“Bölgəmizin gələcəyi üçün dönüş nöqtəsi”. Bakıdan baxış
Azərbaycan-Ermənistan sərhədinin delimitasiyası
Azərbaycan və Ermənistan arasında dövlət sərhədinin delimitasiyası ən mübahisəli nöqtələrdən birindən – Azərbaycanın Qazax rayonu ilə Ermənistanın Tavuş rayonu arasındakı sərhəddən başlayıb. Əldə edilən razılaşmaya əsasən, Bakıda “qeyri-anklav” adlandırılan dörd kənd Azərbaycana qaytarılacaq.
- “Qərb Ermənistana ciddi dəstək əvəzinə qeyri-ciddi təklif edir?” Şərh
- “Ermənistanın Rusiyadan uzaqlaşma siyasəti Azərbaycan üçün faydalıdır”. Bakıdan baxış
- “Qərbyönümlü Ermənistan Azərbaycan üçün niyə təhlükədir?” Bakıdan baxış
Ötən həftə Azərbaycanla Ermənistan arasında dövlət sərhədinin delimitasiyası və demarkasiyası prosesi irəliləyib. Delimitasiya komissiyasının növbəti iclasında tərəflər sərhədin bilavasitə yaxınlığında yerləşən “qeyri-anklav” adlandırılan dörd kəndin Azərbaycana qaytarılması barədə razılığa gəliblər. Söhbət Azərbaycanın Qazax rayonunun Bağanis Ayrım, Aşağı Əskipara, Xeyrimli və Qızılhacılı kəndlərindən gedir.
Beləliklə, sərhədlər Sovet İttifaqı dağılan ana qədər onun tərkibində mövcud olmuş hüquqi əsaslı respublikalararası sərhədə uyğunlaşdırılır.
Tərəflər həmçinin delimitasiya prosesinin 1991-ci il Alma-Ata Bəyannaməsinə əsaslanacağı barədə razılığa gəliblər.
Azərbaycan-Ermənistan münaqişəsinin həllində bu tarixi məqam azərbaycanlı siyasi icmalçılar tərəfindən şərh edilib.
Elxan Şahinoğlu: “Cənubi Qafqazda yeni mərhələ başlayır”
“4 kəndin Azərbaycana qaytarılması və sərhədlərin müyyənləşdirilməsi prosesinə başlanılması bölgədə sülh quruculuğu prosesinə təkan verəcək. Bakı və Yerevan razılaşma əldə ediblər.
Bu, Rusiya hərbi kontingentinin Qarabağı tərk etməyə başlamasının ardından növbəti uğurlu razılaşmadır. Cənubi Qafqazda yeni mərhələ başlayır.
4 kəndin qaytarılması iki ölkə arasında çərçivə sazişinin imzalanmasını sürətləndirəcək. Rusiya-Ukrayna müharibəsi, Yaxın Şərqdə artan gərginlik və İsrail-İran qarşıdurnası fonunda Cənubi Qafqazda danışıqlar yolu ilə əldə edilən razılaşmalar hamının xeyrinədir.
Növbəti mərhələdə Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı danışıqların intensivləşməsi gələcək. Bunu da uzatmağın Ermənistan üçün faydası yoxdur. Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanın dediyi kimi Azərbaycan və Türkiyə ilə münasibətləri normallaşdırmaq istəyirsə, son mərhələni də keçməli – Zəngəzur dəhlizinin işə düşməsini təmin etməlidir və bu belə də olacaq.
Azərbaycanla Ermənistanın vasitəçi olmadan sərhədlə bağlı ilk razılaşması Rusiya və İrandakı siyasi dairələri düşündürüb. ABŞ, Avropa İttifaqı və Türkiyə əldə edilən razılaşmanı təqdir edərkən, ard-arda açıqlamalar gələrkən, Moskva və Tehrandan hələ ki, xəbər yoxdur.
Halbuki, Moskva və Tehran hər dəfə deyirlər ki, bölgə ölkələri uzaq ölkələrin iştirakı olmadan danışıqlar aparmalıdırlar. Bakı və Yerevan məhz uzaq ölkələrin iştirakı olmadan müsbət nəticə əldə ediblər. Ancaq Moskva və Tehranda buna sevinən yoxdur.
