თავგამოდებული მოგზაურის დღიური

გასული წლიდან სოციალურ ქსელებში არ წყდება საუბარი იმის შესახებ, რომ დილიჟანი და მისი მიმდებარე ტერიტორია სომხეთის ეკოტურიზმის ცენტრად იქცა.

დილიჟანი არც ისე დიდი ხნის წინათ, მეცხრამეტე საუკუნის ბოლოსაა დაარსებული, მაგრამ თავისი “ძველი ნაწილი” მასაც აქვს. ძველ დილიჟანს რესტავრაცია ჩაუტარდა, რის შემდეგაც ტურისტების რაოდენობა კიდევ უფრო გაიზარდა.

რიგას ზაფეირიოუ საბერძნეთიდანაა, მისი მეგობარი ალექსანდრა ელ კახივაგინი კი – ლიბანიდან. ისინი საქართველოდან ავტოსტოპით მოდიან.

“საქართველო-სომხეთის საზღვარზე ავტომობილი გავაჩერეთ. მანქანაში ერევნელების ოჯახი აღმოჩნდა, რომელიც სახლში ბრუნდებოდა,- ამბობს ალექსანდრა, – მათ არამხოლოდ  დილიჟანში ჩამოგვიყვანეს, არამედ საკუთარი გეგმებიც შეცვალეს და ახპატისა და სანაინის მონასტრების სანახავად წაგვიყვანეს.”
საინტერესო ისაა, რომ ალექსანდრა და რიგასიც ნაკრძალში აპირებენ ლაშქრობას. პროფესიონალი გამყოლი მატევოს ბარსეგიანი მაინც მიიჩნევს, რომ დილიჟანისთვის “ეკოტურიზმის ცენტრის” სტატუსის მინიჭება მეტისმეტია. “უბრალოდ, დასვენების მიმართ ადამიანების დამოკიდებულება იცვლება. დღესდღეობით ბევრ ადამიანს შვებულების გატარება ბუნების წიაღში ურჩევნია, და არა ტელევიზორთან.”

თუმცა, ღამე სადმე უნდა გაათიო. ის, რაც ტურისტულ სააგენტოში შემომთავაზეს, ჩემთვის მეტისმეტად ძვირია. B&B ტიპის ჩვეულებრივ სასტუმროში 8-9 ათასი დრამზე (15-18 დოლარი) იაფი ოთახი არ აღმოჩნდა. ინტერნეტის საშუალებით კი სვეტა ბებია ვიპოვე.

სვეტა და მარზპეტი პენსიონერები არიან. უკვე ერთი წელია, რაც ოთახს აქირავებენ ტურისტებზე, რაც ერთი ადამიანისთვის 5 ათასი დრამი ღირს.

ნაცნობები ხშირად აგზავნიან მათთან ტურისტებს. მათმა შვილიშვილმა ინტერნეტში განცხადებაც გამოაქვეყნა.
ბარსეგიანი უკვე დაკავებული იყო, ამიტომ სხვა გამყოლის მოძებნა მომიწია, რომელსაც 20 დოლარად შევუთანხმდი. გამყოლის მომსახურების ფასი უფრო მეტიც შეიძლებოდა ყოფილიყო -ყველაფერი მარშრუტის სირთულეზეა დამოკიდებული.
დილიჟანის ეროვნული პარკის ვებგვერდზე 11 მარშრუტის დეტალური აღწერაა მოცემული და შესაბამისი რუკებიც ერთვის თან. ერთ-ერთი მათგანი გამოვიწერე.

კიდევ ათასი დრამად წყალი და ბუტერბროდები ვიყიდე.

მოგვიანებით, როდესაც მოგზაურობიდან ბედნიერი და კმაყოფილი დავბრუნდი, დილიჟანის ეროვნული პარკის ოფიციალურმა წარმომადგენელმა სამველ ჟამგარიანმა განმიმარტა, თუ რისთვის გადავიხადე დამატებით 1500 დრამი (3 დოლარი): “თქვენ ალბათ შენიშნეთ საგზაო მანიშნებლები, რომლებიც ზუსტი ორიენტირებისთვისაა დადგმული. ასევე, ტყე რეგულარულად იწმინდება იმ ნაგვისგან, რომელსაც ტურისტები ტოვებენ.  კეთილმოწყობილია სპეციალური ადგილებიც, სადაც მოგზაურთა ჯგუფებს დასვენება შეუძლიათ.
აზნივ სარქისიანი ისეთივე თავგამოდებული მოგზაურია, როგორიც მე, და ისიც ხშირად დადის ლაშქრობებში.

