“Dağlıq Qarabağın Rusiyaya birləşməsi Qarabağ ermənilərinin iradəsindən asılı deyil” – Bakıdan şərh
Son zamanlar Qarabağın RF sülhməramlı kontingentinin müvəqqəti yerləşdiyi hissəsində yaşayan erməni əhali arasında tez-tez bu regionun Rusiyaya birləşməsi ilə bağlı çağırışlar səslənir. Bu məsələ ermənilərin iradəsindən asılı deyil – azərbaycanlı siyasətçi Azər Qasımlı hesab edir. Həmçinin o, Rusiya sülhməramlılarının yerləşdiyi ərazi ilə bağlı problemin üç həll variantını sadalayır.
- Sülhməramlılar Qarabağda postların sayını artırıblar: bu nə deməkdir? Bakıdan şərhlər
- Ermənistanın baş naziri: “DQ statusu məqsəd deyil, ermənilərin təhlükəsizliyini təmin etmək vasitəsidir”
- Polis Bakıda Rusiya səfirliyi qarşısında etiraz aksiyasını dağıdıb
Dünya nizamının gələcəyi və bütün dünyada, xüsusən də bizim regionda geosiyasi vəziyyət daha çox Ukraynada gedən müharibənin nəticəsindən asılıdır – azərbaycanlı müxalif siyasətçi, Siyasi Menecment İnstitutunun rəhbəri Azər Qasımlı deyir.
“Yaxın iki həftədə intensiv döyüşlər gözlənilir”
“Ukraynada gedən müharibə ilə bağlı gözləntim bundan ibarətdir ki, yaxın iki həftədə ən qızğın və intensiv döyüşlər baş tutmalıdır.
Səbəb isə ondan ibarətdir ki, mayın 9-da Moskvada qələbə paradı keçiriləcək və Vladimir Putin Ukraynada apardığı müharibədə hər hansı qələbənin əldə olunduğunu nümayiş etdirməlidir.
Buna görə də, yaxın iki həftədə müharibənin son iki-üç həftədə baş verənlərlə müqayisədə daha intensiv fazaya qədəm qoymasını gözləyirəm. Döyüşlər əsas etibarilə Donbasda və Ukraynanın cənubunda baş tutacaq.
Təbii ki, əsas toqquşmalar Donbas bölgəsində olacaq və mayın 9-da Putin elan edəcək ki, müharibənin əsas məqsədi Rusiyanın artıq tanıdığı “DXR” və “LXR”in vilayət sərhədləri çərçivəsində “ərazi bütövlüyü”nün təmin edilməsi idi.
Lakin həmin istiqamətdə böyük hücumun nə ilə nəticələnəcəyini indidən demək çətindir”, – siyasətçi qeyd edib.
“10 noyabr bəyanatı problemi həll etməyib, əksinə daha da dərinləşdirib”
Qasımlı hesab edir ki, ikinci Qarabağ müharibəsinə son qoymuş 2020-ci il 10 noyabr üçtərəfli bəyanatı Qarabağ problemini həll etməyib:
“Üçtərəfli bəyanatı imzalayarkən İlham Əliyev, özünün dediyi kimi, münaqişəni həll etmədi, əksinə, problem daha böyük dalana dirəndi.
Əgər Rusiya bu bölgədə olmasaydı, Ermənistanı dəstəkləməsəydi və onlara yardım etməsəydi, Qarabağ problemi ya ümumiyyətlə, yaranmayacaqdı, ya da çoxdan həllini tapacaqdı. Ən azı 2020-ci ilə qədər uzanmayacaqdı.
Amma bütün bu illər ərzində Rusiya kənarda idi. İndi isə vəziyyət tamamilə dəyişib. Rusiya artıq öz hərbi kontingentini Qarabağa yeridib və bunu Azərbaycan tərəfi ilə imzalanmış sənəd əsasında edib. Başqa sözlə, Qarabağın həmin hissəsini işğal etməyib, Azərbaycan prezidentinin imzaladığı bəyanata əsasən bölgəyə daxil olub”.
“Ermənistanla diplomatik əlaqələr qurmalıdır”
“Bizi hər zaman bu bölgədə Ermənistanla vuruşdurublar. Vuruşduran da, təbii ki, Rusiya olub. Bu münaqişəni qızışdıran separatçılar isə Rusiyaya bağlı adamlar olub. Onlar uzun müddət Ermənistanda da hakimiyyətdə olublar.
İndi isə vəziyyət kökündən dəyişib. Ermənistanda hakimiyyətə “Qarabağ klanı”na keçmiş SSRİ elitasına daxil olmayan şəxs – Nikol Paşinyan gəlib.
Brüsseldə görüş keçirildi, Ermənistan tərəfi Azərbaycanın təqdim etdiyi 5 prinsipi qəbul etdiyini bildirdi. Bunları ancaq dəstəkləmək olar.
Hazırkı mərhələdə bizim əsas məqsədimiz Ermənistanla əlaqələrin bərpası, diplomatik münasibətlərin qurulması olmalıdır. Təbii ki, buna zaman lazımdır, dərhal həll edilən məsələlər deyil”.
