Ermənistanda seçkilərin nəticələri: “məxməri” inqilab dəyişib “polad” oldu?

Ermənistanın Mərkəzi Seçki Komissiyası növbədənkənar parlament seçkilərinin ilkin nəticələrini açıqlayıb. Seçkilərdə səslərin 53,92%-ni qazanmış baş nazirin vəzifələrini icra edən Nikol Paşinyanın “Vətəndaş sazişi” psrtiyas böyük fərqlə qalib gəlib.

İkinci yeri eks-prezident Robert Koçaryanın “Ermənistan” bloku səslərin 21,04%-i ilə tutub.

Parlamentdəki üçüncü qüvvə “Şərəfim var” bloku olacaq ki, buraya MTX-nin keçmiş başçısı Artur Vanetsyanın və Ermənistanın eks-prezidenti Serj Sarqsyanın partiyaları daxildir. Blok cəmi 5,23% səs toplayıb. Bu, 7%-lik keçid limitindən azdır, lakin “Şərəfm var” bloku ən çox səs toplamış üçüncü siyasi qüvvə kimi parlamentdə təmsil olunacaq.

• Ermənistanda vəziyyət: növbədənkənar parlament seçkilərinin gedişatı haqda bütün xəbərlər
• Növbədə anklavlardır? Ermənistan-Azərbaycan sərhədinin demarkasiyası haqda həyəcanlı şayiələr

İyunun 20-si axşam vaxtı, hələ seçicilərin səslərinin yarıdan az hissəsi hesablandığı zaman Nikol Paşinyan öz partiyasının mənzil-qərargajənda artıq qələbəsini elan etdi və onu üç il ərzində növbəti – ikinci inqilab adlandırdı. Onun rəhbərliyi altnda ilk inqilab 2018-ci ildə baş vermişdi, ikincisi isə 2021-ci ilin seçkilərində baş tutdu.

O qeyd edib ki, hər iki inqilab demokratik və qeyri-zorakı yolla baş verib, lakin ilk inqilab “məxməri” idisə, bu dəfə “polad”dır. İndi, onun sözlərinə görə, “ölkəni talayanlara və yüz minlərlə insan yoxsullaşıb ölkəni tərk edərkən varlananlara” güzəşt olmatacaq.

Paşinyanın bu bəyanatı onunla izah olunur ki, tərəfdarları “inqilabi” hökuməti tez-tez “sabiqlər”ə qarşı kifayət qədər sərt olmamaqda ittiham edirdi.

Eyni zamanda, eks-prezident Robert Koçaryanın bloku bəyan edib ki, seçkilərin nəticələri şübhəli görünür. Bununla əlaqədar olaraq, “Hayastan” hələlik nəticələri tanımağa hazırlaşmır.

Səsvermədə cəmi 1 milyon 282 411 nəfər, yaxud seçicilərin ümumi sayının 49,4%-i iştirak edib, 4 682 bülleten etibarsız sayılıb. Yekun nəticələri MSK seçkilərdən sonrakı yeddinci gün açıqlayacaq.

Nəticəlrin elan olunmasından sonra ilk reaksiya

Sosial şəbəkələrdə ər zaman fəal olan Nikol Paşinyan əvvəlcə “Facebook”da xəbər paylaşdı ki, onun “Vətəndaş sazişi” partiyası səs çoxluğu qazanıb və hökumət quracaq.

Gecə, MSK hələ səsləri hesablayarkən Nikol Paşinyan öz partiyasının mənzil-qərargahında çıxış edib və seçiciləri iyunun 21-də Respublika meydanına “qələbəni bayram etməyə” dəvət edib.

O, “Twitter”də yazıb ki, partiyası yeni çağırış parlamentdə ən azı 71 mandata sahib olacaq.

MSK hələ yeni parlamentdə 105 mandatın necə paylanacağı ilə bağlı rəqəmləri elan etməmiş bəzi erməni KİV-i öz ehtimallarını dərc etdilər. belə bir güman var ki, “Vətəndaş sazişi” 72, “Hayastan” bloku 27, “Şərəfim var” bloku isə 6 mandat qazanacaq.

Eks-prezident Koçaryanın blokunun reaksiyası

Seçkilərdə Nikol Paşinyanın partiyasının əsas rəqibi eks-prezident Robert Koçaryanın rəhbərlik etdiyi “Ermənistan” bloku idi. Kifayət qədər qısa müddətdə, sosial sorğuların nəticələrinə görə, keçmiş prezident reutonqləri bərabərləşdirməyə müvəffəq olmuşdu.