აზნივი ამბობს, რომ მარშრუტის არჩევისას ყოველთვის რაიმე “სხვანაირს”  ეძებს. მაგალითად, ერთხელ ნორავანკისკენ დაგეგმილი ლაშქრობის პროგრამაში აღმოაჩინა, რომ გიტარაზე შემსრულებელთა  კონცერტი იგეგმებოდა, რომელიც პირდაპირ გამოქვაბულში უნდა ჩატარებულიყო. ამას გარდა, სხვადასხვა მიზნით (მაგალითად, თეთრი ყვავილების შესაგროვებლად) ხშირად ეწყობა “თემატური” გასვლები.

მარშრუტის შედგენასა და მომზადებაში ძალიან დამეხმარა ტურისტების საინფორმაციო ცენტრი, რომელიც დილიჟანის მაცხოვრებლებმა შექმნეს.
თავიდან ლითონის კომპოზიცია შემოგხვდებათ, რომელიც კინოფილმ “მიმინოს” გმირებს ეძღვნება.

ზუსტად მის უკან კი საინფორმაციო ცენტრის შენობა მდებარეობს.

გასულ წელს საინფორმაციო ცენტრი საკუთარი სახსრებით ფუნქციონირებდა, წელს კი უკვე სახელმწიფო მეურვეობს.

“ჩვენი სამუშაო პროცესი ჯერჯერობით არ არის სისტემატიზებული, უბრალოდ ინფორმაციას გავცემთ, ტურისტებს ვეხმარებით, რითაც შეგვიძლია,” – აცხადებს ცენტრის თანამშრომელი მიკაელ ტოროსიანი.
სხვათა შორის, წელს მსგავსი საინფორმაციო ცენტრები, დილიჟანის გარდა, გარნიში, გორისში, ცახკაძორში და სევანშიც გაიხსნა. აცხადებენ, რომ ეს მხოლოდ პირველი ნაბიჯია და მთელი ქვეყნის მასშტაბით იგეგმება მსგავსი საინფორმაციო ცენტრების დაარსება. ეკონომიკის სამინისტრო ფეხით მოსიარულეთათვის 40 ტურისტული მარშრუტის შექმნას აპირებს, რომლებიც მთელ სომხეთს მოიცავს. აღნიშნული მარშრუტების რუკა განთავსებულ იქნება სპეციალურ ვებგვერდზე, რომელიც სომხეთის ტურიზმს მიეძღვნება.
საერთოდ, სახელმწიფოს მხრიდან ტურიზმის დაფინანსება, 2013 წელთან შედარებით, ოთხჯერ გაიზარდა. ორი წლის წინათ ამ დანიშნულებით სახელმწიფომ დაახლოებით 100 ათასი დოლარი გამოყო.

სომხეთში ტურისტები ძირითადად რუსეთიდან, საქართველოდან, ევროპიდან და ირანიდან ჩადიან. წელს პირველი სამი თვის განმავლობაში სომხეთში 230 ათასზე მეტი ტურისტი შემოვიდა, რაც გასული წლის იმავე პერიოდის მაჩვენებელზე 4 პროცენტით ნაკლებია.
“ეს გარემოება რუსეთში არსებული ფინანსური კრიზისით აიხსნება, ყველაზე მეტი ტურისტი სომხეთში ხომ სწორედ ამ ქვეყნიდან შემოდის! თუმცა, ვვარაუდობ, რომ აღნიშნული ფაქტი სომხეთში შემოსული ტურისტების რაოდენობის წლიურ მაჩვენებელზე არ იქონიებს გავლენას, რადგან პირველი კვარტალი, ტურისტული თვალსაზრისით, წლის ყველაზე ცუდი სეზონია,”- აღნიშნავს სომხეთის ეკონომიკის სამინისტროს ტურიზმის სამმართველოს ხელმძღვანელი მეხაკ აპრესიანი.

რაც შეეხება ეკოტურიზმს, ანუ ტურისტული ლაშქრობების მოყვარულებს, ამ მოვლენის შესაბამისი სტატისტიკური მონაცემები არ არსებობს. მხოლოდ ის ვიცით, რომ “ლაშქრობებში ძირითადად ახალგაზრდები მონაწილეობენ, ამასთან, მათი 3/4 გოგონაა”. ასეთი განმარტება მოგვცა ლაშქრობების ექსპერტმა, ბარსეგიანმა.
ამ ფენომენის ახსნა ალბათ არმენ ერანოსიანის სიტყვებითაც შეიძლება:”ჩვენი მთები ნაკლებად მიმზიდველია პროფესიონალი ალპინისტებისათვის, რადგან მათი დალაშქვრა დიდ სირთულეს არ წარმოადგენს.” თუმცა, მისივე თქმით, “ეკოტურიზმის” განვითარების ბევრი სხვა ეფექტური გზა არსებობს. ეს ავანტიურისტული მოგზაურობა დაახლოებით 40 დოლარი დამიჯდა… ასე რომ, თავგამოდებულ და მგზნებარე მოგზაურს ამჯერადაც გამიმართლა – “იაფად და გაბრაზებით” დავისვენე!