“Biz Qarabağı Ermənistandan yox, Rusiyadan tələb etməliyik”
“Lakin bir vacib məsələ var ki, 10 noyabr 2020-ci il bəyanatı imzalanandan sonra Dağlıq Qarabağ bölgəsi tamamilə Ermənistanın nəzarətindən çıxıb. Həmin ərazi nə Azərbaycanın, nə də Ermənistanın nəzarəti altındadır. Bu bölgəyə Rusiya nəzarət edir.
Hal-hazırda Qarabağda yaşayan erməni separatçılar Ermənistanın yox, Rusiyanın nəzarəti altındadır. Bu baxımdan Azərbaycanda hökumət mediasının, hökumətə bağlı siyasi şərhçilərin Qarabağda baş verənləri Ermənistandakı hadisələrə bağlamaq cəhdləri əslində Azərbaycanın milli maraqlarına deyil, Rusiyanın maraqlarına xidmət edir.
Dağlıq Qarabağı biz Ermənistandan deyil, Rusiyadan istəməliyik”.
“Rusiya Qarabağdan elə-belə getməyəcək”
“Bu səbəbdən də Ukraynada, bütün dünyada hazırda baş verənlər Qarabağ probleminin çözülməsi üçün önəmlidir. Rusiya bu müharibədə və Qərblə qarşıdurmada nə qədər çox zəifləyəcəksə, bir o qədər Qarabağda baş verənlərə müdaxilə etmək imkanları azalacaq.
Azərbaycanın əsas məqsədi Rusiya sülhməramlılarının Qarabağdan çıxarılmasıdır. Bunun güc yolu ilə edilməsini mən real hesab etmirəm. Bu mümkün deyil. Bunun başqa yolu odur ki, doğru zamanı gözləyək, həmin dövrdə Ermənistanla münasibətləri yaxşılaşdıraq.
Onu da unutmaq olmaz ki, Rusiya sülhməramlıları Qarabağdan elə-belə getməyəcəklər. Onların əvəzində bölgədə yaşayan ermənilərə yeni zəmanətlər təqdim olunmalıdır. Bunsuz mümkün deyil”.
“Dağlıq Qarabağın Rusiyaya birləşməsi Qarabağ ermənilərinin iradəsindən asılı deyil”
“Xankəndi və ermənilərin yaşadığı ətraf ərazilərin Ermənistana birləşməsi cəfəngiyyatdır. Bu, real olmayan ssenaridir, çünki onları Ermənistana bağlayan yeganə yol Laçından keçir. Laçın rayonunun isə Dağlıq Qarabağa heç bir aidiyyatı yoxdur və Azərbaycan hər zaman o dəhlizi bağlaya bilər.
Dağlıq Qarabağın Rusiyanın tərkibinə keçmək istəməsi meylləri isə Xankəndidən yox, Moskvadan asılı məsələdir. Qarabağda 3-4 erməninin hər hansı bəyanat verməsi heç nəyi həll etmir. Bu qərarı Rusiya verməlidir. Bu baxımdan da hazırkı geosiyasi vəziyyətdə Rusiyanın zəifləməsi bizim xeyrimizədir”.
Problemin həlli üçün üç variant
“Azərbaycan məsələni necə həll edə bilər?
Bunun bir yolu Rusiya ilə danışıqlara gedərək, onun rəhbərliyi altında bütün qurumlara – KTMT-yə, Avrasiya İqtisadi Birliyinə, Putin hakimiyyətdə qalacaqsa, yeni yaranacaq hər hansı başqa ittifaqa qoşulmaqdan keçir. Bu variant baş tutarsa, Azərbaycana demokratiyanın gələcəyini unutmaq olar.
Lakin belə olan halda da Rusiya qoşunlarını Qarabağdan çıxarmayacaq, çıxarsa belə Azərbaycanın başqa bir bölgəsində hərbi bazasını yerləşdirəcək. Hazırkı vəziyyətdə Rusiya ilə danışıqlara gedərək, problemi həll etməyin başqa yolunu görmürəm.
Digər yol hərbi üsulla Rusiya sülhməramlılarının Qarabağdan çıxarılmasıdır ki, Azərbaycan hakimiyyəti heç vaxt buna getməz.
Ən doğru yol isə bundan ibarətdir ki, Azərbaycan demokratikləşməlidir, bütün dünyaya özünün demokratik dəyərlərə sadiq olduğunu göstərməli, Qarabağda yaşayan ermənilərin onun vətəndaşları olduğunu nümayiş etdirməlidir. Bildirməlidir ki, Azərbaycan onların təhlükəsizliyini təmin etməyə hazırdır.
Daha bir yol vəziyyətin olduğu kimi qorunub saxlanmasıdır və bu, Azərbaycan hakimiyyətinin, məncə, ən önəm verdiyi yoldur. Bunun adını “nə sülh, nə savaş” variantı da qoymaq olar”.
