კომენტარი აფხაზეთიდან: "არ გვინდა, სხვა ქვეყნის ქსეროასლი გაგვხადონ"
არასამთავრობო ორგანიზაციები აფხაზეთში
აფხაზეთში არასამთავრობო ორგანიზაციებზე გაზრდილმა ზეწოლამ საზოგადოებაში განხეთქილება და პროტესტის ზრდა გამოიწვია. ამის ორი ძირითადი მიზეზი არსებობს:
- საგარეო საქმეთა სამინისტროს მოთხოვნა საერთაშორისო ორგანიზაციებისადმი აფხაზებსა და ქართველებს შორის კონტაქტების დამყარების პროექტების შეჩერების თაობაზე.
- უცხოური აგენტების შესახებ (რუსეთის მსგავსად) კანონპროექტის მომზადება. 350-ზე მეტმა ადამიანმა უკვე მოაწერა ხელი ხელისუფლებისადმი მიმართვას, რომელშიც მსგავსი კანონის მიღებას აპროტესტებენ.
“აფხაზებსა და ქართველებს შორის პირდაპირი დიალოგის პროექტი მიუღებელია”
ყველაფერი საგარეო საქმეთა მინისტრის ინალ არძინბას მკაცრი განცხადებებით დაიწყო 19 იანვარს, აფხაზეთში მომუშავე საერთაშორისო არასამთავრობო ორგანიზაციების – World Vision-ის, დანიის ლტოლვილთა საბჭოსა და გაეროს განვითარების პროგრამის წარმომადგენლებთან შეხვედრისას.
პირველი ორი ორგანიზაციის წარმომადგენლები აფხაზეთის მცხოვრებლები, ეთნიკურად აფხაზები არიან. გაეროს განვითარების პროგრამას (UNDP) კი აფხაზეთში მივლინებით ჩამოსული რაფის აბაზოვი წარმოადგენს.
- „ჩვენ გიკრძალავთ ამის კეთებას“ – აფხაზეთი დიალოგის წინააღმდეგ
- აფხაზი პოლიტოლოგი ასტამურ ტანია ქართულ-აფხაზურ ურთიერთობებზე
- ვინ და რატომ ებრძვის არასამთავრობო ორგანიზაციებს აფხაზეთში
სწორედ აბაზოვთან საუბარში გაისმა მინისტრის მკვეთრი განცხადებები, რომელიც ფართოდ გავრცელდა მედიასა და სოციალურ ქსელებში. საუბარი COBERM-ის (Confidence Building Early Response Mechanism) პროექტს ეხებოდა.
COBERM-ის ვებგვერდზე ის აღწერილია, როგორც „აპოლიტიკური, მიუკერძოებელი და მოქნილი პროგრამა, რომელიც მხარს უჭერს ნდობის აღდგენის ინიციატივებს კონფლიქტით დაყოფილ თემებში და მათ შორის.“
მინისტრის შეფასება კი განსხვავებულია:
„ეს არის მიუღებელი პროექტი, რომლის მიზანი აფხაზეთის რესპუბლიკის მოქალაქეების შეცდომაში შეყვანა, აფხაზებსა და ქართველებს შორის ექსპერტებისა და ახალგაზრდების დონეზე პირდაპირი დიალოგის დაწყებაა. ამ პროექტის განხორციელება მიუღებელია აფხაზეთის ტერიტორიაზე. ჩაიწერეთ თქვენთვის და აღარ გააკეთოთ მსგავსი პროექტები. ჩვენ ამას გიკრძალავთ“, – განაცხადა სიტყვასიტყვით საგარეო საქმეთა მინისტრმა.
არგუმენტები სოცქსელებში გამართულ დისკუსიებში
მინისტრის განცხადებებმა საზოგადოებაში სკანდალი და აზრთა სხვადასხვაობა გამოიწვია.
