აბა ომი გინდათ?! - ვინ და რატომ აძლიერებს საქართველოში ომის ბუნებრივ შიშს? ექსპერტების შეფასებები
ომის შიში საქართველოში
“უკრაინას რას უშვრება და ჩვენ რას გვიზამს”,
“საქართველო სამი დღეც ვერ გაუძლებდა ამ ომს”,
“ჭკუით თუ არ ვიქნებით, ჩვენც დაგვბომბავს” –
უკრაინის ომზე საუბრისას, ეს ფრაზებია იმ ადამიანების მთავარი არგუმენტები, რომლებიც მხარს უჭერენ “ქართული ოცნების” ხელისუფლების ზომიერ პოლიტიკას უკრაინასთან მიმართებაში და ფიქრობენ, რომ ხელისუფლება სწორად მოიქცა, როდესაც რუსეთის წინააღმდეგ დასავლეთის მიერ დაწესებულ სანქციებს არ შეუერთდა.
ამ ფრაზებს იმეორებენ ის ადამიანებიც, რომლებიც არ არიან ხელისუფლების მხარდამჭერები, მაგრამ აქვთ შიში, რომ რადიკალური პოზიციით საქართველო გააღიზიანებს რუსეთს და აქაც დაიწყება ომი.
JAMnews-ი ესაუბრა უსაფრთხოების ექსპერტებს და ჰკითხა, რა საფუძველი აქვს ამ შიშებს, ვინ კვებავს მათ და ვინ იყენებს სათავისოდ. ასევე ვკითხეთ, შეაჩერებს თუ არა რუსეთიდან მომდინარე საფრთხეს საქართველოს ხელისუფლების განცხადებების ტონი და შინაარსი?
რუსეთი ძლიერია, ჩვენ სუსტები ვართ
ყველა ექსპერტი, ვისაც JAMnews-ი ესაუბრა, ამბობს, რომ ომის და ფიზიკური განადგურების შიში ძალიან ბუნებრივია, მით უმეტეს საქართველოს 2008 წლის გამოცდილებითა და ამჟამად უკრაინაში მიმდინარე მოვლენების ფონზე.
ეს შიში ახლა მსოფლიოს ბევრ ქვეყანაში აქვთ, თუმცა, ამბობენ ექსპერტები, ყველაზე მთავარია, ვინ როგორ მართავს ამ შიშს.
„შიში რომ არსებობს ეს ბუნებრივია, მაგრამ, ამის მერე იწყება ხელისუფლების პასუხისმგებლობა რომ შიშის კულტივირება კი არ მოახდინოს, არამედ პირიქით, მისი მინიმიზაცია მოახდინოს“, – ამბობს საქართველოს რეფორმების ასოციაციის დირექტორი, პაატა გაფრინდაშვილი.
რონდელის ფონდის მკვლევარი, გიორგი ბილანიშვილი ფიქრობს, რომ ხელისუფლება ამ ბუნებრივ შიშს შემცირების ნაცვლად, პირიქით, აძლიერებს ხშირი გზავნილებით:
„ისინი მუდმივად უმეორებენ ხალხს – რომ არა არგაღიზიანების პოლიტიკა, რუსეთი თავს დაგვესხმებოდა და საშინელ დღეში ჩავვარდებოდით“.
მისივე თქმით, საქართველოში ამ შიშს ასევე აძლიერებენ აქ მოქმედი პრორუსული აქტორები, – პრორუსული მედიები თუ ცალკეული პირები, რომლებიც სოციალურ ქსელში აქტიურობენ:
„ისინი ამკვიდრებენ აზრს, რომ რუსეთი ძლიერია, მას შეუძლია მის წინაშე დასახული ყველა მიზანს მიაღწიოს. ამიტომ, საქართველომ არ უნდა გააკეთოს არაფერი არა რუსეთის საწინააღმდეგოდ, არამედ არც ის, რაც რუსეთს არ მოეწონება, თორემ, ამის გამო რუსეთი ჩვენ დაგვსჯის“.
