ორი აზრი: უნდა მიიღოს თუ არა ოპოზიციამ მონაწილეობა თვითმმართველობის არჩევნებში
ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნები
2025 წელი საქართველოში ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნების წელია. მმართველი პარტია “ქართული ოცნება” ამბობს, რომ არჩევნები ოქტომბერში ჩატარდება, იგივე წესებით, როგორც ეს 2017 წლის თვითმმართველობის არჩევნებზე იყო: ისევ იქნებიან მაჟორიტარები, იქნება 4%-იანი ბარიერი.
- საია: ოცნების კანონპროექტების მიზანი ქვეყანაში ავტორიტარული მმართველობის დამყარებაა
- ეუთო/ოდირი: FARA-ს კანონმა, შეიძლება უფრო შეზღუდოს სამოქალაქო საზოგადოების საქმიანობა
ეს საუბრები, პერიოდულად, აქტიურდება იმ ფონზე, როცა უკვე 140 დღეა ადმიანები დგანან ქუჩაში, იმართება საპროტესტო აქციები ახალი საპარლამენტო არჩევნების დანიშვნის მოთხოვნით, ციხეებში 50-ზე მეტი პოლიტპატიმარია.
ექსპერტების და ანალიტიკოსების ნაწილი ამბობს, რომ “ქართული ოცნება” შეგნებულად ააქტიურებს პოლიტიკურ დღის წესრიგში ადგილობრივი არჩევნების თემას. ზოგი ფიქრობს, რომ ის ამ საკითხით ვაჭრობას აპირებს, – მაგალითად, გამოუშვებს პოლიტპატიმრებს, თუ ოპოზიცია ამ არჩევნებში მონაწილეობას მიიღებს.
რას ფიქრობს ოპოზიცია, ჯერ მთლად ნათელი არ არის. ზოგი პარტია საჯაროდ და მკაფიოდ ამბობს, რომ არჩევნებში მონაწილეობას არ აპირებს, მაგრამ, ზოგი პარტია საკითხს ბუნდოვნად პასუხობს, კითხვის ნიშნებს ტოვებს. ეს საკითხი ოპოზიციას შორის დაპირისპირების საგანია.
ყველაზე მკაფიო პოლიტიკური პატიმრების მშობლების პოზიციაა – ისინი ამბობენ, რომ მათი შვილების საკითხით არავინ არ უნდა ივაჭროს, არც ხელისუფლებამ და არც ოპოზიციამ. მათი მოთხოვნა უაპელაციოა – ახალი არჩევნები და პატიმრების გათავისუფლება.
JAMnews-ი გთავაზობთ ორ აზრს – რატომ უნდა მიიღოს, ან არ მიიღოს ადგილობრივ არჩევნებში მონაწილეობა ოპოზიციურმა სპექტრმა.
კი -პაატა ზაქარეიშვილი
“ჩემი აზრით, მონაწილეობა აუცილებელია, პირველ რიგში იმიტომ, რომ არჩევნები არის შანსი, შეცვალო ვითარება. ეს არ ნიშნავს, რომ აუცილებლად გაიმარჯვებ, მაგრამ თუ არ მიიღებ მონაწილეობას, არც შანსი გექნება და ასევე, გამოვა, რომ პირდაპირ უთმობ პოზიციებს ხელისუფლებას, ავტორიტარულ მმართველს. ხელისუფლებას უადვილებ საქმეს, რომ აღარც გააყალბოს, ისე გაიმყაროს და მიიტაცოს ხელისუფლება.
მონაწილეობით ხელს უშლი მის დანაშაულებრივ ქმედებებს, ჩასაფრებული ხარ, სწავლობ გაყალბების ფორმებს, გამოგაქვს საზოგადოების წინაშე და, თუ გაყალბებაა, შეგიძლია მერე შედეგები არ აღიარო. თუ არ მიიღე მონაწილეობა, ამას ვერ გააკეთებ, ვერ იტყვი, რომ უკანონოა, მტკიცებულებები არ გექნება.
