Baş Prokurorluqdan media azadlığı və sosial şəbəkələrdəki paylaşımlara müdaxilə
Baş Prokurorluq və media azadlığı
Azərbaycanın Baş Prokurorluğunda “sosial şəbəkələrin təsirinin güclənməsi şəraitində cəmiyyətin informasiya təhlükəsizliyinin” təmin olunmasına dair konfrans keçirilib. Ancaq son həftə ərzində dörd nəfər sosial şəbəkə istifadəçisi prokurorluq orqanlarına dəvət olunub və onlarla profilaktik söhbət aprarılıb, xəbərdarlıq edilib. Yerli ekspertlərin fikrincə, belə addımlar ölkədə internet azadlığı, sosial şəbəkələrin inkişafı və ifadə azadlığına görə narahatlıq doğurur.
- Erməni əhali Laçın rayonunu niyə tərk edir? Bakıdan şərh
- “Azərbaycan üçtərəfli bəyanatın 4-cü maddəsinin yerinə yetirilməsində israrlıdır” – Azərbaycanın XİN rəhbəri
- Avqust, 2008. Cənubi Osetiya ətrafında müharibənin xronologiyası faktlarda və fotoşəkillərdə
Baş Prokurorluğun təşkil etdiyi konfrans
Azərbaycanın Baş Prokurorluğunda “Media azadlığı və sosial şəbəkələrin güclənən təsiri şəraitində cəmiyyətin informasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması” mövzusunda konfrans keçirilib. Təşkilatçıların bildirdiyinə görə, tədbir KİV sahəsində son zamanlar qeydə alınmış qanunvericilik pozuntularına həsr olunub.
Konfrasda çıxış edən baş prokuror Kamran Əliyev deyib ki, Azərbaycanda medianın zəruri inkişafı üçün şərait var. Onun sözlərinə görə vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının pozulması, dövlətin müdafiə qabiliyyətinin zəifləməsinə yönəlmiş, Azərbaycanın milli təhlükəsizliyinə yönələn hərəkətlər, çağırışlar hər hansı mediada, sosial şəbəkədə edilirsə, prokurorluq fəaliyyət istiqamətinə uyğun olaraq qəti addımlar atmalıdır. “Turan” informasiya agentliyinin yaydığı xəbərdə deyilir.
Prokurorluq nümayəndəsi Elnur Musayev deyib ki, bu il ərzində 67 xəbərdarlıq edilib, 250-dən çox icraat başlanılıb.
“Bu rəqəmlərin böyük əksəriyyətinin kütləvi informasiya vasitələri və media ilə əlaqəsi yoxdur”, – o əlavə edib.
Onun sözlərinə görə, bunlar əsasən ətraf mühitin qorunması, əmək fəaliyyətinin pozulması ilə bağlıdır.
“Bəzi hallarda həqiqətə uyğun olmayan məqamlarla bağlı məlumatlar yayılır. Əgər həqiqətə uyğun olmayan məlumatlar yayılırsa məsuliyyət də yaranır”, – o bildirib.
“Turan”ın verdiyi məlumata əsasən, tədbirə müstəqil media ekspertləri və jurnalistlər dəvət olunmayıb.
Baş prokurorun çıxışından sonra tədbiri işıqlandırmaq üçün dəvət olunmuş jurnalistlər konfrans zalından çıxarılıb. Daha sonra ancaq iki hökumətyönlü televiziyanın əməkdaşı içəri buraxılıb. Beləliklə, media azadlığı ilə bağlı konfransda sual vermək, şərh almaq, nəyisə dədqiqləşdirmək mümkün olmayıb.
Son həftə ərzində Azərbaycanda dörd nəfər sosial şəbəkə istifadəçisi profilaktik söhbət aparılması üçün prokurorluq orqanlarına çağırılıb. Onların hər birinə rəsmi xəbərdarlıq edilib.
“Konstitusiyanın iki maddəsi pozulub”
Media siyasəti sahəsində dövlət strukturlarının davranışı heyrət doğuracaq səviyyəyə çatıb – media eksperti Ələsgər Məmmədli hesab edir.
“Baş Prokurorluq “Media azadlığı və sosial şəbəkələrin güclənən təsiri şəraitində cəmiyyətin informasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması” mövzulu konfrans keçirib.
İlk baxışdan xəbərin yalan olduğu düşünülə bilər. Çünki heç bir qanunda və heç bir qanunun tətbiqinə dair fərmanda Baş Prokurorluğa media azadlığı, jurnalist peşəkarlığı və s. mövzularda xüsusi səlahiyyət verilməyib.