ექსპერტს უსაფრთხოების საკითხებში თეონა აქუბარდიას მიაჩნია, რომ ხელისუფლება სცოდავს და დანაშაულს სჩადის, როდესაც ამ შიშებს ეროვნული ინტერესებით ფუთავს:
„ომი არავის სურს, არც უკრაინას. მაგრამ ქვეყნის ეროვნული ინტერესი ომის თავიდან აცილება კი უნდა იყოს, არამედ ქვეყნის სუვერენიტეტის დაცვა, რაც ჩვენ დეკლარირებული გვაქვს როგორც კონსტიტუციით, ასევე ეროვნული უსაფრთხოების კონცეფციით,“.
რისთვის სჭირდება ხელისუფლებას ამ შიშის გამოკვება?
გიორგი ბილანიშვილის აზრით, ამ გზით ხელისუფლება ცდილობს გაამართლოს არგაღიზიანების პოლიტიკა (ე.წ. კონსტრუქციულ პოზიცია, როგორც ამას ხელისუფლება უწოდებს) რომელიც მას აქვს რუსეთთან მიმართებით:
„მათ უნდა დაადასტურონ, რომ ეს პოლიტიკა იყო ერთადერთი სწორი, რაც შეიძლება გატარებულიყო“
პაატა გაფრინდაშვილი ფიქრობს, რომ ეს ხელისუფლების შენარჩუნების ბერკეტია, მაგრამ, ძალიან მცდარი და საშიში:
„ოცნებამ” დიდწილად ხელისუფლების შენარჩუნება იმიტომ მოახერხა, რომ მტრის ხატს ქმნის, მხოლოდ „ნაციონალურ მოძრაობას“ კი არ ვგულისხმობ, არამედ, „ვინც ჩვენთან არ არის, ის ჩვენი მტერია“ – ამ გზით ახერხებს ის ხელისუფლებაში დარჩენას.
ერთია, რომ ამით ხელისუფლებას ინარჩუნებ, მაგრამ, მეორე მხრივ, ამით ხელს უწყობ საზოგადოების გათიშულობას და ზრდის შიშს, რაც დამაზიანებელია ეროვნული ქსოვილისთვის. ამას თუ ვერ მივხვდებით, თავს ვერ დავაღწევთ ჩაკეტილ წრეს. შიშის ფასად თუ ინარჩუნებ ხელისუფლებას, ეს შეცდომა კი არა, დანაშაულია“.
არგაღიზიანების პოლიტიკა რუსული აგრესიის საფრთხეს შეამცირებს?
თეონა აქუბარდია ამბობს, რომ საქართველოში რუსული სამხედრო აგრესიის განმეორების საფრთხე 90-იანი წლების შემდეგ არ მოხსნილა და იგი მუდმივად არსებობს.
„ის, რომ რუსეთს არ აქვს დასრულებული მისი ინტერესების გატარება რეგიონში, ამას მოწმობს არამხოლოდ ომი უკრაინის წინააღმდეგ, არამედ ბორდერიზაციის და მცოცავი ანექსიის პროცესი, რომელსაც ის ახორციელებს, რომ არაფერი ვთქვათ საინფორმაციო ომზე და დეზინფორმაცია – პროპაგანდაზე. “.
ხელისუფლების მიერ არჩეული არგაღიზიანების პოლიტიკის შედეგებს ვერც გიორგი ბილანიშვილი ხედავს:
„გრძელდება ბორდერიზაცია, ანექსიის პოლიტიკა აფხაზეთის და ცხინვალის რეგიონებში. მოსკოვი ამზადებს მყარ ნიადაგს, რომ ისინი ამა თუ იმ ფორმით მოახვედროს რუსეთის ფედერაციაში. პარალელურად, ისევ აქვს უარყოფითი დამოკიდებულება ნატოსა და ევროკავშირში ინტეგრაციის ჩვენს ეროვნულ ინტერესზე“.
რა არის დღეს პრაგმატული პოლიტიკა საქართველოს მხრიდან?
პაატა გაფრინდაშვილი მიიჩნევს, რომ საქართველოს ეროვნული ინტერესები დღეს ერთადერთ რამეს კარნახობს ქვეყნის ხელისუფლებას – უკრაინის სრულ სოლიდარობას.
„პრაგმატული პოლიტიკაა, ისეთი რამ არ თქვა და არ გააკეთოს ხელისუფალმა, რაც გამოიწვევს საქართველოს დისტანცირებას დასავლელი მოკავშირეებისგან. რადგან მათ გარეშე ჩვენს ქვეყანას ალტერნატივა არ გააჩნია.
