Qarabağın şərqində “üçhakimiyyətlilik”? Üç qurumun fərqli məlumatları

Qarabağın şərqində, RF sülhməramlı qüvvələrinin müvəqqəti yerləşdiyi hissəsində ikinci Qarabağ müharibəsi bitəndən bəri ilk dəfədir ki, kifayət qədər qəribə və misilsiz vəziyyət yaranıb. Üç qurum Daşbaşı yüksəkliyi və yaxınlıqdakı Fərrux kəndində qoşunların yerləşməsi haqda məlumat yayıb və bütün bu məlumatlar bir-birinə daban-dabana ziddir. Aidiyyatlı tərəflərin hər birindən verilən məlumatlar, Bakı və Yerevandan gələn şərhlər.

• Ermənistan Azərbaycan SQ-nin Dağlıq Qarabağda yüksəklik ələ keçirdiyini deyir, Bakı mövqelərin dəqiqləşməsi haqda bildirir
• Qarabağda vəziyyət dəyişməyib, qaz təminatı bərpa ediləcək
• “Ermənistandan Xankəndiyə qaz kəməri qanunsuzdur” – Bakıdan şərh

Bazar günü, martın 27-də axşam Rusiya Müdafiə Nazirliyi Qarabağda sülhməramlı kontingentin növbəti xəbər bülletenini dərc edib. Orada deyilir ki, sülhməramlılar danışıqlar yolu ilə Azərbaycan silahlı qüvvələrinin Furux (bülletendə Fərrux kəndi belə adlandırılıb) kəndindən çıxarmaq mümkün olub. Həmçinin qeyd olunub ki, Azərbaycan ordusu və Ermənistan silahlı qüvvələri itkilərə məruz qalıb – hər iki tərəfdən iki yaralı.

Daşbaşı yüksəkliyindəki vəziyyət haqda Rusiya Müdafiə Nazirliyinin bülletenində heç nə deyilmir.

Rusiya MN-in informasiya bülletenindən demək olar ki, dərhal sonra Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyi növbəti kəskin bəyanatla çıxış edib və moskvalı həmkarlarını yalançılıqda günahlandırıb.

Bakıdan verilən məlumata əsasən, Azərbaycan qoşunları martın 24-də tutduqları mövqelərdən heç yana çəkilməyib. Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyi növbəti dəfə Rusiya Müdafiə Nazirliyini nəzarətləri altında olan kəndlərin adları ilə bağlı daha diqqətli olmağa çağırıb.

Ermənistan XİN də öz növbəsində Rusiya Müdafiə Nazirliyini yalan informasiya verməkdə günahlandırır.

Bu gün səhər isə Xankəndi informasiya mərkəzi baş verənlərə dair öz versiyasını təqdim edib. Tanınmamış Dağlıq Qarabağ Respublikası hakimiyyətinin fikrincə,  Fərrux kəndi sülhməramlıların nəzarəti altındadır, Daşbaşı yüksəkliyində isə bir tərəfə azərbaycanlılar, bir tərəfə ermənilər nəzarət edir.

Bütün tərəflərin məlumatları haqda daha ətraflı.

Moskvadan informasiya

Rusiya Müdafiə Nazirliyinin 27 mart informasiya bülletenində deyilir:

“Əsgəran rayonunda Azərbaycan Respublikası silahlı qüvvələri tərəfindən atəşkəs rejiminin iki dəfə pozulması qeydə alınıb. Atışma nəticəsində hər tərəfdən iki nəfər yaralanıb. Rusiya sülhməramlı kontingentinin komandanlığının münaqişə tərəflərinin nümayəndələri ilə qarşılıqlı təması nəticəsində vəziyyət stabilləşdirilib.

Aparılmış danışıqların nəticəsində Azərbaycan tərəfi öz hissələrini FURUX yaşayış məntəqəsi ətrafından geri çəkib”.

