«Buraxılmış semestrə görə niyə pul ödəməliyəm?» və Azərbaycanın təhsil sisteminə başqa suallar

Hüseyn İsmayilbəyli

Azərbaycanda pandemiya ilə mübarizə məqsədilə tətbiq edilmiş karantin tədbirləri səbəbindən yalnız iqtisadiyyat deyil, təhsil də zərər görüb. Məktəblər və ali təhsil ocaqları ilk bağlananlardan olub və bu, martın əvvəllərindı baş verib. Görünür, məktəblilərə və tələbələrə tədris ilinin son üç ayı ərzində dərslərin keçirilməsi proses iştirakçılarını ən sonuncu növbədə maraqlandırır.

Məkəbliləri və müəllimləri ən çox qayğılandıran problemlər hansılardır?

İtirilmiş semestr

Azərbaycanda məktəblilər koronavirus və karantin üzündən tədris ilinin son üç ayını, ali məktəb tələbələri isə praktiki olaraq bütün ikinci semestri itiriblər.

Əgər məktəblər onlayn tədrisi birtəhər yoluna qoya biliblərsə, ali məktəblərdə tələbələrə sadəcə olaraq mühazirələr və tapşırıqlar göndərilib, onlayn mühazirələri isə müəllimlərin ixtiyarına buraxıblar.

Bir tərəfdən, pandemiya kimi üzrlü səbəbə görə məşğələlərin olmaması bir çoxlarını sevindirib. Lakin sonradan xeyli sual yaranıb ki, bunlara Təhsil Nazirliyinin nümayəndələri yalnız mayın 7-də, xüsusi mətbuat konfransında ətraflı cavab verməyə çalışıblar.

İlk növbədə, məlum olub ki, bu il “real” məşğələlər artıq olmayacaq, karantin bitsə belə.

Növbəti sinifə/növbəti kursa necə keçəcəyik?

Məktəbliləri növbəti sinifə ilk yarımilin qiymətlərini nəzərə alaraq keçirəcəklər. Razılaşmayanlar növbəti ilin əvvəlində qiymətlərini mübahisələndirə bilərlər.

Doqquzuncu sinifdən onuncu sinfə keçmək üçün iki dəfə buraxılış imtahanı verilməlidir – burada heç nə dəyişməyib. Birinci turu hələ karantinə qədər təşkil edə biliblər, ikincisi isə. görünür, iyun ayında keçiriləcək.

Tələbələr, həmişə olduğu kimi, imtahan verəcəklər, lakin istəsələr, bunu avqust və sentyabr aylarında edə bilərlər.

Məktəbə/ali məktəbə necə daxil olmalı?

Məktəbə yazılma istənilən halda onlayn qeydiyyat yolu ilə həyata keçirilir. Ali məktəbə daxil olmaq üçün mayın 12-dən iyunun 5-nə qədər sənədləri təqdim etmək lazımdır, imtahanar isə iyulun 20-dən sonra keçiriləcək. İmtahanlarda insanların toplaşmasının qarşısını almaq məqsədilə bu prosesə adi halda olduğundan daha çox sayda məktəb cəlb ediləcək və bir zalda 15 nəfərdən çox adam olmayacaq – bunu Dövlət İmtahan Mərkəzinin sözçüsü Xanlar Xanlarzadə deyib.

Bir çox digər məsələlər aydınlaşdırılmamış qalıb. Təhsil haqqı ödəyən tələbələr (Azərbaycanda dövlət hər bir dövlət ali məktəbinin tələbələrinin təxminən yarısının təhsil haqqını ödəyir) payız imtahanlarına görə pul ödəməyəcəklər, lakin 2019/2020 təhsil ilinin ikinci yarısına görə təhsil haqqının ödənilib-ödənilməməsi haqqında heç nə deyilmir.

“Natamam semestrə görə niyə pul ödəməliyəm?”

“Hələlik yalnız güman edirəm ki, təhsil haqqını ödəmədiyim üçün məni imtahanlara buraxmaya bilərlər. Mən məğələlərə getmədiyim və onlayn dərslərin necə gəldi keçirildiyi semestrə görə niyə ödəniş etməliyəm ki?” – Azərbaycan Texniki Universitetinin Dadaş adlı tələbəsi deyir.