სიფრთხილე ან ნიშნავს წითელი ხაზების გადაკვეთას და დასავლეთის აღქმაში რუსეთისკენ გაჩოჩებას“, – ამბობს პაატა გაფრინდაშვილი.
გიორგი ბილანიშვილის აზრით, საქართველოს პოზიცია მკაფიო იყო ყველა საერთაშორისო ფორუმზე, სადაც საქართველომ ღიად გამოხატა მხარდაჭერა უკრაინის სუვერენიტეტის, ტერიტორიული მთლიანობის და იმ აგრესიის მიმართ, რომელსაც რუსეთი ახორციელებს, თუმცა განცხადებებში, რბილად რომ ვთქვათ, ბუნდოვანება იყო:
“სულ მცირე პრემიერის პირველი განცხადება, როდესაც ისე ისაუბრა აგრესიაზე, არ ახსენა რუსეთი, ირიბად უკრაინა დაადანაშაულა ომის ვერ აცილებაში, მათ შორის, 2008 წელთან პარალელითაც და დეკლარირებულად თქვა, რომ საქართველო არ აპირებს სანქციების შეერთებას“.
თეონა აქუბარდიას თქმით, ერთადერთი ქვეყანა, რომელსაც ახლა შეშინებული საქართველო აწყობს აწყობს, ეს რუსეთია. ექსპერტი მიიჩნევს, რომ რუსეთისთვის არა აქვს მნიშვნელობა, როგორი ხელისუფლება ეყოლება საქართველოს, რადგან ამ ქვეყანას თავისი კონკრეტული მიზნები აქვს, რომელსაც საქართველოს ხელისუფლების ქცევები ვერ შეცვლის:
„რუსეთის მიზანია ნებისმიერი ხელისუფლების პირობებში, საქართველოს წინააღმდეგ, კონკრეტული ქმედებების განხორციელება. ამას კი აუცილებლად უნდა დავუპირისპირდეთ როგორც საზოგადოების ერთობით, ასევე კონკრეტული ინიციატივებით“.
პაატა გაფრინდაშვილის მიიჩნევს, რომ შიშის გაღვივების ნაცვლად, ხელისუფლების სტრატეგია სწორედ საზოგადოების ერთობა უნდა იყოს, რადგან “საზოგადოების ერთობას შიშების მინიმიზაციამდე მივყავართ”:
„თავდაცვის მიზნები მიიღწევა მხოლოდ ტოტალური თავდაცვის მიდგომით – სამხედრო და სამოქალაქო რესურსების გაერთიანებით. ტოტალური თავდაცვის წარმატება დამოკიდებულია საზოგადოების მორალურ, ფიზიკურ და მატერიალურ მზაობაზე დაიცვას საკუთარი ქვეყნის უსაფრთხოება. ხელისუფლება თავის როლს ახლა სწორედ ამ სულისკვეთების ამაღლებაში უნდა ხედავდეს. უნდა არწმუნებდეს მოქალაქეებს რომ თითოეულს აქვს დიდი როლი ქვეყნის დაცვაში. ეს არის ახლა ხელისუფლების ვალდებულება და ეს რომ არ ხდება, ამიტომ გაჩნდა ეს შიში” – ამბობს გაფრინდაშვილი.
ექსპერტს უკრაინის მაგალითი მოჰყავს – მისი თქმით, უკრაინის ხელისუფლებას შიში რომ ენერგა საზოგადოებაში, პუტინი უკვე მიაღწევდა თავის მიზანს:
“პუტინს ჰქონდა იმედი, რომ ის შეიჭრებოდა უკრაინაში და მას საერთო აღტყინებით შეხვდებოდა მოსახლეობა. მაგრამ, რა ნახა ამ დროს? ერთის მხრივ ხელისუფლების სიმტკიცე, პრეზიდენტ ზელენსკის მეთაურობით, მეორე მხრივ, საზოგადოების და ხალხის, უდიდესი უმრავლესობის მორალური სიმტკიცე. ამას ის არ ელოდა. როგორც ჩანს, ხელისუფლებას დაავიწყდა, რომ თუ გინდა მშვიდობა, უნდა ემზადო ომისთვის“, – ამბობს გაფრინდაშვილი.
ომის შიში საქართველოში