Çünki, Rusiya və İrandakı dairələr bölgədə sülhdən çox Cənubi Qafqaz ölkələrinin onların təsiri altında olmasını istəyirlər. Bakı ilə Yerevan arasında əldə edilən razılaşma isə Rusiya və İranın bölgəyə təsirini azaldacaq.
Misal üçün baş nazir Nikol Paşinyan Tavuş bölgəsində artıq Rusiya sərhədçilərinə ehtiyac olmadığını deyib. Bakı ilə Yerevan razılaşma əldə etdiyi gün İranın Ermənistandakı səfiri Mehdi Sübhani Cənubi Qafqazda təhlükəsizliyin hazırkı kövrəkliyinin səbəbini regionda güc balansının pozulması ilə əlaqələndirmişdi: “Biz (oxu: Tehran) qəti əminik ki, Cənubi Qafqaz regionunda qüvvələr balansı yaradılmalıdır”. Yəni Tehran öz səfiri vasitəsilə demək istəyib ki, onlar bölgədə güclü Azərbaycanın əleyhinədirlər.
Güclü Azərbaycan olmasaydı, Ermənistan Azərbaycan torpaqlarının işğalını davam etdirər və bugünkü razılaşmalar əldə olunmazdı. Tehrana əvvəlki Cənubi Qafqaz lazımdır. Geri dönüş mümkün deyil”.
Siyasətçi Natiq Cəfərli: “Bölgəmizin gələcəyinin üçün dönüş nöqtəsinə şahidlik edirik”
“Rusların ölkəmizdən çıxmasının səhəri günü Qazaxın 4 kəndi ilə bağlı gözlənilən hüquqi və ədalətli qərarın verilməsi, delimitasiya və demarkasiya ilə bağlı prinsipial razılığın əldə edilməsi çox gözəl və anlamlı hadisədir.
Bəzi primitiv yanaşmalar var idi ki, Rusiyanın bu addımından sonra bölgədə gərginlik artacaq. Şükür ki, tam əksini görürük.
Sülh heç vaxt olmadığı qədər yaxındır, bizim üçün ən fantastik pozitiv ssenari ilə addım-addım gedirik. Tarixi hadisələrdir, bölgəmizin gələcəyinin dönüş nöqtəsinə şahidlik edirik”.
“Şərqə Baxış” analitiklər qrupu: “Bu addım aprelin 5-də Brüsseldə keçirilən üçtərəfli görüşdə razılaşdırılıb”
“Qazaxın bitişik kəndlərinin geri qaytarılması barədə razılıq əldə olunmasından sonra Paşinyan ölkədə çox güclü təzyiq altındadır. Kilsə, diaspor, müxalifət və yerli sakinlər Paşinyanın qərarının icrasına qarşı ciddi müqavimət göstərir. Rusiya-dəstəkli Ermənistan mediası isə Paşinyana qarşı etirazların işıqlandırılmasında xüsusi canfəşanlıq edir.
ABŞ və Avropadan verilən açıqlamalarda Paşinyanın Qazaxda geri addım atması dəstəklənir. Aydındır ki, 5 apreldə Brüsseldə keçirilmiş üçtərəfli konfransda bu addım razılaşdırılıb və Paşinyan Qərbin dəstəyinə arxalanaraq, belə bir riskə gedib. Yəqin ki, Paşinyan Qərbin dəstəyi ilə daxildəki etirazların öhdəsindən gələ biləcəyini hesablayıb.
İstənilən halda, məncə, Azərbaycan da Paşinyanın əlini gücləndirəcək, sülh prosesi müddətində Ermənistanda anti-Paşinyan bloku yaranmasına mane olacaq addımlar ata bilər. Məsələn, Bakıda həbsdə olan erməni əsgərlərin bəzilərinin qaytarılması kimi. Hesab edirəm ki, Azərbaycan üçün Paşinyanın Ermənistanda hakimiyyətdə qalması bütün digər məsələlərdən daha önəmlidir. Hələ ki…”
