“Azərbaycan üçün tarixi hadisə”. Analitiklər Rusiya sülhməramlılarının Qarabağdan çıxarılması haqda
Rusiya sülhməramlılarının Qarabağdan çıxarılması
Rusiya sülhməramlı kontingentinin Qarabağdan çıxarılması Azərbaycanın ekspert icması və sosial şəbəkələrin yerli seqmentində əsas müzakirə mövzusu olaraq qalır. Azərbaycanın “Şərqə baxış” analitik qrupunun nəşri yazır ki, “Rusiya qoşunlarının Qarabağdan çıxarılması Azərbaycan üçün tarixi hadisədir”.
- “Qərbyönümlü Ermənistan Azərbaycan üçün niyə təhlükədir?” Bakıdan baxış
- Rusiya sülhməramlılarının minaların təmizləməsinə cəlb edilməsi onların regionda uzun müddət qalmasıyla bağlı sual doğurur
- Cənubi Qafqaz üzrə “Brüssel Sazişi” və Azərbaycan-Türkiyə tandeminin rolu. Bakıdan baxış
Rusiya sülhməramlı missiyasının Qarabağdan çıxarılmasına başlanılıb və hərbi heyətin əhəmiyyətli hissəsi, eləcə də hərbi texnika artıq Azərbaycanı tərk edib. Bu arada bu gün məlum olub ki, Ağdam rayonunda yerləşən Türkiyə-Rusiya birgə monitorinq mərkəzi də öz missiyasını başa vurur.
Belə qənaətə gəlmək olar ki, bununla da Qarabağ Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin tam nəzarətinə keçib.
Rusiya sülhməramlılarının Qarabağdan çıxarılması ilə bağlı azərbaycanlı ekspertlərin fikirlərini və bu hadisənin nəticələri ilə bağlı proqnozlarını oxucularımıza çatdırırıq.
“Şərqə Baxış” analitik qrupu
“Rusiyanın Qarabağdakı sülhməramlı missiyasının vaxtından əvvəl bitməsi hər kəs üçün sürpriz oldu. 9 noyabr gecəsi rus sülhməramlıları Qarabağa yeridiləndə ən optimist təxminlərdə belə, vəziyyətin ən yaxşı halda 2025-ci ildə dəyişə biləcəyinə ümid edilirdi.
Ukrayna müharibəsi, Ermənistanın Qərblə yaxınlaşması, Qərbin Cənubi Qafqaza xüsusi maraq göstərməsi, Türkiyə-Rusiya dialoqu və Azərbaycanın Rusiya strategiyası regionda yaranan gözlənilməz reallığın səbəbləri kimi göstərilə bilər.
Son olaraq, Rusiya 2023-cü ilin sentyabrında çox riskli oyun oynamağa çalışdı. Azərbaycanın separatçı rejimə qarşı keçirdiyi anti-terror tədbirlərinə müdaxilə etməyən Moskva, erməni əhalinin Qarabağı tərk etməsinin Qərb tərəfindən etnik təmizləmə kimi qəbul olunacağını, buna cavab olaraq Qərbin Azərbaycana qarşı sanksiya tətbiq edəcəyini, beləliklə də Azərbaycanın tamamilə Rusiyanın təsirinə düşəcəyini hesablamışdı.
Amma və lakin, Qərbin vəziyyəti doğru oxuyaraq, anti-terror tədbirlərinə reaksiya verməməsi, Rusiyanın bu planını suya saldı. Erməni əhalinin Qarabağı tərk etməsi rus sülhməramlı missiyasının legitimliyini sonlandırdı.
Bir mənada, Rusiya üzərində oturduğu budağın kəsilməsinə göz yumdu. Qərb isə sonrakı mərhələdə Ermənistanı Rusiyadan qopara bilmək üçün Qarabağda baş verənləri sükunətlə izlədi.
Görünür ki, Moskva Cənubi Qafqazda formalaşmaqda olan yeni reallığa qarşı çıxmaqdansa, prosesə adaptasiya olmaq və hadisələri öz nəzarətinə almaq yolunu seçib. Birmənalı olaraq deyə bilərik ki, artıq Cənubi Qafqaz Rusiyanın arxa bağçası sayılmır.