Magistrantların da vəziyyəti müəyyən deyil. Misal üçün, onlara tapşırılıb ki, diplom işlərini mayın 15-nə qədər təhvil versinlər, lakin buna uyğun imtahanların və məsləhətlərin necə baş tutacağı məlum deyil.

“Bizə deyiblər ki, diplom işlərini mayın 15-nə qədər hazırlayaq və təhvil verək. Amma çox güman ki, bu iş ayın sonuna qədər uzanacaq. Çünki məşğələlər keçirilmədiyi üçün müəllimlərin əksəriyyəti ilə heç bir əlaqə yoxdur, buna görə də, həmin tarixə qədər nəyinsə hazır olacağını gözləməyə dəyməz”, – Bakı Dövlət Universitetinin magistrantlarından biri söyləyir.

Zəif internet və dərs “buraxan” məktəblilər

Orta məktəblərdə proses daha yaxşı qurulub – xüsusi portal var və hətta dərslər televiziya vasitəsilə nümayiş etdirilir. Lakin heç də bütün müəllimlər Təhsil Nazirliyinin tədim etdiyi “Virtual məktəb” elektron portalının öhdəsindən gələ biməyiblər.

Bakıdakı 24 saylı məktəbin ibtidai sinif müəllimi Samirə İsmayılovanın sözlərinə görə, demək olar ki, müəllimlərin yalnız 40%-i onlayn-dərslərə tam dəyərli şəkildə qoşula biliblər. Yerdə qalanları ya bunu bacarmır, ya da özlərinə əziyyət vermək istəmirlər.

“Bizə təqdim olunmuş elektron proqramda bütün şagirdlər üçün nəzərdə tutulmuş məşğələlərin cədvəli, tapşırıqlar, testlər və s. var”, – Samirə izah edir.

Onlayn dərslər belə keçirilir:

Lakin müəllim deyir ki, heç də bütün uşaqlar dərslərdə iştirak edə bilmir:

“Elə şagirdlərim var ki, hələ karantinə qədər şəhərdən kənara çıxıblar, rayonlara gediblər, indi isə onlayn məşğələlərə qoşula bilmirlər. Çünki regionlarda internetlə bağlı ciddi problemlər var. mobil internetə isə valideynlərin hamısının imkanı çatmır. Nazirlik bildirib ki, bu cür şagirdlər üçün məşğələlərdə iştirak məcburi deyil”.

Bakı məktəblərindən birinin tarix müəllimi Vaqif Abbasov deyir ki, bir çox müəllimlər “Virtual məktəb”in pis işləməsindən şikayət edirlər, misal üçün, qeydiyyatdan sonra giriş üçün parol hamıya gəlib çıxmır.

Pedaqoqlar başqa, daha əlçatan platformadan istifadəni təklif etdikdə isə, məktəblərin rəhbərliyi hesabatlılıqdan narahat olur, belə ki, Təhsil Nazirliyi hesabatarı dövlət platformasından almalıdır.

Müəllimlərə pulsuz olaraq 5 GB internet trafiki təqdim edilib, şagirdlər isə məşğələlərdə öz imkanlarından istifadə edirlər, əksəriyyət üçün bu başqa bir problemdir.

Vəziyyətdən başqa çıxış yolu varmı?

Pandemiya ilə təhsili başqa necə uyğunlaşdırmaq olardı? Göründüyü kimi, Azərbaycanda bu. heç müzakirə mövzusu da deyil.

Bakıdakı universitetlərdən birinin tələbəsinin atası Bəhruz Qasımov hesab edir ki, ikinci semestri ümumiyyətlə ləğv etmək daha düzgün olardı:

“Məncə, bu semestr ləğv edilməlidir. Nə təhsil haqqı ödənilməlidir, nə də imtahanlar olmaldıır. Təsəvvür edək ki, bu altı ay heç olmayıb və uşaqlar 5-6 ay çox oxuyacaqlar. Fikrimcə, bu daha ədalətli yanaşma olardı”.

Müəllim Vaqif Abbasov:

“Tədris ilini uzatmaq problemlərə gətirib çıxara bilər – misal üçün, orduya çağırışla bağlı bu zaman nə etməli? Prinsip etibarilə, buraxılmış məşğələləri növbəti semestrin proqramı ilə birləşdirmək olardı. Digər tərəfdən, məktəblilərə, mümkün qədər materialı mənimsəməyə kömək olunub və bununla birlikdə, buraxılmış aylara görə qiymətləndirmədən imtina məntiqi həll kimi görünür”.