კრიტიკა მინისტრის მიმართ:
„საგარეო საქმეთა მინისტრი ამ პოსტზე სულ ახლახანს დაინიშნა, მან მთელი გასული წლები სამშობლოდან მოშორებით გაატარა. იქნებ სწორედ ამ მიზეზით მის რიტორიკაში უზრდელი ტონი დომინირებს? ალბათ მინისტრი არტისტული ნატურაა [,,,] და იქნებ თეატრში სცადოს ბედი? … ოც წელზე მეტია ვაკვირდები აფხაზეთის პოლიტიკურ ცხოვრებას და ქუჩური გარჩევის სტილში ასეთი ტონი არცერთი ოფიციალური პირისგან არ გამიგია“, – წერს თავის გვერდზე მწერალი ელია ჯიკირბა.
მინისტრის მხარდაჭერა:
„დამისახელეთ ერთი ქვეყანა მაინც, სადაც თქვენს მიერ ასე პატივცემულმა არასამთავრობო ორგანიზაციებმა გააკეთეს კარგი საქმე და არ მიიღეს მონაწილეობა ქვეყნის გადატრიალებაში? თავი დაანებეთ ჩვენს ხელისუფლებას… მათ იციან, რომ ომით ვერაფერს მიაღწევენ, ამიტომ ყურადღება გადაიტანეს ახალგაზრდა თაობაზე. ამიტომაც გამოკითხვები ტარდება სპეციალურად ახალგაზრდებში“, – წერს ფეისბუქის მომხმარებელი ლუტიკ ლატარია.
სკანდალური გამოკითხვა „ქართულ თემაზე“
საგარეო საქმეთა მინისტრის გაბრაზება, პირველ რიგში, სოციოლოგიურმა კვლევამ გამოიწვია, რომელიც სტრატეგიული კვლევების ცენტრმა, პროფესორ ოლეგ დამენიას ხელმძღვანელობით, COBERM-ის პროგრამის დაფინანსებით ჩაატარა.
კითხვები, რომლებიც რესპონდენტებს დაუსვეს, არ მოეწონა არა მხოლოდ საგარეო საქმეთა სამინისტროს, არამედ აფხაზეთის სამოქალაქო საზოგადოების ბევრ წარმომადგენელს. კერძოდ, სკანდალი „ქართულ“ თემასთან დაკავშირებულმა ფორმულირებამ გამოიწვია.
კითხვარიდან ყველაზე შეურაცხმყოფლად და მიუღებლად ბევრმა ჩათვალა კითხვა: „თანახმა ხართ თუ არა აფხაზეთი გახდეს საქართველოს ფორმალური ნაწილი, მაგრამ ავტონომიის მაღალი ხარისხით?”
საზოგადოებაში ბევრს ასევე არ მოეწონა ის ფაქტი, რომ საქართველო დასახელდა ერთ-ერთ ვარიანტად კითხვებზე პასუხის გასაცემად, სურდათ თუ არა მათი შვილები სხვა ქვეყანაში წავიდნენ სასწავლებლად თუ სამუშაოდ.
„არასამთავრობო ორგანიზაციების მხრიდან არის მკაფიო მცდელობა, შექმნან თავიანთი აგენტურული ქსელი ახალგაზრდებს შორის, დაამყარონ კონტაქტები აფხაზ და ქართველ ახალგაზრდებს შორის, განსაკუთრებით სოციალური ქსელების TikTok-ისა და Telegram-ის მეშვეობით. ეს ძალიან საშიშია! დღეს უკვე არიან ახალგაზრდები, რომლებიც ამბობენ – “ჩვენი უფროსები იბრძოდნენ, ჩვენ კი, ახალგაზრდებმა, ერთმანეთში უნდა ვისაუბროთ და შევრიგდეთ“. მაგრამ ამას კატეგორიულად არ ვეთანხმები! ქართველებს ჩვენ არ ვჭირდებით, მათ ჩვენი მიწა სჭირდებათ. მათ აფხაზეთი აფხაზების გარეშე სჭირდებათ“, – წერს სანდრო დელბა სოციალურ ქსელში.
