Terror, yoxsa səriştəsizlik? Türkiyədə meşə yanğınları
Türkiyədə meşə yanğınları və terrorçular
Türkiyənin Qara dəniz və Egey dənizi sahillərindəki populyar turizm zonasında Bir həftədən çoxdur ki, meşə yanğınlarının tüğyan edir. Hakimiyyət daha çox sabotaj və terror versiyaları üzərində durur.
Müxalifət isə bu ehtimalları əsassız sayır və fəlakətin əsas səbəbini hökumətin səriştəsizliyində görür.
Yanğınlar artıq on nəfərə qədər insanın həyatına son qoyub, saysız canlı tələfatına, onlarla binanın məhvinə səbəb olub, Bodrum və Antalyadan turistlər evakuasiya edilib.
Nə baş verir?
2021-ci il iyulun 28-dən Türkiyəni bürüyən meşə yanğınlarının yeddinci günündə yanğınsöndürmə əməliyyatları davam edir. Artıq 32 əyalətdə başlayan 125 yanğının 119-u söndürülüb və ya nəzarət altına alınıb, 7-si isə davam edir. Bu haqda Türkiyənin kənd təsərrüfatı və meşə naziri Bekir Pakdemirli məlumat verib.
Yanğınla mübarizədə əsas yük vertolyotların üzərinə düşüb. Yanğın yerlərinə Türkiyənin müxtəlif yerlərindən vertolyot komandaları cəlb olunub. Rusiya, Azərbaycan, Ukrayna və İrandan gələn vertolyotlar da yanğınla mübarizədə onların işini yüngülləşdirir.
Türkiyənin Hacettepe Universitetinin professoru Çağatay Tavuşoğlu yanğınların səbəbilə bağlı bildirib ki, “iqlim böhranlarının əsas nəticələrindən biri ekstremal hava hadisələrinin artmasıdır. Bu da Mərkəzi Anadoluda özünü quraqlıq olaraq göstərir. Aralıq dənizində daha şiddətli yanğınlar olaraq ortaya çıxır”.
Bir yandan da yaxın günlərin meteoroloji proqnozları ürəkaçan deyil. Türkiyənin Hidrometeorologiya Mərkəzinin verdiyi məlumata əsasən, temperaturun mövsüm normalarını 4-8 dərəcə aşacağı gözlənilir ki, bu da yanğınsöndürmə işini bir qədər də çətinləşdirəcək. Ən yüksək temperatur Muğlada 38-41 dərəcə və Antalyada 40-43 dərəcə civarında olacağı bildirilir.
İsti havanın avqustun 6-dan etibarən mövsüm normalarına qayıdacağı gözlənilir.
“Atəş cocuqları” və hakimiyyətin sabotaj, yaxud terror versiyası
Avqustun 1-də Türkiyədə və bir sıra digər ölkələrdə terror təşkilatı kimi tanınan Kürd Fəhlə Partiyasının (PKK) bir qolu hesab olunan “Atəşin Cocuqları Təşəbbüsü” qrupu yanğınlarla bağlı məsuliyyəti öz üzərinə götürüb.
PKK-ya yaxın media və sosial şəbəkə resurslarında yayılan məlumatda deyilir:
“Türk rejimi başqa bir dil anlamadığına görə onları atəşlə diz çökdürməyin zamanı gəlib”.
1990-cı illərdən bəri meşə sabotajlarını terror aktı kimi mənimsəyən PKK bu illər ərzində çox sayda yanğın törədib. Ötən il Hatay vilayətində törədilən və böyük ziyana səbəb olan meşə yanğınına görə də məsuliyyəti “Atəşin Cocuqları Təşəbbüsü” öz üzərinə götürmüşdü.
Elə həmin il PKK funksioneri Murat Karayılan “Meşələri yandırın” təlimatı vermişdi.
Hökumət Türkiyəni bürüyən yanğınların sabotaj və hətta terror nəticəsi ola biləcəyi ehtimalı üzərində durur. Antalyada yanğın ərazisində olarkən Türkiyə xarici işlər naziri Mevlüt Cavuşoğlu yanğınların səbəbi ilə bağlı bunları bildirib:
“Eyni anda Türkiyənin hər yerində yanğınlar başlayınca təbii olaraq bunu kim elədi deyə vətəndaşlarımızın düşüncələri də var, bizim də şübhələrimiz var, bununla bağlı bütün qurumlarımız həssas iş aparır. Digər tərəfdən bəzi şübhəlilər də saxlanılıb”.
Ərdoğan yanğın bölgəsində çay paylayıb
Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan yanğın bölgələrindən biri olan Marmarisdə xalqla görüşü zamanı çıxışını bitirəndən sonra tribunadan insanlara çay dolu bağlamalar atıb. Bu hərəkəti onu sosial şəbəkələrdə qızğın tənqid obyektinə çevirib.
“Bu artıq çox başqa mərhələyə keçməkdir. Ətrafındakı kimsə demirmi? Buradakı insanlar böyük bir yanğın fəlakətinin içində qalıblar. İnsanların başına çay tolazlanarmı? Özünüzə gəlin Allah eşqinə! Demirmi heç kim? Necə bir kollektiv şüursuzluq halıdır bu?”
Talan edilən milyon dollar və meşə yanğınları
Bununla belə, müxalifət yanğınlarla bağlı sabotaj və terror versiyasını inandırıcı saymır. Onların fikrincə, PKK yanğınları öz adına çıxmaqla nüfuzunu artırmaq və əhali arasında qorxu yaratmaq istəyir, hakimiyyət isə bu versiyaları qabartmaqla diqqəti hökumətin səriştəsiz fəaliyyətindən yayındırmağa çalışır.
Türkiyənin ana müxalifətinin – Cümhuriyyət Xalq Partiyasının (CHP) lideri Kemal Kılıçdaroğlu hökumətin hər il baş verən təbii fəlakətə niyə hazır olmadığını sorğulayıb: “Hər il olan meşə yanğınlarına qarşı niyə sağlam və tutarlı bir siyasət hazırlamırıq?”
Kılıçdaroğlu meşə yanğınlarının söndürülməsinə məsul olan Türk Hava Qurumu və Türk Silahlı Qüvvələrinin Ərdoğan hakimiyyəti dövründə bərbad vəziyyətə düşdüyünü bildirərək qeyd edib ki, “2002-ci ildə [Ərdoğan hakimiyyətə gəlməmişdən bir il əvvəl] Türkiyədə 176 meşə yanğını baş verib və böyümədən hər biri söndürülüb”.
Müxalif “Sözcü” qəzetinin siyasi şərhçisi Sayqı Öztürk də meşə yanğınları ilə bağlı məqaləsində hakimiyyəti ittiham edib.
“2018-ci ildə Türk Hava Qurumunun o zamankı rəhbəri Kürşat Atılqan kənd təsərrüfatı və meşə naziri Bekir Pardemirli ilə görüşündə yanğınsöndürən təyyarələrin təmiri üçün 1 milyon dollara ehtiyac olduğunu bildirmiş, nazir bu tələbi təmin etmiş və həmin məbləğ ayrılmışdı.
Amma az sonra qurumun rəhbərliyi dəyişmiş və təyyarələrin təmirinə ayrılan vəsait başqa məqsədlərə sərf edilmişdi. Hazırda isə eyni təmir xərcləri 3 milyon dollara başa gələ bilər.
Türk Hava Qurumunun təyyarələri meydançada gözləyir… dövlət xarici ölkələrdən icarə edilən təyyarə və vertolyotlara milyonlarla dollar xərcləyir”.