Bakıdan informasiya

“Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyi təəssüflə bildirir ki, Rusiya Federasiyası Müdafiə Nazirliyinin 2022-ci il 27 mart tarixli açıqlamasında əks olunan məqamlar həqiqətə uyğun deyildir”, — Azərbaycan Müdafiə Nazirliyi mətbuat xidmətinin məlumatında deyilir.

“Azərbaycan Ordusunun ölkəmizin suveren ərazilərinin tərkib hissəsi olan Fərrux kəndi və ətraf yüksəkliklərdəki mövqelərində heç bir dəyişiklik baş verməyib.

Azərbaycan Ordusunun bölmələrinin həmin mövqelərdən geri çəkilməsi haqqında məlumat həqiqəti əks etdirmir. Ordumuz əməliyyat şəraitinə tam nəzarət edir.

Rusiya Federasiyası Müdafiə Nazirliyinin açıqlamasında atəşkəsin guya Azərbaycan tərəfindən pozulması barədə verilmiş məlumat da həqiqətə uyğun deyil və Azərbaycan hərbçiləri arasında yaralanma halı qeydə alınmayıb.

Bir daha xatırlatmaq istərdik ki, Azərbaycan ərazisində “Dağlıq Qarabağ” adlı inzibati ərazi vahidi yoxdur.

Rusiya Müdafiə nazirliyinin 26 və 27 mart tarixli açıqlamalarında “Dağlıq Qarabağ” ifadəsinin işlədilməsi Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq birlik, o cümlədən Rusiya Federasiyası tərəfindən tanınmış və qəbul edilmiş ərazi bütövlüyünə qarşı hörmətsizlikdir.

Rusiya Federasiyası Müdafiə Nazirliyinə xatırlatmaq istərdik ki, 2022-ci il 22 fevral tarixində iki ölkə prezidentləri tərəfindən imzalanmış Müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyəti haqqında Bəyannamənin birinci bəndində qeyd olunur ki, “Rusiya Federasiyası və Azərbaycan Respublikası öz münasibətlərini müttəfiqlik qarşılıqlı fəaliyyəti, iki ölkənin müstəqilliyinə, dövlət suverenliyinə, ərazi bütövlüyünə və dövlət sərhədlərinin toxunulmazlığına qarşılıqlı hörmət, eləcə də bir-birinin daxili işlərinə qarışmamaq, hüquq bərabərliyi və qarşılıqlı fayda, mübahisələrin dinc yolla həlli və güc tətbiq etməmək və ya güclə hədələməmək prinsiplərinə sadiqlik əsasında qururlar”.

Bundan əlavə, bəyannamənin 18-ci bəndinə əsasən, Rusiya Federasiyası və Azərbaycan Respublikası beynəlxalq terrorçuluq, ekstremizm və separatçılıq təhdidlərinə, qarşı mübarizədə və onların neytrallaşdırılmasında səylərini birləşdirirlər.

Rusiya Federasiyası Müdafiə Nazirliyi bu açıqlaması ilə eyni zamanda Rusiya Federasiyasının Prezidenti, Rusiya Silahlı Qüvvələrinin Ali baş komandanı Vladimir Vladimiroviç Putin tərəfindən də imzalanmış sözügedən bəyannaməyə də hörmətsizlik nümayiş etdirir.

Müdafiə Nazirliyi bir daha bildirir ki, Azərbaycanın Xocalı rayonunda “Furux” adlı kənd yoxdur. Qeyd edilən kəndin adı “FƏRRUX” dur. Ümid edirik ki, növbəti açıqlamalarda kəndin adı düzgün formada göstəriləcəkdir”, – Azərbaycanın müdafiə qurumunun məlumatında qeyd olunub.

Yerevandan informasiya

Ermənistanın Xarici İşlər Nazirliyi bəyanatla çıxış edib və burada ilk növbədə “ATƏT-in Minsk qrupunun Dağlıq Qarabağda az əvvəl baş verən eskalasiyaya dəqiq qiymət verməsi və bunun Azərbaycan qoşunlarının yerdəyişməsinin nəticəsi olduğunu bildirməsi” ilə bağlı məmnunluq ifadə olunub.

