როგორ იყიდება პოლიტიკური სიმპათიები

აზერბაიჯანის პრეზიდენტი ილხამ ალიევი და მისი მეუღლე მეჰრიბან. ფოტო: Luke MacGregor/Reuters

აზერბაიჯანი და მისი ხელისუფლება ამ კვირაში დიდი საერთაშორისო სკანდალის ცენტრში აღმოჩნდნენ. 11-მა ევროპულმა გამოცემამ („მონდის“ „გარდიანის“ „ზუდ დოიჩე ცაიტუნგის“ ჩათვლით) OCCRP-ის ეგიდით გამოაქყვეყნა ერთობლივი გამოძიება იმის შესახებ, თუ როგორ ყიდულობდა აზერბაიჯანის ხელისუფლება ევროკავშირის პოლიტიკოსების ლოიალურობას და  ფულს ათეთრებდა.

როგორც  ინგლისური Guardian-სა და სხვა ევროპული მედიებისთვის გახდა ცნობილი, იმიჯის გასამყარებლად და ევროპელი პოლიტიკოსების მოსასყიდად ათობით მილიონი დოლარი  დაიხარჯა. გათეთრებული ფულის საერთო რაოდენობა თითქმის 3 მილიონ დოლარს აღწევს.

სქემა

გამოძიება 2012 წლიდან 2014 წლამდე პერიოდს მოიცავს. ამ სქემის ცენტრში  დიდ ბრიტანეთში დარეგისტრირებული კომპანიები იყვნენ.

ბანკი Danske-ის ესტონეთის განყოფილების საშუალებით ისინი აზერბაიჯანის და რუსეთის  ხელისუფლების მიერ კონტროლირებადი კომპანიებისგან გადასახადებს იღებდნენ. შემდეგ ეს სახსრები ევროპაში უძრავი ქონების, ელიტური საქონლისა და მომსახურების შესაძენად გამოიყენებოდა, მათ შორის ძვირად ღირებული ავტომობილების, ასევე აზერბაიჯანული ელიტის შვილების სწავლის ფულის გადასახდელად და მათი სამედიცინო ხარჯების დასაფარად.

მაგრამ არსებობდა სხვა მიზანიც, რომელზეც საკმარისი სახსრები იხარჯებოდა. მისი არსი აზერბაიჯანის იმიჯის გამყარებაში მდგომარეობდა; ამ ქვეყანას ხშირად  ჟურნალიტებისა და უფლებადამცველების დევნაში, ასევე არასამართლიანი არჩევნების ჩატარებაში  ადანაშაულებენ.

ევროპელი ფიგურანტები

იმ ევროპელი პოლიტიკოსებისა და ოფიციალური პირების რიცხვში, რომლებიც ასეთ გადსახადებს იღებდნენ, მოხსენიებულია, მაგალითად, ყოფილი გერმანელი პარლამენტარი და ევროპის საბჭოს საპარლამენტო ასამბლეის წევრი ედუარდ ლინტნერი, ერთ-ერთი მემარჯვენე იტალიური პარტიის ლიდერი ლიუკა ვოლონტე,  ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკის დირექტორთა საბჭოს ბულგარელი წევრი კალინ მიტრევი.

Guardian წარმატებულ ლობისტურ პროექტებად ასახელებს ევროპის საბჭოს მიერ იმ რეზოლუციის მიღების ჩაშლას, რომელიც 2013 წელს აზერბაიჯანის ხელისუფლების კრიტიკას ეხებოდა, ასევე პროპაგანდისტულ ფოტოგამოფენას „აზერბაიჯანი – ტოლერანტობის ქვეყანა“, რომელიც იუნესკოს შტაბბინაში შედგა, და რომელსაც მიტრევის მეუღლე ირინა ბოკოვა ხელმძღვანელობდა.

აზერბაიჯანელი ფიგურანტები

აზერბაიჯანის მხრიდან ამ სქემის მონაწილეებად Guardian შემდეგ პირებსა და კომპანიებს ასახელებს:იაკუბ ეიუბოვს, პრემიერ-მინისტრის პირველ მოადგილეს, მის ვაჟს ემინს, აზერბაიჯანის ელჩს ევროკავშირში, პრეზიდენტის პრეს-მდივანს აზერ გასიმოვს, ტრანსპორტის ყოფილ მინისტრს ზია მამმადოვს და მის ვაჟს  ანარს, აზერბაიჯანის საერთაშორისო ბანკს, ჰეიდარ ალიევის ფონდს და კომპანია Baktelecom MMC-ს.

რეაქცია

ამ ბრალდებებს დაუყოვნებლივ მოჰყვა აზერბაიჯანის ხელისუფლების რეაქცია. პრეზიდენტის თანაშემწემ ალი გასანოვმა პუბლიკაციას ბინძური სიცრუე უწოდა. მისი აზრით, აზერბაიჯანი ინგლისური დაზვერვის, აშშ-ისა და აშშ-ში სომხური დიასპორის მიერგაჩაღებული კამპანიის მსხვერპლი გახდა“.

აისბერგის წვერი?

გამოძიების ავტორები ვარაუდობენ, რომ ამ სქემას ბევრად მეტხანს შეიძლებოდა ეარსება, და სამი მილიარდის ოდენობის გათეთრებული და ლობისტური მიზნებით გამოყენებული თანხა  –  მხოლოდ აისბერგის წვერი იყოს.

შესაძლოა, ეს გამოძიება იმ თავშესაქცევი პროცესის მხოლოდ დასაწყისი იყოს, რომელიც უახლოეს თვეებში გველის.

აშშ-ში საგანგებო პროკურორი რობერტ მიულერი საპრეზიდენტო არჩევნებში რუსეთის შესაძლო ჩარევას იძიებს. ამერიკული მასობრივი საინფორმაციო საშუალებების მოწმობით, ამ გამოძიების განმავლობაში ის პრეზიდენტ ტრამპისა და მისი გარემოცვის რუსეთთან და აზერბაიჯანთან საქმიანი კავშირებით დაინტერესდა.

შეგახსენებთ, რომ ტრამპის წინსაარჩევნო შტაბთან კონტაქტებში მონაწილეობდა ემინ აგლაროვი, აზერბაიჯანის პრეზიდენტის ყოფილი სიძე. Guardian ასევე ასახელებს ანარ მამედოვის სახელს, რომელიც გაზეთის ინფორმაციით, აზერბაიჯანში ტრამპის საქმიანი პარტნიორი და მისი ქალიშვილის ივანკას პირადი მეგობარია.

გამორიცხული არ არის, რომ აზერბაიჯანთან და რუსეთთან დაკავშირებული ფულის გათეთრებისა და მისი ლობისტური მიზნებით გამოყენების ევროპული და ამერიკული გამოძიებები მალე ერთი მთლიანის ნაწილები აღმოჩნდეს. და ეს მთელი მსოფლიოსთვის დიდ პოლიტიკურ რყევებს ნიშნავს.