როგორც კი ჩატარდება ეს არჩევნები და „ოცნება“ მიითვისებს ძალაუფლებას, რაშიც ხელს შეუწყობს არმონაწილეობა, მორჩა, სამი წელი არჩევნები აღარ იქნება. ცხადია, ვადამდელი არჩევნების მოთხოვნა მერეც შეგიძლია, მაგრამ გარანტირებული არჩევნები სამი წელი აღარ იქნება და ოპოზიცია, რომელიც ისედაც ჩამოშლილია, უფრო მეტად ჩამოიშლება.
ანუ, არმონაწილეობით ვერაფერს ვერ ცვლი, მონაწილეობით კი ან ცვლი, ან ჩნდება შანსი, რაღაც შეცვალო.
მეორე: როდესაც მონაწილეობ, პარტია ამართლებს თავის არსებობას, მუშაობს ამომრჩეველთან, ამოწმებს ძალებს, კომისიებს. პარტია ცოცხალი ორგანიზმია. რაც მთავარია, ადგილობრივი არჩევნები უფრო ახლოს არის დემოკრატიასთან, რადგან უფრო ახლოს ხარ ხალხთან, მეტი შეგიძლია ილაპარაკო ადგილზე არსებულ პრობლემებზე. მნიშვნელოვანია, ადგილზე ახსნა, რა არის დემოკრატია.
ადგილობრივ არჩევნებში, ამ სპეციფიკის გამო, შანსი გაქვს, 4-5 ქალაქში გაიმარჯვო. თბილისში გარანტირებულად ოპოზიციური განწყობებია, ასევე ქუთაისი, ბათუმი, ზუგდიდი, რუსთავი. გამოცდილება გვაქვს, რომ ამ ქალაქებში ბოლო წლების განმავლობაში თითქმის ნახევარი ხელისუფლების წინააღმდეგია.
ოპოზიციამ უნდა მოახდინოს მობილიზაცია, გადაინაწილოს ქალაქები და ერთმანეთი გააძლიეროს. თითო-თითო კანდიდატი უნდა შეირჩეს და ყველა მას დაეხმაროს. ეს იქნება კარგი შანსი, რომ „ოცნებას“ წაართვა გამარჯვება.
თუ ერთ ქალაქში იმარჯვებ, რაც გააკეთა სააკაშვილმა, იქმნი ტრამპლინს. თბილისის მერი შეგიძლია გახდე, ანუ მილიონიანი ქალაქის, მისი ბიუჯეტი განკარგო. ასევე, სხვა დიდ ქალაქებში. რაც ხდება თურქეთში, ერდოღანი, რომელიც იყო სტამბოლის მერი და ასე გახდა პრეზიდენტი, ახლა ისევ სტამბოლის მერს ებრძვის. ამიტომ ცალსახაა, რომ ადგილობრივ არჩევნებს აქვს სერიოზული ტრამპლინი. თუ იმარჯვებ სხვადასხვა ქალაქში, შეგიძლია დაარწმუნო დასავლეთი, რომ ბრძოლას აზრი აქვს.
მე მომხრე ვარ და ნეტა მართლა იყოს ახალი არჩევნები, მაგრამ ხუთი თვე გავიდა და რაიმე ნიშანი ჩანს იმისა, რომ „ქართულ ოცნებას“ ვინმესი ეშინია, ან ქართული საზოგადოების, ან ვაშინგტონის, ან ბრიუსელის? არა, ისინი არ აპირებენ ადგილობრივი თვითმმართველობის არჩევნებამდე დანიშნონ საპარლამენტო არჩევნები. უარეს შემთხვევაში, შეიძლება დაამთხვიონ ადგილობრივ არჩევნებს, როდესაც ველი სრულად მოსუფთავებული იქნება ოპოზიციისა და სამოქალაქო სექტორისგან და “ოცნება” თავისი სატელიტი პარტიებით მიიღებს საკონსტიტუციო უმრავლესობას. მერე, მინიმუმ, სამი წელი სალაპარაკო აღარ გვექნება.
არა – საბა ბრაჭველი
იმ პირობებში, როდესაც „ქართული ოცნება“ აპირებს, აკრძალოს პარტიები, გაანადგუროს დამოუკიდებელი მედია და სამოქალაქო სექტორი, – ის აქტორები, ვისაც შეუძლიათ გაყალბების პრევენცია, ან მოქალაქეების მობილიზება, რადროს არჩევნებში მონაწილეობაზე ფიქრია?!