Ermənistan XİN Rusiya Müdafiə Nazirliyinin bəyanatından sitat gətirib, orada deyilir ki, Azərbaycan tərəfi Dağlıq Qarabağda Fərrux kəndindən öz hissələrini geri çəkib. Bunun ardınca qurumun məlumatında deyilir:

“Azərbaycan hissələrinin Dağlıq Qarabağda Rusiyanın sülhməramlı kontingentinin məsuliyyət zonasına daxil olması davam edir. Gözləyirik ki, Rusiya Federasiyasının Dağlıq Qarabağdakı sülhməramlı qüvvələri Azərbaycan hissələrinin sülhməramlıların məsuliyyət zonasında qalmasına son qoymaq və Azərbaycan silahlı qüvvələrinin oradan çıxarılması üçün konkret addımlar atacaq. Azərbaycan hissələrinin əraziyə daxil olması müddətində sülhməramlı kontingentin fəliyyətinin lazımi səviyyədə araşdırılmasını və bir sıra suallara cavab verilməsini vacib hesab edirik”.

Bəyanatın mətninə xəritələr də əlavə olunub. Xəritələrdə Rusiya sülhməramlı kontingentinin məsuliyyət sxeminin östərildiyi və Rusiya Müdafiə Nazirliyinin saytından götürüldüyü qeyd edilib. Həmçinin bildirilir ki, martın 24-də vəziyyəti əks etdirən xəritədə Rusiya sülhməramlı kontingentinin məsuliyyət zonasında Azərbaycan bazaları yoxdur.

Martın 28-i səhərə aid vəziyyəti əks etdirən xəritədən görünür ki, Azərbaycan mövqeləri Rusiya sülhməramlı kontingentinin məsuliyyət zonasında yerləşib.

Xankəndidən informasiya

Xankəndi informasiya qərargahından 28 mart 12:00-a verilən məlumata əsasən bütün təmas xətti boyunca vəziyyət nisbətən sabitdir, atəşkəs rejiminin ciddi pozulması halları qeydə alınmayıb.

Fərrux kəndinə gəlincə, mənbənin bildirdiyinə görə, kənd Rusiya sülhməramlılarının nəzarəti altındadır. Üstəlik məlumatda deyilir ki, erməni qüvvələri Azərbaycan hissələrinin irəliləməsinin qarşısını ala, Daşbaşı yüksəkliyinin əsas hissəsi üzərində nəzarəti də saxlaya bilib. Məlumatda qeyd olunur ki, Azərbaycan qoşunları Daşbaşı yüksəkliyinin ancaq bir hissəsində möhkəmləndirdiyi mövqelərini saxlayıb.

“Azərbaycan tərəfinin əvvəlki mövqelərinə qaytarılması istiqamətində Rusiya sülhməramlı qüvvələrinin komandanlığı ilə iş davam edir”.

Bakıdan şərh

Milli Məclisin deputatı Rasim Musabəyov Rusiya və Azərbaycanın müdafiə nazirliklərinin məlumatları arasındakı fərqi şərh edib.

“Son zamanların iki insidenti vəziyyəti gərginləşdirib və RF və Azərbaycan MN və XİN arasında qarşılıqlı sərt bəyanatlara gətirib çıxarıb. Rusiya hərbçiləri yerli ermənilərin mənfi reaksiyasına istinadən və qəbul olunmuş öhdəliklərə zidd olaraq Azərbaycan kolonunu Ağdərə rayonundan Kəlbəcər istiqamətində müşayiət etməkdən imtina ediblər.

Bunun nəticəsində Bakı Sərsəng sü anbarının şimal sahili üzrə yeni yolun çəkilməsi qərarını verib ki, bu da öz növbəsində ermənilərin əsəbi reaksiyasına səbəb olub.