İndi bu regionda açıq müstəvidə böyük güc mübarizəsi gedir və Rusiya əvvəllər olduğu kimi regionun idarəçisi kimi deyil, regional oyunun bir tərəfi kimi çıxış etməyə məcburdur. Bir sözlə, indiki mərhələdə Rusiya Cənubi Qafqazda oyunqurucu yox, oyunçudur.
Rus qoşunlarının Qarabağdan çıxması əlbəttə ki, Azərbaycan üçün tarixi önəm kəsb edən məsələdir. Amma unutmaq olmaz ki, Rusiya ilə 300 km-dən artıq quru sərhəd, Xəzər dənizindəki rus donanması, Rusiyanın Azərbaycandakı yumşaq gücü, Rusiyada yaşayan azərbaycanlılar və Rusiyada bəslənən müxtəlif separatist ünsürlər mütəmadi olaraq, Rusiya-Azərbaycan əlaqələrinə təsir edəcək faktorlar kimi qalır.
Rusiya ilə qonşuluq Azərbaycanın taleyidir və Azərbaycan bir çox müstəvidə ciddi zərər görə biləcəyi bu qonşuluğu daimi olaraq doğru xətdə saxlamağa məhkumdur”.
Elxan Şahinoğlu, “Atlas” Analitik Mərkəzinin rəhbəri
“ “Rusiya daxil olduğu məkanı tərk etmir” tezisi Azərbaycan nümunəsində ortadan qaldırıldıqdan sonra yeni tezis gündəmə gətirilib: “Rusiya hərbçilərinin Qarabağı vaxtından əvvəl tərk etməsi Bakının Kreml qarşısında hansısa şifahi öhdəliyi sayəsində mümkün olub”.
Şifahi öhdəlik kimi Rusiyanın istəyi ilə Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə üzv olacağı göstərilib.
Rəsmi Bakının bu təşkilata üzv olmasının şərti bəllidir: Ermənistan Azərbaycanla sülh sazişi imzalamalıdır. Bu saziş imzalanandan sonra Azərbaycanın Avrasiya İqtisadi Birliyinə üzvlüyü müzakirə oluna bilər. Ermənistan xaric, bu təşkilatdakı üzv dövlətlər Azərbaycanın tərəfdaşlarıdır və hər biri ilə sıx iqtisadi əlaqələrı mövcuddur.
Azərbaycanın Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatına üzvlüyü isə mümkün deyil. Azərbaycan hərbi bloklara qoşulmur və bu səbəbdən Qoşulmayanlar Hərəkatının üzvü olub. Bu məntiqi Kreml də qəbul edib.
Ermənistana gəlincə, Rusiya sülhməramlılarının Qarabağı tərk etməyə başlaması radikal müxalifətlə mübarizədə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın əlini gücləndirəcək. Radikal müxalifət Paşinyanın Rusiyanın ziddinə ABŞ və Avropa İttifaqı ilə daha çox yaxınlaşmasını tənqid edir, bunun Ermənistan üçün faydalı olmayacağını bildirirlər.
Radikal müxalifət Ermənistanın ikinci Qarabağ müharibəsində məğlubiyyətinə və Qarabağda separatizmə son qoyulmasına rəğmən, Yerevanın Kremllə ittifaqdan uzaqlaşmasının əleyhinədir.
Rusiya Qarabağı tərk etməyə başladıqdan sonra isə Paşinyan deyəcək ki, “Rusiya ermənilərin təhlükəsizlik təminatçısı rolundan birdəfəlik imtina edib”. Bu durum Paşinyanı Azərbaycanla məsələlərin həllinə həvəsləndirməlidir.
Rusiya Cənubi Qafqazdan tədricən gedir, ABŞ və Avropa İttifaqı isə Ermənistana görə Azərbaycanla və Türkiyə ilə qarşıdurmaya getməyəcək. Bunu Paşinyan da anlamamış deyil, Ermənistanın yeganə alternativi Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmaqdır”.
