“Üçtərəfli bəyanat beynəlxalq müqavilə deyil”. Bakıdan baxış
Erkin Qədirli üçtərəfli bəyanat haqda
“Bu üçtərəfli bəyanat ki var (10 noyabr 2020), çox qəribə bir sənəddir. Hüquqi baxımdan beynəlxalq müqavilə sayıla bilməsi üçün bir neçə önəmli şərtə cavab vermir. Bu arada, adının bəyanat olması özlüyündə problem deyil. Elə bəyanatlar ola bilir ki, onlar beynəlxalq müqavilə sayılır, amma 10 noyabr 2020-ci il tarixli bəyanat elə bəyanatlardan biri deyildir”, – Milli Məclisin Respublikaçı Alternativ Partiyasından olan düputatı Erkin Qədirli bildirir.
- Müxalif siyasətçi saxta pul hazırlamaq ittihamı ilə həbs edilib
- Müstəqil jurnalistlər Milli Mətbuat Günündə Avropa Şurasına müraciət ediblər
- Ədliyyə Nazirliyi əsas müxalifət partiyalarını yenidən qeydiyyatdan keçirməkdən imtina edib
Erkin Qədirlinin sözlərinə görə, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev, Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan və Rusiya prezidenti Vladimir Putin tərəfindən imzalanan bu sənəd sözügedən ölkələr üçün hüquqi cəhətdət öhdəlik yarada bilməz.
“Niyə bu bəyanat beynəlxalq müqavilə anlamına gəlməkdən uzaqdır?
Birincisi, bu sənəd tərəflərin heç birisinin parlamentində təsdiq olunmayıb. İki və daha çox sayda dövlət arasında imzalanmış bir sənədin beynəlxalq hüquq öhdəliklərini doğurması üçün, onun iştirakçısı olan dövlətlərin parlamentlərində təsdiq olunması gərəkdir. 10 noyabr 2020-ci il tarixli sənəd nə Azərbaycanın, nə Ermənistanın, nə də Rusiyanın parlamentində təsdiq olunub.
Yalnız Rusiya parlamentinin yuxarı otağı olan Federasiya Şurasında Rusiya silahlı qüvvələrinə aid bir heyətin (“sülhməramlıların”) xaricə göndərmək üçün razılıq alınıb. Bu isə tamam başqa bir məsələdir. Rusiya konstitusiyasına görə beynəlxalq müqavilə öncə Dövlət Dumasının təsdiqindən keçməli idi, bu isə baş verməyib.
İkincisi, sözügedən bəyanatın üçtərəfli adlandırılması, onu goğrudan da üçtərəfli etmir. Bu sənədi yalnız texniki baxımdan üçtərəfli adlandırmaq olar, çünki orada üç imza vardır. Hüquqi baxımdan isə onun neçə tərəfli olması göründüyündən daha dolaşıq bir məsələdir”, – Qədirli vurğulayıb.
Onun sözlərinə görə, indiki durumun özəlliyi ondadır ki, Azərbaycanla Ermənistan bir-birini hələ də hüquqi baxımdan (de jure) tanımayıblar:
“Faktiki (de facto) tanıma çoxdan baş verib, amma hüquqi tanıma hələ olmayıb. Ona görə də, sülh qalsın bir qırağa, heç bir önəmli məsələ (ərazi bütövlüyü, sərhədlərin çəkilməsi və toxunulmazlığı, suverenlik, yurisdiksiya və s.) ilə bağlı anlaşmamız yoxdur. Belə bir durumda 10 noyabr 2020-ci il tarixli bəyanatın Azərbaycan və Ermənistan parlamentlərində təsdiqi çox anlamsız (nonsens) olardı”.
“Buradan durumun daha bir özəlliyi qaynaqlanır – 10 noyabr 2020-ci il tarixli bəyanata görə Azərbaycanla Ermənistan bir-birilərinə qarşı öhdəlik götürmüş sayıla bilməzlər. Öhdəliklərin gerçək quruluşu isə belədir:
- Ermənistan – Rusiya;
- Azərbaycan – Rusiya.
Beləliklə, üçtərəfli adlanan bu sənəd, əslində bir kağızda yazılmış iki ikitərəfli bir sənəddir.
10 noyabr 2020-ci il tarixli bəyanatın hüquqi baxımdan yetişkən olmaması onun siyasi baxımdan risklərini artırır. Rusiyanın Qarabağdakı hərbi varlığına 2025-ci ilin noyabrında son qoyulması həm də buna görə önəmlidir”, – deyə Milli Məclisin deputatı, AŞPA-da Azərbaycan parlament qrupunun üzvü fikrini yekunlaşdırıb.