შევხედოთ, რა ხდება ქვეყანაში – ჯერ ერთი, ერთ თვეში დასრულდება პარლამენტის საგამოძიებო კომისიის მუშაობა და მისი დასკვნის საფუძველზე, საკონსტიტუციო სასამართლო ყველა ნამდვილ ოპოზიციურ პარტიას აკრძალავს, ახლებს არ დაარეგისტრირებენ. მეორე, სამოქალაქო სექტორს მოკლავს ახალი რუსული კანონი. თუ მოკვლა ვერ მოასწრეს, არჩევნებზე დაკვირვების უფლებას არ მისცემენ. და მესამე, კრიტიკული ტელევიზიები ან დაფინანსების წყაროების შეზღუდვის გამო დაიხურებიან, ან მაუწყებლობის კანონის ჯარიმებით ამოახრჩობენ.
მთელი ველი „ოცნებას“ მოსუფთავებული ექნება და რა აზრი აქვს არჩევნებში მონაწილეობას? ან ვინ იქნება დარჩენილი, რომ მონაწილეობა მიიღოს და მას რა შანსები ექნება?
ამ მოსუფთავებულ ველზე „ოცნება“, ალბათ, დანიშნავს ვადამდელ არჩევნებსაც, სადაც მხოლოდ თვითონ და მათი სატელიტები იქნებიან და აიღებს საკონსტიტუციო უმრავლესობას. ამის შემდეგ კი კონსტიტუციიდანაც ამოიღებს 78-ე მუხლს, აკრძალავს „კოლექტიურ ნაცებს“. ანუ, გააკეთებს ყველაფერს, რაც 2024 წელს უნდოდა და სამოქალაქო საზოგადოების აქტიურობით არ გამოუვიდა.
რაც შეეხება იმას, რომ 2024 ოპოზიციამ დიდი ქალაქები მოიგო და ახლაც თუ მოიგებს, შესაძლებელი იქნება „ოცნების“ დამარცხების დაწყება, მე ესეც წარმოუდგენელი მგონია. 2024 წელს სხვა მოცემულობა იყო, გვქონდა მაღალი აქტივობა, ხალხი იყო უკიდურესად მოტივირებული. ახლა პირიქით იქნება. ოპოზიციას, თუ საერთოდ დაუშვეს არჩევნებზე, ერთიანი კანდიდატები და სტრატეგიული ხმის მიცემა დასჭირდება. ეს წარმოუდგენელი ჩანს, ამიტომ „ოცნება“ ყველა მაჟორიტარულ ადგილს წაიღებს. იგივე მოხდება საკრებულოებშიც, რადგან უკვე შეცვლილი კანონის საფუძველზე, საკრებულოებიც მეტწილად მაჟორიტარებით, მეორე ტურის გარეშე კომპლექტდება.
ოპოზიციას პირველ რიგში სჭირდება ერთიანი კანდიდატი, რაზეც ჩამოყალიბებული არ არიან და არც ჩანს, რომ ჩამოყალიბდებიან. ამის მიღმა შეცვლილია საარჩევნო კანონმდებლობა. 2021 წელს ის უკეთესი იყო და არა მხოლოდ ერთი ოლქის მოგებაში, საკებულოების დაკომპლექტებაშიც ეხმარებოდა, ახლა პირიქით, “ოცნების” სასარგებლოდაა ყველაფერი.
გარდა ამისა, როგორც გითხარით, არ ეყოლებათ გაყალბებისგან დამზღვევი არც ერთი მხარდამჭერი და არც საერთაშორისო საზოგადოების მხრიდან იქნება დიდი ყურადღება, რადგან მუნიციპალური არჩევნებია.
სხვა კონტექსტი გვაქვს. უკვე ჩამოყალიბებულია საარჩევნო ავტორიტარიზმი და მე პირადად, ამ ვითარებაში მუნიციპალურ არჩევნებზე ფიქრიც კი შეუძლებელი მგონია.
ავტორიტარულ ქვეყნებში ხელისუფლებები არ იცვლებიან ადგილობრივი არჩევნებით. არსად მსგავსი არ მომხდარა.
