ერთი წელი "20 ივნისიდან" - როგორ განვითარდა მოვლენები
2019 წლის 20 ივნისს, პოლიციამ რუსთაველის გამზირზე მშვიდობიანი მიტინგი დაშალა. ე.წ. გავრილოვის ღამიდან ერთი წელი გავიდა. JAMnews-ი მოკლედ იხსენებს მოვლენების ქრონოლოგიას:
_______________________________________________
2019 წლის 20 ივნისს ათასობით ადამიანი ყოველგვარი წინასწარი ორგანიზების გარეშე სპონტანურად გამოვიდა ქუჩაში. პროტესტის მიზეზი რუსეთის სახელმწიფო დუმის დეპუტატის სერგეი გავრილოვის საქართველოს პარლამენტში გამოსვლა გახდა.
გავრილოვი თბილისში მართლმადიდებელთა საერთაშორისო საპარლამენტო ასამბლეაზე დასასწრებად ჩამოვიდა.
● ვინ არის მართლმადიდებელი კომუნისტი, რომელმაც თბილისში პროტესტი გამოიწვია
ასამბლეა, რომელიც პარლამენტის შენობაში ტარდებოდა, რუსმა დეპუტატმა გახსნა. საქართველოს მოქალაქეები გააღიზიანა იმ ფაქტმა, რომ რუსი დეპუტატი, რომელიც არ აღიარებს საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობას, საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის სკამზე იჯდა და აუდიტორიას რუსულად მიმართავდა.
პარლამენტის შენობასთან ათასობით ადამიანი გამოვიდა. ისინი ეკითხებოდნენ ხელისუფლება – “რა უნდოდა ოკუპანტი ქვეყნის დეპუტატს საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის სავარძელში? “
21 ივნისს, გამთენიას, პოლიციის სპეცდანიშნულების რაზმმა აქცია ცრემლსადენი გაზის და რეზინის ტყვიების გამოყენებით დაშალა.
200-ზე მეტი ადამიანი დაშავდა.
ორმა – 18 წლის მაკო გომურმა და 26 გიორგი სულაშვილმა თვალი დაკარგეს – მათ რეზინის ტყვია მოხვდათ.
პროკურატურა ხუთი თვის განმავლობაში უარს ეუბნებოდა გომურსა და სულაშვილს დაზარალებულად ცნობაზე და მხოლოდ ტრაგიკული ღამიდან ხუთი თვის თავზე სცნო სახელმწიფომ ისინი დაზარალებულად.
ხელისუფლება ამბობს, რომ ეს გადატრიალების მცდელობა იყო და აქციის დაშლა მას შემდეგ დაიწყო, რაც ზოგიერთმა ოპოზიციონერმა მომიტინგეებს პარლამენტის შენობაში შესვლისკენ მოუწოდეს.
24 ივნისს ქვეყნის არაფორმალურმა მმართველმა და მმართველი გუნდის, “ქართული ოცნების” თავმჯდომარემ, ბიძინა ივანიშვილმა მომიტინგეთა ერთ-ერთი მთავარი მოთხოვნა დააკმაყოფილა – ის პირადად დაპირდა საზოგადოებას, რომ 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნები პროპორციული სისტემით ჩატარდებოდა.
● რატომ არის მნიშვნელოვანი ბრძოლა პროპორციული სისტემისთვის
ამ დაპირებიდან ხუთ თვეში, ნოემბერში, ხელისუფლება უპრეცედენტო ნაბიჯს გადადგამს – საკუთარ დაპირებას უკან წაიღებს, რაც პროტესტის ახალ ტალღას გამოიწვევს.
არ დაკმაყოფილდება მომიტინგეთა კიდევ ერთი მთავარი მოთხოვნა – თანამდებობიდან შს მინისტრის გიორგი გახარიას გათავისუფლება. ნაცვლად ამისა, გახარიას დააწინაურებენ და იგი პრემიერ მინისტრი გახდება.
მთელი 2019 წლის ზაფხულის განმავლობაში პარლამენტის შენობის წინ სამოქალაქო ორგანიზაცია “სირცხვილიას” მიერ ორგანიზებული პერმანენტული აქციები მიმდინარეობდა.
● საპროტესტო აქციის დაშლა თბილისში. რა იქნება შემდეგ? ექსპერტების შეფასებები
პროტესტების სიმბოლოდ იქცა წითელი ფერის თვალის სახვევი, რომელსაც აწერია “20%” და ასევე თვალზე აფარებული ხელი. ეს ორ რამეს გამოხატავს – 21 ივნისის აქციის დარბევისას თვალდაკარგული ადამიანების მიმართ სოლიდარობას და ასევე იმის შეხსენებაა, რომ რუსეთს საქართველოს 20 პროცენტი ოკუპირებული აქვს.
რა მოხდა შემდეგ. საარჩევნო რეფორმის ჩაგდება პარლამენტში და საპროტესტო აქციების მეორე ტალღა
14 ნოემბერს “ქართულმა ოცნებამ” პარლამენტში ჩააგდო მის მიერვე ინიცირებული საარჩევნო რეფორმა, რომლის თანახმადაც ქვეყანა სრულად პროპორციულ საარჩევნო სისტემაზე უნდა გადასულიყო.
