Gürcüstanda müxalifət regionlarda qiyama başlayır. “Hakimiyyət və rəqibləri – siyasi oyunbazlar?”
Gürcüstanda müxalifət fövqəladə vəziyyət rejiminə keçir və regionlarda etiraz aksiyaları planlaşdırır. Mayın 15-də liderlər Tbilisiyə qayıtmaq və mərkəzi Rustaveli prospektində yekun kütləvi aksiya keçirmək niyyətindədirlər.
Ekspertlər çevrəsi elə bütün ölkə cəmiyyəti kimi ikiyə parçalanıb.Çoxları deyir ki, müxalifətin qiyama başlamaqdan başqa çarəsi qalmayıb. Digərləri həm hakimiyyətdəki, həm də müxalifətdəki siyasətçiləri “oyunbaz” adlandırırlar və xəbərdarlıq edirlər ki, onların hamısı siyasi müflisləşməyə doğru gedir və əhali seçkiyə getməyəcək.
Gürcüstanda müxalifət fövqəladə vəziyyət rejiminə keçir və regionlarda aksiya keçirməyi planlaşdırır. Tbilisidə parlament binasının qarşısında müxalifətçilər çadırlar qurublar. Foto JAMnews/David Pipia
Müxalifət liderləri bildiriblər ki, “Gürcü arzusu” iqtidar partiyası müxalifətlə danışıqları pozduqdan və faktiki qərbli tərəfdaşların vasitəçiliyinə son qoyduqdan sonra fövqəladə vəziyyət rejiminə keçmək məcburiyyətində qalıblar.
“Biz hər bir şəhərə, hər bir kəndə, hər bir ailəyə gedəcəyik və əhalini mübarizənin həqiqətən mənasının olduğuna əmin edəcəyik”, – “Vahid Milli Hərəkat” (Gürcüstanın eks-prezidenti Mixail Saakaşvilinin partiyası) aparıcı müxalifət partiyasının liderərindən biri Zaal Udumaşvili deyib.
Bu partiyanın digər nümayəndəsi Qiqi Uqulava xəbərdarlıq edib: “Əgər biz yeni parlament seçkiləri ilə bağlı hakimiyyətlə razılığa gələ bilməsək, o zamman onları bu seçkini keçirməyə məcbur edəcəyik. Qarşıda etiraz və itaətsizlik var. Bbir neçə ay lazım olacaq, bizim strateji səbrə ehtiyacımız var”.
Gürcüstanda siyasi böhran haqda qısaca
Birləşmiş müxalifət 2020-ci il 31 oktyabr parlament seçkilərinin nəticələrini saxtalaşdırılmış elan edib və yeni seçkilərin keçirilməsini tələb edir. Müxalifətçi deputatlar (altısı istisna olmaqla) parlamentdəki yerlərindən imtina ediblər. Nəticədə Gürcüstan tarixində ilk dəfə ancaq iqtidar partiyasının təmsil olunduğu birpartiyalı parlament fəaliyyət göstərir. Hakimiyyət seçkiləri baş tutmuş hesab edir və yeni seçki təyin etməkdən imtina edir. Bütün beynəlxalq təşkilatlar və diplomatik nümayəndəliklər də bir çox pozuntularla olsa da, seçkilərin azad keçirildiyi fikrindədirlər.
2021-ci il fevralın 23-də hakimiyyət xüsusi əməliyyat keçirərək Vahid Milli Hərəkat müxalifət partiyasının binasına soxulub, partiya lideri Nika Meliyanı həbs edəndən sonra vəziyyət daha da kəskinləşib. Bundan sonra Meliyanın həbsinin əleyhinə olan, amma öz komandasında azlıqda qalan ölkənin baş naziri Giorgi Qaxariya istefa verib. Gürcüstanın amerikalı və avropalı tərəfdaşları bəyan ediblər ki, hakimiyyət hakimiyyət “demokratiya yolunda geriyə addım atıb”.
Müxalifətin iki əsas tələbi var – növbədənkənar seçkilərin təyin edilməsi, Nika Meliya və digər müxalifətçilərin həbsdən azad edilməsi. ABŞ səfirinin və Gürcüstanda akkreditasiyadan keçən digər diplomatların vasitəçiliyi ilə danışıqların artıq bir neçə raundu baş tutub. Ən nüfuzlu Avropa məmurlarından biri, Avropa Şurasının prezidenti Şarl Mişel moderator olub. Daha sonra demək olar ki, bir həftə ərzində Tbilisidə danışıqlara onun şəxsi nümayəndəsi Kristian Danielson vasitəçilik edib, baş nazir İrakli Qaribaşvili isə vəziyyətin müzakirəsi üçün Brüsselə dəvət olunub.
Amma görüşlər və turlar fayda verməyib. Hər iki tərəf – hakimiyyət və müxalifət bir-birini danışıqları pozmaqda günahlandırır.
Hakimiyyətin fikri: “Müxalifət – bu, Saakaşvilinin [eks-prezident] ultimatum dili və təsiridir”
“Gürcü arzusu” iqtidar partiyasının lideri İrakli Kobaxidze müxalifəti “ultimatum dili ilə danışmaqda” günahlandırıb. Onun sözlərinə görə, “biri birbaşa qanunçuluğun pozulması ilə bağlıdır, digəri isə birbaşa dövlət maraqlarına zidd çıxıb”.
