა გახდეს ტვირთი, მოვალეობა. ამ მმართველობის სისტემის განსახიერება პრეზიდენტი კი – კამიკაძე, ადამიანი, რომელიც თავს წირავს საკუთარი მოქალაქეებისა და სახელმწიფოს კეთილდღეობისთვის.
წინააღმდეგ შემთხვევაში, თავისი წინამორბედის, რაულ ხაჯიმბას დამხობის ისტორიის გამეორება, რაულ ხაჯიმბას არ აცდება.
ვინ არის ასლან ბჟანია
აფხაზეთის ახლად არჩეული პრეზიდენტი ასლან ბჟანია 57 წლისაა.
წარმოშობით ის აფხაზეთიდან, ოჩამჩირის რაიონის სოფელ ტამიშიდანაა, სადაც არის კიდეც ამ დრომდე ჩაწერილი, მიუხედავად იმისა, რომ უკვე დიდი ხანია სოხუმში ცხოვრობს.
მისი მამა სკოლის მასწავლებელი იყო, მისი ბაბუა აშხანგერ ბჟანია კი – აფხაზეთის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე ასაკოვანი ადამიანი. მან 147 წელი იცხოვრა.
აშხანგერ ბჟანიას შესახებ აღფრთოვანებული წერდა ცნობილი ინგლისელი მწერალი, ჯონ პრისტლი, რომელმაც მე-20 საუკუნის შუაში მოინახულა აფხაზეთი.
ასლან ბჟანია – სპეცსამსახურების პროფესიონალი თანამშრომელია. ჯერ სერგეი ბაღაფშის, შემდეგ კი ალექსანდრ ანქვაბის პრეზიდენტობისას ის აფხაზეთის უსაფრთხოების სახელმწიფო სამსახურს ხელმძღვანელობდა (2009-2014 წლებში).
ის პრეზიდენტობის კანდიდატი იყო წინა არჩევნებზეც, 2019 წელს, თუმცა, საპრეზიდენტო რბოლის დაწყებამდე ერთი თვით ადრე, 2019 წლის აპრილის შუაში, მძიმე მეტალებით მოწამლეს. ბჟანია მოსკოვის ერთ-ერთ კლინიკაში, კრიტიკულ მდგომარეობაში მოათავსეს. ორი კვირის შემდეგ კი ბერლინში გადაიყვანეს, სადაც წლის ბოლომდე მკურნალობდა.
მის ნაცვლად ოპოზიციის კანდიდატი, პარტია „ამცახარას“ ლიდერი, ალხას კვიცინია გახდა, რომელიც რაულ ხაჯიმბასთან დამარცხდა.
ვინ მონაწილეობდა ბჟანიას მოწამვლაში, ჯერ კიდევ უცნობია. ის თავად დაჟინებით არ ითხოვს ამ დანაშაულის გამოძიებას. ამბობს, რომ არ სურს ამის გახსენება და პატიობს დამნაშავეებს.
არჩევნებზე ბჟანია, ისევე, როგორც მისი კონკურენტები, სრულმასშტაბიანი რეფორმის იდეით გამოვიდა ეკონომიკის, სამართალდამცავი ორგანოებისა და, საერთოდ, მმართველობის სისტემის მიმართულებით. დანაშაულსა და კორუფციასთან ბრძოლა გამოყოფილი იყო, როგორც უმნიშვნელოვანესი პრიორიტეტები.