სწორედ ეს იყო მომიტინგეების მთავარი მოთხოვნა 2019 წლის ზაფხულში.
პარლამენტში კენჭისყრისას, სწორედ ივანიშვილისადმი ლოიალურად განწყობილმა დეპუტატებმა მისცეს ხმა რეფორმის წინააღმდეგ
● 17 ნოემბრის მიტინგი პარლამენტის წინ. ფოტორეპორტაჟი
სამოქალაქო აქტივისტებმა ივანიშვილი ტყუილსა და არჩევნების მოპარვაში დაადანაშაულეს და 2019 წლის 14 ნოემბერს ქუჩაში გამოვიდნენ.
მათ შეუერთდა ქართული ოპოზიციის დიდი ნაწილი, რომელიც პროპორციული არჩევნების მოთხოვნის გარშემო გაერთიანდა.
პარლამენტთან განახლდა საპროტესტო აქციები, დაიდგა კარვები. 18 ნოემბერს მომიტინგეები სპეცრაზმმა კვლავ ძალის გამოყენებით – წყლის ჭავლით დაშალა.
● აქციის დაშლა პარლამენტთან. JAMnews-ის ფოტორეპორტაჟი
საარჩევნო კანონის ჩავარდნის გამო ქართული ოცნების საპარლამენტო უმრავლესობა დატოვეს მთელმა რიგმა დეპუტატებმა, მათ შორის პარლამენტის თავმჯდომარის პირველმა მოადგილემ, თამარ ჩუგოშვილმა. წლის განმავლობაში ორ ათეულამდე დეპუტატმა დატოვა უმრავლესობის რიგები.
მას შემდეგ თბილისსა და საქართველოს სხვა ქალაქებში მღელვარება არ შეწყვეტილა. მომიტინგეთა მთავარი მოთხოვნა საარჩევნო სისტემის შეცვლა იყო.
ქვეყნის პოლიტიკურ ცხოვრებაში იძულებითი პაუზა კორონავირუსმა შეიტანა, თუმცა უკვე მაისიდან ქვეყანაში პოლიტიკა კვლავ დაბრუნდა.
დიპლომატიური კორპუსის და საერთაშორისო ორგანიზაციების ხელშეწყობით ხელისუფლებასა და ოპოზიციას შორის მიმდინარე დიალოგი რამდენჯერმე ჩაშლის პირას აღმოჩნდა, თუმცა საბოლოოდ, შეთანხმება მაინც შედგა.
8 მარტს, რამდენიმეთვიანი კონსულტაციების შემდეგ, ხელისუფლება და ოპოზიცია შეთანხმდნენ იმაზე, თუ რა საარჩევნო მოდელით ჩატარდებოდა 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნები.
პოზიცია ხელისუფლებამ დათმო – გადაწყდა, რომ არჩევნები 120/30 მოდელით ჩატარდებოდა ანუ 120 დეპუტატს პროპორციული სიით აირჩევდნენ, ხოლო 30-ს – მაჟორიტარულით. (დღეს ქვეყანაში შერეული მოდელი მოქმედებს – პროპორციული და მაჟორიტარული სიები. ოპოზიცია მხოლოდ პროპორციულ სიებს ითხოვს, რადგან მაჟორიტარული სისტემა იმთავითვე მნიშვნელოვან უპირატესობას აძლევს ხელისუფლებას).
8 მარტის შეთანხმება, რომელსაც აშშ-ის საელჩოში მოეწერა ხელი, ასევე ითვალისწინებდა სხვადასხვა მიზეზით დაკავებული ოთხი პოლიტიკური ლიდერის და აქტივისტის გათავისუფლებასაც (გიგი უგულავა, ირაკლი ოქრუაშვილი, გიორგი რურუა, ბესიკ თამლიანი). მათ ოპოზიცია “პოლიტიკურ პატიმრებს” უწოდებდა. “პოლიტიკურ პატიმრებად” მოიხსენიებდნენ მათ გავლენიანი ამერიკელი პოლიტიკოსებიც.
მიუხედავად იმისა, რომ ხელისუფლება პოლიტპატიმრების არსებობის ფაქტს და მსგავს შეთანხმებას უარყოფდა, საბოლოოდ სამი მათგანი მაინც გაათავისუფლა.
● საქართველოში პოლიტიკა ბრუნდება. ისტორიული საარჩევნო შეთანხმება
ციხეში ამ დრომდე რჩება გიორგი რურუა, ოპოზიციური ტელევიზიის, “მთავარი არხის” ერთ-ერთი დამფუძნებელი და 2019 წლის ზაფხულის აქციების აქტიური მონაწილე.
● დონალდ ტუსკი: შეშფოთებულები ვართ, რომ გიორგი რურუა კვლავ ციხეში იმყოფება
საპარლამენტო არჩევნები საქართველოში 2020 წლის ოქტომბერშია. ვინაიდან საქართველო საპარლამენტო რესპუბლიკაა, ამ არჩევნებს გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს – ვინც მოიგებს ის იქნება ხელისუფლებაში მომდევნო ოთხი წელი.
