Hadrut uğrunda döyüşlər – nə baş verir

Dağlıq Qarabağda kiçik şəhərcik, daha doğrusu, qəsəbə olan  Hadrut, – əhalisi 4 mindən bir az çoxdur, – son günlər tərəflər arasında amansız döyüşlər meydanına və cəbhədə ən mühüm nöqtəyə çevrilib. Hər iki tərəf şəhərə nəzarət etdiyini bəyan edib, lakin artıq bir neçə gündür ki, onun uğrunda döyüşlər davam edir. Nəticədə, Azərbaycanın prezidenti bildirib ki, söhbət Hadrutun özündən deyil, şəhərətrafı yüksəkliklərin “azad olunmasından” gedir. Bu rayon tərəflər üçün niyə bu qədər mühümdür və orada əslində nə baş verir? 

Hadrut niyə mühümdür?   

Birincisi, bu, Dağlıq Qarabağın keçmiş muxtar vilayətin tərkibində olan ilk rayon mərkəzidir. Azərbaycan tərəfi əhalisi erməni olan bu şəhərin azad olunmasını bəyan edib. 

Azərbaycan qoşunları bundan əvvəl Dağlıq Qarabağda iki kəndi – Talışı və Madagizi (Suqovuşanı) tutublar. Lakin əsas döyüşlər Cəbrayıl rayonunda gedib – bura praktiki olaraq Azərbaycan rayonlarının əhalisiz ərazisidir. Belə ki  90-cı illərdə Dağlıq Qarabağ ordusu oranı tutaraq, azərbaycanlılardan ibarət yerli əhalini sıxışdırıb çıxarıb. Tərəflər faktiki olaraq bu rayonda xarabalıqlara sahib olmaq uğrunda döyüşür.         

• Qarabağ, atəşkəs fonunda döyüşlər. Xəbərlər, reportajlar, video/foto. Yenilənir

• Bakının fikri: “Qarabağ düyünü”nü zor gücünə oyatmaq olarmı?

Hadrut haqqında bunu söyləmək olmaz, belə ki onun alınması erməni tərəfi üçün böyük mənəvi zərbəyə, üstəlik yeni, müqayisədə çoxsaylı qaçqın dalğasına səbəb ola bilər.   

İkinci səbəb yaşayış məntəqəsinin strateji yerləşməsidir. Azərbaycan ordusu onu nəzarətə götürdüyü halda Füzuli və Cəbrayıl rayonlarını müdafiə edən erməni qüvvələri mühasirəyə düşmək və mövqelərini itirmək riski ilə üzbəüz qalırlar. Azərbaycan qüvvələri üçün isə Dağlıq Qarabağın mərkəzinədək – Şuşi/Şuşa və Stepanakert/Xankəndi şəhərlərinə yol açılacaq. 

Üçüncü və yəqin ki ən əsas səbəb – hələ oktyabrın 9-da Azərbaycan prezidentinin Hadrutun azad edilməsi barədə bəyanatıdır.  

Bu haqda daha əvvəlsə hakimiyyətə yaxın blogerlər xəbər veriblər – onların daha məlumatlı və bilavasitə hərbi komandanlıqdan məlumat ala bildikləri söylənilir.    

Azərbaycan hakimiyyəti indiyədək bu versiyanı müdafiə edib, hərçənd onun təsdiqi üçün hər hansı bir sənəd təqdim etməyib.

Lakin artıq oktyabrın 12-də Haber Global televiziya kanalına müsahibə verən İlham Əliyev bəyan edib ki, Azərbaycan silahlı qüvvələri “Hadrut ətrafında bütün əhəmiyyətli yüksəklikləri azad ediblər”. 

“Buna rəğmən, bizim azad edilmiş yaşayış məntəqələrinə niyə girməməyimiz tamam başqa sualdır. Hərbi nöqteyi nəzərdən bu bəzən o qədər də məqsədəuyğun deyil”, – Əliyev söyləyib və dolayısı ilə etiraf edib ki, Azərbaycan qoşunları şəhərin özündə deyil. 

Hazırda nə baş verir?   

Hadrut istiqamətində bura girmiş diversiya-kəşfiyyat qrupunun mühasirəyə alınması və məhv edilməsi üzrə hərbi əməliyyat davam edir, – Dağlıq Qarabağ hakimiyyəti oktyabrın 12-si xəbər verib. 