“Razılaşma əldə olunmaması müxalifət üçün məqsədin özü idi”, – Kobaxidze hesab edir.
O, məhz hansı ültimatumları nəzərdə tutduğunu dəqiqləşdirməyib, amma çox güman ki, söhbət müxalifətin iki əsas tələbindən gedir: növbədənkənar seçkilərin keçirilməsi və siyasi məhbusların azad edilməsi.
Kobaxidze onu da bildirib ki, danışıqlar prosesində müxalifətə əslində Gürcüstanın keçmiş prezidneti Mixail Saakaşvili rəhbərlik edir və liderlər müstəqil qərar qəbul edə bilmirlər. “Bu, sonunda onların razılıq əldə olunmasından [hakimiyyətlə] imtina etməsinin əsas səbəbidir”, – Kobaxadze deyib.
“Müxalifətin bir hissəsi istəyir ki, “Gürcü arzusu” mühüm hüquq prinsipləri hesabına güzəştə getsin. Biz əminik ki, seçki nəticələri müxalifətin radikal hissəsinin xoşuna gəlmir deyə vətəndaşlarımızdan üz çevirməməliyik. Bu cür yanaşma ilə razılığa gəlmək mümkün deyil”, – parlament spikeri Arçil Talakvadze bildirib.
Kim günahkardır və bundan sonra nə olacaq – ekspert şərhləri
Filosof Zaza Piralişvili Avropa Şurasının vasitəçiliyi ilə hakimiyyətlə müxalifət arasında gedən danışıqların pozulması haqda.
“Bizim siyasətimizdə baş verənlər artıq bir neçə aydır ki, siyasi ludomaniyadır [oyunbazlıq], başqa heç nə. Ludomanı isə gec, ya tez müflisləşmə gözləyir. Bizim bir növ “siyasi yetişməmişlik festivalına” düşdüyümüzü anlamaq üçün böyük peyğəmbərliyə ehtiyac yoxdur.
Nəticə belə olacaq: tərəflərdən heç biri kütləvi dəstək ala bilməyəcək. 2021-ci ildə keçirilməli olan yerli seçkilər seçicilərin misilsiz passivliyilə keçəcək, xüsusən də böyük şəhərlərdə. İstər növbədənkənar, istərsə də vaxtında keçiriləcək olan parlament seçkiləri də sual altına düşəcək.
Mühüm vasitəçi [Avropa Şurası prezidentinin şəxsi nümayəndəsi Kristian Danielson] gedib. Avropa diplomatiyası öz resurslarını tükədib. Hökumət və müxalifət birlikdə Belarusdakı Lukaşenkonun Gürcüstan analoqunu yaradıblar və bunu heç dərk belə etmirlər. Bu vəziyyətdən çıxış yolu nədir? Mən bilmirəm”.
Vəkil Giorgi Mşvenieradze:
“Mediasiyanın pozulmasına görə məsuliyyəti hökumət daşıyır, bunda müxalifəti günahlandırmaq məntiqsizdir. Mən şəxsən müxalifətdə çox şeylə razılaşmaya bilərəm, onlardan çoxuna qarşı iradlarım ola bilər, həm keçmişə, həm də indiki addımlarına görə. Onların çox qərarları mənim xoşuma gəlmir.
Amma bu gün ölkədə avtoritarizm başlayıb. Dövlət institutları ələ keçirilib, orada korrupsiya inkişaf edir. İqtosadiyyat dağılır, insanlar ölkənin gələcəyi ilə bağlı ümidini itirir. Bu vəziyyətdə də ən yüksək qərbli vasitəçilərin apardığı danışıqlar heç bir nəticə vermədiyi zaman bunda müxalifəti günahlandırmaq, yumşaq desək, vicdansızlıqdır”.
“Gürcüstanda siyasətçilər bir qərara gəlməlidirlər” – Qərb siyasi böhranın həllində köməyini davam etdirəcək
“Son nəticədə siyasi böhranın həllinə görə məsuliyyət gürcüstanlı siyasi aktorların üzərinə düşür. Bu, ölkənin demokratik konsolidasiyası və onun Avropa səyləri üçün vacibdir”, – Avropa Şurası prezidentinin şəxsi nümayəndəsi Kristian Danielson martın 19-da məsləhətləşmələri Brüsseldə davam etdirmək üçün getdiyi zaman deyib.
Avropa Parlamentinin prezidenti David Sassoli Gürcüstanla bağlı məsələlər üzrə işləyən Avropa deputatları üçün qeyri-formal əlaqələndirici qrupun yaradılmasını təklif edib.
Gürcüstanda demokratiyanın vəziyyəti haqda xüsusi dinləmələr martın 23-də ABŞ Senatının beynəlxalq əlaqələr komitəsində senator Cin Şahinin sədrliyi altında keçiriləcək. Görüşdə dövlət katibinin müavini Corc Kent və Demokratiya, İnsah Haqları və Əmək Bürosunun əməkdaşı Kara Makdonald çəxəş edəcək.
