TI 2024 წლის ბიუჯეტზე: თუ საქართველო ევროკავშირის კანდიდატი გახდება, ყოველწლიურად ₾400 მლნ-ის გრანტებს მიიღებს
2024 წლის ბიუჯეტი
იმ შემთხვევაში თუკი საქართველო ევროკავშირის კანდიდატის სტატუსს მიიღებს, ყოველწლიურად 400 მილიონ ლარამდე გრანტები გახდება ქვეყნისთვის ხელმისაწვდომი, ამის შესახებ “საერთაშორისო გამჭვირვალობა საქართველო” 2024 წლის ბიუჯეტის პროექტთან დაკავშირებით შეფასებაში წერს.
ორგანიზაციის განმარტებით, ევროკავშირის მიერ განსაზღვრული 12 პრიორიტეტის შესრულება და კანდიდატი ქვეყნის სტატუსის მიღება საქართველოსთვის მნიშვნელოვანია არამხოლოდ პოლიტიკური თვალსაზრისით, არამედ საბიუჯეტო მიმართულებითაც.
2024 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტი 5.2%-იანი ეკონომიკური ზრდის პროგნოზზე დაყრდნობით იგეგმება. პრემიერმინისტრმა ირაკლი ღარიბაშვილმა განაცხადა, რომ 2024 წელს ნაერთი ბიუჯეტი 27 მილიარდ 800 მილიონი ლარი იქნება.
მომავალი წლისთვის გაზრდილია სახელმწიფო ბიუჯეტის როგორც საშემოსავლო, ასევე ხარჯვის ნაწილი. ყველაზე დიდი თანხა ჯანდაცვის სამინისტროს ერგო და ყველაზე მეტი ფული სოციალური მიმართულებებით დაიხარჯება.
ოპოზიციაში ამბობენ, რომ 2024 წლის ბიუჯეტი „საარჩევნო ბიუჯეტია“, როცა ხელისუფლება ამომრჩევლის გულის მოგებას ცდილობს, თუმცა ექსპერტები მოელიან, რომ ამ მიმართულებით სიახლეები ჯერ ისევ წინ არის და ბიუჯეტს სხვადასხვა სახის ხარჯი დაემატება.
TI-ის რეკომენდაციები 2024 წლის ბიუჯეტის პროექტზე:
● მისასალმებელია, რომ ბიუჯეტის დეფიციტი მცირდება, თუმცა ის მაინც მაღალია და ბიუჯეტის კანონის დამტკიცებამდე, მთავრობა მის შემცირებას უნდა ეცადოს. დეფიციტის შემცირება ფასების და ლარის კურსის სტაბილურობას შეუწყობს ხელს.
● შემცირებული უცხოური გრანტების მნიშვნელოვნად ზრდისთვის მთავრობამ წლის ბოლომდე უნდა შეასრულოს ევროკავშირის კანდიდატი ქვეყნის სტატუსისთვის საჭირო რეკომენდაციები. ევროკავშირის წევრობის კანდიდატი ქვეყნების 2014-2021 წლების გამოცდილებაზე დაყრდნობით, ამ სტატუსის მოპოვების შემთხვევაში, საქართველოს ევროკავშირისგან ყოველწლიურად დამატებით 400 მლნ ლარამდე გრანტის მიღების შესაძლებლობა გაუჩნდება;
● ბიუჯეტიდან თანხის ხარჯვის ეფექტიანობის ასამაღლებლად გამკაცრებას საჭიროებს პროგრამული ბიუჯეტის სწორად შედგენის კონტროლი.