Buna baxmayaraq, Paşinyanın partiyası eççkilərdə iki dəfə çox səs toplaya bildi. “Hayastan” bloku isə yaydığı bəyanatda bildirib ki, seçkilərin nəticələri mübahisəliyə bənzəyir və etimad doğurmur:

«Müxalifət qüvvələrinin izdihamlı mitinqləri və hakimiyyətin aşkar azsaylı tədbirləri, ölkədəki etimad böhranı tamamilə başqa əhval-ruhiyyədən xəbər verir. Etimadın çatışmaması üçün ciddi əsas kimi seçki məntəqələrindən gələn yüzlərlə siqnalı da göstərmək olar ki, bunlar təşkil olunmuş və planlaşdırılmış saxtakarlıqlardan xəbər verir».

Müvafiq olaraq, blokun nümayəndələri güman edilən və artıq qeydə alınmış pozuntu hallarını araşdırmaq niyyətindədirlər və hələlik səsvermənin nəticələrini tanımağa hazırlaşmırlar.

Müşahidəçilərin rəyləri

Yerli müşahidəçilər hesab edirlər ki, səsvermə prosesi hamar, dinc şəraitdə, kütləvi və kobud pozuntular olmadan keçib.

Lakin “Transparency International” anti-korrupsiya mərkəziin icraçı direktoru Sona Ayvazyan “Akanates” müşahidə missiyasının mətbuat konfransında deyib:

“Buna baxmayaraq, bir sıra seçki məntəqələrində müəyyən gərginlik müşahidə edilirdi, bu gərginlik, bir qayda olaraq, kənar şəxslərin olması ilə əlaqədar idi ki, onlar səsverməni yönəltməyə və nəzarətdə saxlamağa can atırdılar. […] Bu cür seçki pozuntularının böyük hissəsi “Hayastan” blokunun payına düşür”.

Bununla birlikdə, Sona Ayvazyan qeyd edib ki, pozuntulara seçkilərin qalibi – “Vətəndaş sazişi” partiyası və parlamentə keçmiş üçüncü qüvvə – “Şərəfim var” bloku tərəfindən də rast gəlinib.

Beynəlxalq müşahidəçilər seçkilərdən sonra bildiriblər ki, çatışmazlıqlar olsa da, onlar sistemli xarakter daşımayıblar.

MDB müçahidə missiyasıın rəhbəri İlhom nemətov vurğulayıb ki, qeydə alınmış pozuntular seçkilərin nəticələrinə təsir etmək gücündə olmayıblar.

Bu nüşahidə missiyası 96 nəfərdən ibarət olub və 700 seçki məntəqəsini gəzib. Onun rəhbərinin sözlərinə görə, burada MDB ölkələrindən, MDB Parlamentlərarası Assambleyasından və KTMT Parlamentlərarası Assambleyasından təcrübəli ekspertlər olublar.

Ekspert rəyi

Politoloq, şərqşünas Sergey melkonyan özünün teleqram-kanalında iki suala cavab verməyə çalışıb – “Nə baş verib və nə etməli?”

“Dünən Ermənistandakı seçkilərdə Türkiyə və Azərbaycan qalib gəldilər. Bu, erməni dövləti üçün ikinci 10 noyabrdır.

Xalqın təslimçi [2020-ci ilin payızında qarabağda hərbi əməliyyatların dayandırılması haqqında sənədi imzalamış Nikol Paşinyan nəzərdə tutulur] tərəfindən təşkil olunmuş hissəsi bu yolu tutdu: Qarabağ məsələsini bağlamaq və onu tam güzəştə getmək; anklavları və strateji kommunikasiyaları təslim etmək; Sünikin [Ermənistanın cənub regionu] bir hissəsini dəhliz [Azərbaycanın əsas hissəsini Naxçıvanla birləşdirən] üçün təhvil verməklə Türkiyə ilə Azərbaycanı birləşdirmək.

lakin bizim üçün vacib olan bu deyil, Koçaryanın qalib gəlməməsidir, elə deyilmi? Qarabağ nəyə lazımdır? Suverenlik nəyə lazımdır? Koçaryan axı dövlətçiliyin itirilməsindən daha qorxuludur.

Nə etməli?

1. Növbəti böhranı gözləməli, çünki bu cür səriştəsiz hökumətlə bu, çox tezliklə baş verəcək. İnsanlar, ola bilsin, görəcəklər ki, yaxşı omur, əksinə, pisləşir. Bir hissəsi öz səhvini anlayacaq. Bunu anlamaları üçün onlarla işləmək lazımdır.

2. Gələcək elitanı hazırlamaq. Səhnədən yaşlı siyasətçiləri yığışdırmaq və onların gənclərdən ibarət ehtiyat heyətini irəli çəkmək.

3. Uzunmüddətli perspektivdə nəsillərin dəyişməsini gözləmək və onunla işləmək. Dünən təcrübəli həmkarımın dediyi kimi, onların bayramını korlamaq və yanvar ayında Nikolun yenidən seçildikdən sonra imzalamağa söz verdiyi növbəti təslimçiliyə imkan verməmək”.