Daha sonra erməni qanunsuz dəstələrinin istehkamlar qurmağa başladığı Fərrux kəndi ətrafında və eyni adlı dağda birbaa münaqişə baş verdi. Bu əməllərin yolverilməz olduğu haqda həm RSK vasitəsilə, həm də səsgücləndiricilərlə edilən bütün xəbərdarlıqlar iqnor edilib. Üstəlik tam tikilməmiş istehkamlardan Azərbaycan mövqeləri atəşə tutulurdu.

Fərrux dağının mövqe baxımından bərpa edilməkdə olan və yaxın zamanda əhalinin qayıdacağı Ağdam şəhəri üzərində dominantlıq etdiyini nəzərə alınaraq bu təhlükəni zamanında neytrallaşdırmaq qərarı qəbul edilib və reallaşdırılıb. Xarici erməni lobbiçiləri nə qədər “sərt” bəyanatlar versələr də Azərbaycan öz ərazisində təhlükəsizliyini təmin etmək hüququna sahibdir və qanunsuz erməni silahlı dəstələrinin özbaşınalığına dözməyəcək”.

Həmçinin Musabəyov rəsmi Bakının bu cür “inadkarlığa” görə Kreml tərəfindən “cəzalandırılması” ehtimalını da dəyərləndirib.

Qeyd edək ki, bəzi Rusiya bloqerləri Rusiyanın Azərbaycanın strateji obyektlərinə zərbə endirə biləcəyi haqda fikirlər səsləndiriblər.

“Əgər Moskvada kimdəsə Azərbaycanı “cəzalandırmaq” və strateji boru-kəmər infrastrukturumuza zərbə endirmək üçün bəhanə olsun deyə münaqişə vəziyyətini qızışdırmaq ideyası yaranarsa, bu çox pis ideyadır.

Məlumdur ki, uydurulmuş bəhanə üzrə – uzaq göndərmə məntəqələrində qəzaların baş verdiyi iddiası ilə – Qazaxıstan neftinin Novorossiyskdən ixracı dayandırılıb. Əgər bəzi “qaynar” başlar güman edirlərsə ki, Azərbaycan neftinin və qazının ixracı üçün çətinliklər yaratmaqla Qərb ölkələrini Rusiyanın enerji resurslarının alışına qoyulmuş embarqonun qaldırılmasına və ya yumşaldılmasına nail ola bilərlər, o zaman onlar çox yanılırlar.

Düşünürəm ki, Bakı, Tbilisi və Ankara zamanında boru-kəmər infrastrukturunun təhlükəsizliyinin gücləndirilməsi ilə bağlı tədbirlər görəcəklər. Ukraynaya müdaxiləyə görə NAO ilə konfrontasiya şəraitində ayıqbaşlı Rusiya siyasətçilərinə və hərbçilərinə Taleyranın müdrik sözlərini xatırlatmaq faydalı olar – “yaxşı diplomatiya düşmənlərin sayını artırmamalıdır”. Moskvanın təhdidedici addımları halında nə Azərbaycan, nə də Türkiyə neytral qalmayacaq”, – deputat qeyd edib.

Yerevandan şərh

Siyasi şərhçi Hakop Badalyan hesab edir ki, Ermənistan tərəfi Rusiya tərəfinə eyham vurub ki, Qarabağdakı sülhməramlılar cinayətkar sövdələşmə ediblər. Ekspertin fikrincə, bu haqda martın 26-da baş tutan telefon danışı haqda məlumat buna işarə edir:

“Paşinyan-Putin telefon danışı haqda məlumatda Yerevan ciddi diplomatik dildən istifadə edir, o həddə qədər ki, Ermənistanın baş naziri Rusiya prezidentinə Rusiya sülhməramlılarının əməllərinin araşdırılmasının vacib olduğunu deyir. Başqa sözlə, sülhməramlıların Bakı ilə cinayətkar sövdələşməyə getdiyi haqda eyham var. Onlar buna Kremlin razılığı olmadan gedə bilərdilərmi? Bu, əlbəttə ki, ritorik sualdır”.