● ბიუჯეტის პროექტის თანახმად, 2023 წელს საქართველოს ეკონომიკა 6.5%-ით, ხოლო 2024 წელს 5.2%-ით გაიზრდება. ვინაიდან მიმდინარე წლის იანვარ-აგვისტოში ეკონომიკა 7%-ით გაიზარდა, წლიური ზრდის ტემპის 6.5%-მდე შენარჩუნება რეალური ჩანს. მომავალ წელს 5.2%-იანი ეკონომიკური ზრდის მიღწევა მნიშვნელოვნად იქნება დამოკიდებული რუსეთ-უკრაინის ომის მსვლელობაზე;
● უკრაინის ომის შემდეგ საქართველოს ეკონომიკა სულ უფრო დამოკიდებული ხდება რუსეთზე. ციფრები და ანალიზი
● IDFI-ის კვლევა: როგორ გაიზარდა რუსეთთან ტრანზაქციები, ექსპორტი და მიგრაციული ტალღა
● “ჩვენ ყველა შესაძლებლობა გავუშვით”- რა შეცვალა უკრაინის ომმა საქართველოში. ანალიზი
● 2023 წელთან შედარებით, 2024 წელს საქართველოს მთავრობა ევროკავშირისგან 44 მლნ ლარით ნაკლებ გრანტს მიიღებს.
● 2024 წლის სახელმწიფო ბიუჯეტის მთლიანი ხარჯი (გადასახდელები) 24.2 მლრდ ლარი იქნება, რაც 2023 წლის ბიუჯეტის ხარჯებზე 1.8 მლრდ ლარით მეტია;
● ყველაზე მეტად 3 სამინისტროს ბიუჯეტი იზრდება: ჯანდაცვის სამინისტროს ბიუჯეტი 627 მლნ ლარით იზრდება და 7.7 მლრდ ლარი ხდება, განათლებისა სამინისტროს ბიუჯეტი 262 მლნ ლარით იზრდება და 2.3 მლრდ ლარი ხდება, თავდაცვის სამინისტროს ბიუჯეტი 100 მლნ ლარით იზრდება 1.4 მლრდ ლარი ხდება;
● სახელმწიფო უსაფრთხოების სამსახურის დაფინანსება 25 მლნ ლარით იზრდება და 205 მლნ ლარს მიაღწევს. ზრდას ძირითადად ხელფასების მატება იწვევს.
● საჯარო სექტორში დასაქმებულთა ხელფასი სულ მცირე 10%-ით იზრდება. მათ შორის, პოლიციელებისა და ჯარისკაცების ხელფასები 20%-ით გაიზრდება.
● 2024 წლიდან 70 წლამდე პირთა პენსია 20 ლარით იზრდება და 315 ლარი ხდება, ხოლო 70 და მეტი წლის პირთა პენსია 50 ლარით მოიმატებს და 415 ლარი გახდება.
● ბიუჯეტის დეფიციტი 2.3 მლრდ ლარი (მშპ-ის 2.7%) იქნება.
● 2024 წელს მთავრობა 3.5 მლრდ ლარამდე ვალს აიღებს. 2024 წლის ბოლოს მთავრობის ვალი 32.6 მლრდ ლარს მიაღწევს.
● ზოგ შემთხვევებში ბიუჯეტის პროგრამების სათანადოდ შედგენა კვლავ პრობლემად რჩება. მაგალითად, მიუხედავად იმისა, რომ სასკოლო განათლების დაბალი ხარისხი საქართველოს ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი პრობლემაა, სკოლების დაფინანსების ქვეპროგრამის მიზანი განათლების ხარისხის ამაღლება არ არის და მას არც შესაბამისი ინდიკატორები ახლავს.
როგორ აფასებენ 2024 წლის ბიუჯეტს ექსპერტები
ეკონომისტ რამაზ გერლიანის შეფასებით, მაღალი სოციალური ხარჯები მიუთითებს იმაზე, რომ ქვეყანაში მკვეთრად პრობლემატურია სოციალური ფონი.
„როდესაც მოქალაქეები თვითკმარი ვერ ხდებიან, შეჭირვებული ოჯახები მიბმული რჩებიან ბიუჯეტის თანხებზე და იღებენ დახმარებას“, – ეუბნება ეკონომისტი “რადიო თავისუფლებას.”