მისი თქმით, მისთვის და მის თანაკურსელებს არაერთხელ მიუმართავთ არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლებს, რომლებსაც ის არ ასახელებს, მათ საქმიანობაში ჩართვის წინადადებით. მათ შორის შესთავაზეს მონაწილეობა ამავე სოციოლოგიური კვლევის ჩატარებაში.
„ეს კვლევა ჩატარდა 2021 წლის ზაფხულში აფხაზეთის სხვადასხვა რეგიონში. ახალგაზრდა აქტივისტებს შესთავაზეს ამ კითხვარებით გასაუბრებოდნენ ჩვენს თანამემამულეებს. ეს გამოკითხვა საქართველოს მთავრობამ საერთაშორისო ორგანიზაცია UNDP-ს მეშვეობით ჩაატარა. ამ კითხვარს ვდებ, რადგან იმ დროიდან შენახული მაქვს“, – წერს დელბა.
უამრავ კითხვას, რატომ არ გააზიარა ეს კითხვარი, როგორც კი ხელში ჩაუვარდა, მან არ უპასუხა.
უცხოური აგენტების შესახებ კანონის მომზადება და პროტესტი
აფხაზეთში მწვავე დისკუსიების კიდევ ერთი მიზეზი გახდა უცხოური აგენტების შესახებ რუსულის მსგავსი კანონის მომზადების პროცესი, რომელიც აშკარად საგარეო საქმეთა მინისტრის განცხადებებს უკავშირდება.
რუსეთში ამ კანონის ძალით ათობით მედია და არასამთავრობო ორგანიზაცია ან დახურეს, ან დაავალდებულეს თავიანთი აგენტის სტატუსი ნებისმიერ პუბლიკაციაში აღნიშნონ, მათ შორის სოციალურ ქსელებში.
ამ ინიციატივას სამოქალაქო საზოგადოებამ კატეგორიული პროტესტი გამოუცხადა. აფხაზეთის მოქალაქეების მიმართვას უკვე 350-ზე მეტმა ადამიანმა მოაწერა ხელი.
„არასამთავრობო ორგანიზაციების საქმიანობაზე შეზღუდვების შემოღება აუცილებლად გამოიწვევს უარყოფით შედეგებს აფხაზეთის საერთაშორისო იმიჯისთვის. ასეთი ღონისძიება ხელს შეუწყობს საერთაშორისო დონეზე „ოკუპაციის“ შესახებ ცრუ ქართული თეზისის უფრო მეტად განმტკიცებას, რომლის წინააღმდეგაც აფხაზეთის არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები მუდმივად და არცთუ უშედეგოდ იბრძვიან გავლენიანი საერთაშორისო პლატფორმების გამოყენებით.
ამჟამად არასამთავრობო ორგანიზაციები არიან საერთაშორისო თანამეგობრობასთან კომუნიკაციის ერთ–ერთი არხი, რომლის გადაკეტვა დაუშვებელია, იმის გათვალისწინებით, რომ აფხაზეთი საერთაშორისო აღიარების გაფართოებას ცდილობს“, – ნათქვამია მიმართვაში.
კომენტარი
ელეონორა გილოიანი, ჟურნალისტი
საგარეო არ არის უშიშროების სამსახური
ვფიქრობ, ყველაზე კარგად ამა თუ იმ სტრუქტურის აქტივობაზე შედეგები მეტყველებს.
თუ საგარეო საქმეთა სამინისტროზეა საუბარი, მაშინ ეს იქნება იმ ქვეყნების რაოდენობა და ხარისხი, რომლებმაც აღიარეს აფხაზეთის დამოუკიდებლობა. ასევე საერთაშორისო კონტაქტების, მოლაპარაკებების რაოდენობა.
თუ ჩვენ ვსაუბრობთ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურზე, მაშინ შედეგი იქნება მუშაობა, რომ შეინარჩუნოს ყველაფერი, რაც სახელმწიფოსთვის მნიშვნელოვანია: საზღვრები, სუვერენიტეტი.
და უწყებები ერთად უნდა მუშაობდნენ. ერთად, მაგრამ არა ერთმანეთის ნაცვლად.