Amma xəbər doğrudur. Baş Prokurorluq artıq sadəcə medianın azadlığına, jurnalist etikasına nəzarət edən qurum kimi davranmır, hətta ulu-orta ev sahibliyi etdiyi konfrans da keçirir.
Üstəlik bu sahədə dövlət siyasətinin aparıcısı kimi 2021-ci il yanvar ayında prezidentin fərmanı ilə “mediada islahatları dərinləşdirmək” üçün təsis olunan MEDİA Agentliyi də, 2003-cü ildə Medianın etik və peşəkar özünütənzimləmə funksiyasını üzərinə götürən Mətbuat Şurası da sorğulamadan gedib oturur bu konfransda və deyə bilmir ki, “hörmətli prokurorluq, bu sahədə dövlət tənzimləyici funksiyanı prezident fərmanı ilə mənə verib, hörmətli prokurorluq, bu sahədə özünütənzimləmə səlahiyyətini jurnalistlərin qurultayında qəbul olunan Nizamnamə mənə verib. Siz qarışmayın!”
Yayılan xəbərlərdən o da məlum olur ki, media azadlığından, jurnalist peşəkarlığından danışan prokurorluq, özü əməl etməli olduğu və hər kəsin də əməl etdiyinə nəzarət etməli olduğu Konstitusiyanın 25-ci maddəsini, 50-ci maddəsini kobud şəkildə pozaraq ayrı-seçkiliyə yol verir, jurnalistləri “özümün-özgənin” kateqoriyasına bölərək, bir qrupun iştirakına şərait yaradır, digər jurnalistləri isə tədbirdən çıxarır”, – Ələsgər Məmmədli Facebook səhifəsində yazıb.
“Sərhədsiz Reportyorlar” təşkilatının 2022-ci il üzrə dərc etdiyi media azadlığı indeksinə görə Azərbaycan 180 ölkə arasında 154-cü yeri tutur. Bu, Cənubi Qafqaz ölkələri arasında ən pis göstəricidir. Ermənistan eyni hesabatda 51-ci, Gürcüstan isə 89-cu yeri tutur.
“Bu addımlar internet azadlığı üçün risklər yaradır”
“Son zamanlar Baş Prokurorluğun sosial media istifadəçilərinə qarşı sərgilədiyi aşırı diqqət hansı nəticələr törədə bilər?”, – sosial media və internet üzrə ekspert Osman Gündüz sual edir.
“Bu gün sosial mediada açıqlanan məlumatlardan görünür ki, Baş Prokurorluq “Media azadlığı və sosial şəbəkələrin güclənən təsiri şəraitində cəmiyyətin informasiya təhlükəsizliyinin təmin olunması” mövzusunda konfrans təşkil edib. Bundan öncə də Baş Prokurorluq yeni qəbul edilən “Media haqqında” qanunun tələblərini əsas gətirərək media subyektləri və sosial media istifadəçilərinə xəbərdarlıqlar etmişdi.
Eyni zamanda bundan öncə Baş Prokurorluq sosial media istifadəçilərin yazdıqları məlumatların məzmununa aid ola biləcək tələblər də irəli sürmüşdü.
Görünən odur ki , Baş Prokurorluq son zamanlar sosial şəbəkə istifadəçilərini, medianı xüsusi diqqətdə saxlayır.
Əlbəttə, sosial medianın qanunsuz məqsədlər, qeyri-qanuni çağırışlar üçün istiafdəsi yolverilməzdir. Lakin bununla bağlı ölkədə qanunvericilik də xeyli inkişaf edib və müvafiq tənzimləmələr nəzərdə tutulub.
Görünən həm də odur ki, atılan addımlar internet azadlığı, sosial medianın inkişafı, ifadə azadlığı üçün də risklər yaradır.
Düşünürəm ki, Baş Prokurorluğun son zamanlara bu istiqamətdəki intensiv addımları artıq medianı, xüsusən də sosial medianı tənzimləmək görüntüsü yaradır ki, bu da təhlükəli tendensiyadır”, – ekspert qeyd edib.
Onun fikrincə, Baş Prokurorluğun sosial mediaya ifadə azadlığı baxımından aşırı diqqəti sosial medianın mahiyyəti ilə üst-üstə düşmür:
“Sosial media yalnız informasiya mənbəyi və ötürülməsi vasitəsi deyil, daha geniş platformadır. Prezident dəfələrlə vurğulayıb ki, ölkədə ən vacib məsələ həm də ictimai nəzarətdir. İndiki durumda ölkədə ən nəhəng ictimai nəzarət platforması da məhz sosial mediadır”.