კვლევითი ინსტიტუტის Gnomon Wise-ის მკვლევარი, ეკონომისტი ეგნატე შამუგია “რადიო თავისუფლებას” ეუბნება, რომ, ბიუჯეტის პროექტში, ეკონომიკის მდგომარეობაზე მისი ზრდის მაჩვენებელი მეტყველებს და ეს ამ შემთხვევაში სახარბიელოდ არ გამოიყურება.
● “პრემიერს არ უთქვამს, რომ სტუდენტთა დავალიანებას ბიუჯეტიდან გადავიხდიდით” – მინისტრის მოადგილე
● ოპოზიციური პარტიები და NGO-ები ღარიბაშვილის წინააღმდეგ იმპიჩმენტის პროცედურების და გამოძიების დაწყებას აპირებენ
როგორც ეკონომიკის დოქტორმა სოსო არჩვაძე აღნიშნა, საქართველოს ბიუჯეტს და ეკონომიკას იმხელა პოტენციალი გააჩნია, რომ განვითარება მოხდეს არა ერთი მიმართულებით, არამედ კომპლექსურად.
„ბიუჯეტის სიდიდე და მისი დინამიკა დამოკიდებულია ეკონომიკის კეთილდღეობასა და მისი ზრდის ტემპზე. ჯერ 2023 წელი არ დასრულებულა და ამ წლის ბიუჯეტი კიდევ 500 მილიონით გაიზარდა და მომავალ წელსაც ველოდებით საკმაოდ სოლიდურ მატებას. ეს ნიშნავს იმას, რომ მჭიდრო კავშირი ნარჩუნდება, ეკონომიკის ზრდასა და საბიუჯეტო შემოსავლებს შორის.
ბიუჯეტი მხოლოდ ციფრების სვეტები არ არის, ეს არის კონკრეტული გეგმა, რომლის მიხედვითაც ხელისუფლება ახორციელებს გარკვეულ სოციალურ-ეკონომიკურ პოლიტიკას.
ბიუჯეტს აქვს რამდენიმე მიმართულება, ეს არის წმინდა სოციალური ხარჯები, ინფრასტრუქტურული პროექტები, რეგიონული განვითარება, ეკონომიკური განვითარებისკენ მიმართული ხარჯები და რიგი სხვა ასპექტები, ანუ ფაქტობრივად, ჩვენს ბიუჯეტს და ეკონომიკას იმხელა პოტენციალი გააჩნია, რომ განვითარება და გარღვევა მოხდეს არა ერთი რომელიმე მიმართულებით, არამედ კომპლექსურად, ანუ სეგენტური განვითარების გაცვლად, გვაქვს სისტემური განვითარების შესაძლებლობა და 2024 წლის ბიუჯეტი სწორედ ამის დადასტურებაა“, – განუცხადა „ბიზნეს-რეზონანსს“ სოსო არჩვაძემ.
ფინანსისტი გიორგი ცუცქირიძე კი ყურადღებას ამახვილებს იმ ფაქტორზე, რომ ბიუჯეტი ყველა მიმართულებით არის დაბალანსებული და პლუს ამას ხდება ეკონომიკის მხარდაჭერა:
“რადგან ინფრასტრუქტურაში იდება თანხები, ეს გარკვეულწილად ხელს უწყობს ეკონომიკურ ზრდას და დასაქმებასაც. ბევრს ჰგონია, რომ ეს მხოლოდ ეკონომიკურ ზრდაში მონაწილეობს, მაგრამ ახალი სამუშაო ძალის შექმნასა და დასაქმებაში პირდაპირი როლი აქვს ინფრასტრუქტურაში თანხის ჩადებას.
საკმაოდ მნიშვნელოვანი თანხებია თავდაცვისა და მთლიანად ქვეყნის უსაფრთხოებაზე. გამოდის, რომ ბიუჯეტი ყველა მხრივ არის დაბალანსებული და პლუს ხდება ეკონომიკის მხარდაჭერა.“