მიმაჩნია, რომ საგარეო საქმეთა მინისტრი ოდნავ გასცდა თავისი კომპეტენციის ფარგლებს და ასევე ოდნავ შეიჭრა სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის საქმიანობის საზღვრებში.
არ ვამბობ, რომ სახელმწიფოს არ აქვს უფლება ჰქონდეს გარკვეული ტონი, შემოიღოს აკრძალვები ან ფორმატები. მე უბრალოდ ვამბობ, რომ ერთი და იგივე ფრაზა, რომელსაც წარმოთქვამენ სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის თანამშრომლები და საგარეო საქმეთა სამინისტროს დიპლომატები, ორი განსხვავებული ფრაზაა.
და პირველ შემთხვევაში, როგორც მოქალაქეს, სურვილი მიჩნდება გავარკვიო, კონკრეტულად რაზეა საუბარი. რა იცის სამსახურმა, რომელსაც პატივს ვცემ და რაც მთავარია, რას გეგმავს ამასთან დაკავშირებით.
მაგრამ როცა დიპლომატი ასე იქცევა, მინდა გამოვრთო ეს ვიდეო და დავივიწყო, თითქოს ეს არასდროს მინახავს.
რა უნდა გააკეთოს დიპლომატმა იმ სიტუაციაში, როცა თავის კოლეგებზე – საერთაშორისო ორგანიზაციების წარმომადგენლებზე, უჩნდება ეჭვი, რომ ისინი რაღაც ისეთს აკეთებენ, რაც უნდა აიკრძალოს? შეატყობინოს ამის შესახებ კომპეტენტურ ორგანოებს. და მათ ჩაატარონ შემოწმება და შეგვატყობინონ, არის თუ არა შეშფოთებისთვის ობიექტური მიზეზები.
არასამთავრობო ორგანიზაციების შესახებ
ჯერ ერთი, სანამ რაიმეზე დარწმუნებით ისაუბრებენ, ჩვენმა თანამემამულეებმა უნდა გაარკვიონ, რა არის არასამთავრობო ორგანიზაციები და მათ გაუკვირდებათ, რამდენად გრძელია მათი სია.
მეორეც, შეწყვიტეთ ახალგაზრდების იდიოტებად გამოყვანა. თუ ადამიანებს ეჩვენებათ, რომ მათ შვილებს შეუძლიათ ფულის გამო მტერი შეიყვარონ, მაშინ ეტყობა, პრობლემა ამ ადამიანებშია.
მესამე, ავადმყოფი ბავშვები, მშიერი ოჯახები, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირები, ძალადობის მსხვერპლი ქალები და ბავშვები არავის სჭირდება, გარდა არასამთავრობო ორგანიზაციებისა.
მეოთხე, მე არაფერი ვიცი ათწლეულების მანძილზე სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის მიერ რომელიმე არასამთავრობო ორგანიზაციის წინააღმდეგ აღძრული საქმეების შესახებ.
მეხუთე, ახალგაზრდების შეკრება და მათთვის იმის თქმა, რომ არასამთავრობო ორგანიზაციები მტრები არიან, მორალური დანაშაულია. ისეთივე, როგორიც იქნებოდა მათთვის იმის გამოცხადება, რომ ენგურს იქით მათი მეგობრები არიან [იგულისხმება საქართველოს მთავრობა და საზოგადოება – JAMnews].
დღეს, ზოგადად, ჩემი თანატოლები მასიურად ხელისუფლებაში ხვდებიან. მაგრამ ჩვენ, ყველა დანარჩენს, ვინც აფხაზეთში ვცხოვრობთ, სხვადასხვა გარემოებების გამო, ბუნდოვნად გვესმის, როგორი იქნება ჩვენი მომავალი. მაგრამ ჩვენ ზუსტად ვიცით, როგორი არ უნდა იყოს.
ჩვენ უბრალოდ გვინდა, რომ ყველამ თავისი საქმე აკეთოს. და სხვა ქვეყნის ქსეროასლად არ გვაქციონ. არ აქვს მნიშვნელობა, რომელი ქვეყნის.
