“Qaydalara əsaslanan dünya nizamı qısamüddətli maraqların təmin olunmasına doğru dəyişir”. Bakıdan baxış
Dünya düzənindəki dəyişikliklərin təhlili
“Qərbin məşhur “qaydalara əsaslanmış” nizam iddiasının artıq geridə qaldığı, hazırda “maraqlara əsaslanmış” nizamı yaşadığımızı görürük. Gündəmdəki maraqların təmininə hesablanmış bu tipli yanaşmalar ağır nəticələrə səbəb olacaq”, – azərbaycanlı analitiklər yazırlar. “Çünki qlobal proseslər “presedent”lər üzərində irəliləyir”, – ekspertlər qrupunun məqaləsində deyilir.
- 2023-cü ildə JAMnews-da Azərbaycandan hazırlanmış məqalələrin onluğu
- Azərbaycan-2023. İlin xülasəsi
- Bakı 2024-cü ili qeyd edir
Azərbaycanlı ekspertlər Qərb ölkələrinin siyasətindəki son tendensiyaları təhlil ediblər. Onların “Şərqə baxış” ictimai səhifəsində dərc olunan fikirlərini diqqətinizə çatdırırıq:
İşğalçıya qarşı özünümüdafiə hüququ
“Fransa XİN-in Ukraynanın Belqoroda hücumlarını “işğalçıya qarşı özünümüdafiə haqqı” adlandırmasından sonra Paris və Moskva arasında diplomatik gərginlik yaşanır.
Məlum olduğu kimi, 39 mülki ukraynalının həyatına son qoymuş Rusiya ordusunun raket hücumlarına cavab olaraq, Ukrayna ordusu tərəfindən Rusiyanın Belqorod şəhərinə həyata keçirilmiş hücumlar nəticəsində 25 mülki şəxs öldürülmüş, yüzdən çoxu yaralanmışdı.
Əlbəttə ki, nə Rusiya, nə də Fransanın mülki şəxslərin öldürülməsindən gileylənməyə, bunu qınamağa mənəvi haqqı yoxdur. Bu yazının mövzusu işğala məruz qalan ölkənin işğalçıya qarşı mülki şəxslərinin öldürülməsi daxil olmaqla, bütün haqlara malik olub-olmaması və bunun beynəlxalq müstəvidə dəstəklənməsidir”.
Legitimdir, yoxsa yox?
“Məsələn, Rusiya Ukraynanı işğal edib və Rusiya ordusu ukraynalı mülki şəxsləri öldürür deyə, Ukraynanın Rusiyadakı mülki obyektlərə, mülki şəxslərə hücum etməsi legitimdirmi? Burada iki cavab var:
- Bəli, işğala və işğalçıya qarşı hər bir mübarizə üsulu, hər növ hücum legitimdir.
- Xeyr, istənilən halda, müharibədə iştirak etməyən mülki şəxslər birbaşa hücumların hədəfi olmamalıdır.
Hazırda Ukraynaya birincini şamil edən Fransa, Azərbaycandan Ermənistana qarşı daim ikinciyə uyğun davranmağı tələb edib. Qarabağda erməni işğalının davam etdiyi bir vaxtda Fransa Ermənistanı qorumaq üçün Aİ müşahidəçilərini Azərbaycan-Ermənistan sərhədinə göndərmişdi. Halbuki, Fransanın Ukraynadakı yanaşmasına görə, Azərbaycanın işğalçı Ermənistana qarşı istədiyini etmək haqqı olmalı idi.
Digər misal, hücuma məruz qalan İsrail tərəfindən fələstinli mülki şəxslərin kütləvi öldürülməsini özünümüdafiə haqqı kimi qəbul edən Qərb ölkələri, İsrail işğalına qarşı mübarizədə HƏMAS-ın və ya digər fələstinli qrupların israilli mülki şəxsləri hədəf almasını qınayır.
Daha bir sual: ABŞ liderliyindəki Qərb koalisiyasının İslam ölkələrini işğal etməsinə cavab olaraq, cihadçı qrupların Qərb ölkələrində bombalar partladaraq mülki insanları qətlə yetirməsi legitim müdafiə haqqıdırmı?”
Nəticə
“Qərb dövlətləri sırf öz siyasi maraqlarına sərf edir deyə Ukrayna və İsraildə müasir beynəlxalq nizamda əvvəllər qınadıqları bəzi məsələlərin legitimləşdirilməsindən çəkinmir.
Bu da Qərbin məşhur “qaydalara əsaslanmış” nizam iddiasının artıq geridə qaldığını, hazırda “maraqlara əsaslanmış” nizamı yaşadığımızı göstərir. Məncə, gündəmdəki maraqların təmininə hesablanmış bu tipli yanaşmalar ağır nəticələrə səbəb olacaq. Çünki qlobal proseslər “presedent”lər üzərində irəliləyir”.