Ermənistanın rəsmi versiyasına görə, oktyabrın 10-da Azərbaycanın 200 döyüşçüdən ibarət “diversiya qrupu” şəhərə qəfil hücum edib, lakin hücumun qarşısı alınıb. 

Stepanakertdə bəyan edirlər ki, hazırda Azərbaycan çoxsaylı qüvvələrini bu istiqamətdə cəmləyib və hər vəchlə şəhərə girməyə çalışır. “Müdafiə ordusu hər qarış torpaq uğrunda ağır döyüşlər aparır”. 

Azərbaycanın Müdafiə Nazirliyi etiraz edərək, bunun saxta məlumat olduğunu və əslində “Hadrutun bir neçə gün əvvəl işğaldan azad olduğunu” bəyan edib.

Tərəflərin əlində praktiki olaraq rəsmi informasiyanın müstəqil təsdiqi yoxdur. Lakin yayılmış videomateriallardan müəyyən nəticələr çıxarmaq olar.  

Ermənistanın Müdafiə Nazirliyi oktyabrın 11-də axşam Hadrutdan video yayıb. Həmin videoda şəhərin küçələri cəmi bir neçə saniyə görünür, çəkiliş sürətlə gedən avtomobildən çəkilib. Kadrda boş küçələr və orada sürətlə şütüyən maşınlar görünür.

Çəkilişin əsas hissəsi binanın içində olan hərbiçilərdən ibarətdir. Binanın ətrafına qum kisələrinin düzüldüyü görünür, içəridən çıxmaq təhlükəlidir.      

Hadrutun meri Kamo Petrosyan videoda diversiya qrupunun hücumundan, onun qarşısının alındığından danışır. Hərçənd beş dinc sakin həlak olub. 

Şəhərdəki vəziyyəti daha ətraflı Ermənistan İctimai televiziyasının süjetindən görmək olar. Jurnalistlər avtomobildə şəhərdə gəzir, lakin atəş səsi eşidən kimi döngəyə burulur, ya binada, ya da zirzəmidə gizlənirlər. Sonra onlar meriyanın binasına gedib çıxırlar.  

Kadrlarda şəhər əsas etibarı ilə dağılmayıb, küçələr boşdur və orada hərbiçilər görünmür, görünən təkcə döyüşlərin izləri – başı üstə çevrilmiş və şüşələri çilik-çilik olmuş maşınlardır. 

Əslində nə baş verir?

Tərəflərin Hadrutda nə baş verməsi və kim tərəfindən nəzarətə alınması haqda rəsmi mövqeləri radikal surətdə fərqlənir – ən azından Azərbycan prezidenti bu gün şəhər üzərində “yüksəklilərə nəzarət” haqqında bəyan edənədək.   

Lakin tərəflər indiyədək də öz versiyalarını sübuta yetirən dəlillər təqdim edə bilməyib.

Azərbaycan tərəfi azərbaycanlı hərbiçilərin şəhərdə olduqlarını, ya da Hadrutdan Azərbaycan bayrağının asıldığını təsdiqləyən video və ya fotomaterial dərc etməyib.  

Erməni tərəfi hələ ki ortaya hücumun qarşısının tamamilə alındığını və əraziyə nəzarət etdiyini təsdiqləyən inandırıcı dəlillər, məsələn, həlak olmuş və ya əsir düşmüş azərbaycanlı “diversant” və ya “türk xüsusi təyinatlıları”nın video, ya da fotosunu qoymayıb.

Hazırda ortada olan zəif materialdan bu nəticəyə gəlmək olar ki, şəhər uğrunda mübarizə davam edir 

Erməni/Qarabağ qoşunları şəhərin özündə, həmçinin onun üzərindəki yüksəkliklərdədir.   

Azərbaycan silahlı qüvvələri həmçinin Hadrut ətrafındakı yüksəkliklərdə, praktiki olaraq onun  lap yanındadır, bu səbəbdən şəhər atəşə tutulub və küçədə olmaq təhlükəsiz deyil. Onların bir hissəsinin şəhərin özündə olduğu istisna edilmir ki, bu da orada yerləşən erməni qüvvələrinə və orada işləyən jurnalistlərə təhlükə yaradır.   

Döyüşlər böyük ehtimalla davam edəcək, belə ki Azərbaycan tərəfinin artıq azad etdiyini söylədiyi Hadrut əvvəlki kimi hücum üçün vacib hədəf olaraq qalacaq.