«Քիչ հավանական է, որ Հայաստանն ու Իրանը համագործակցեն ռազմական ոլորտում». կարծիք
Իրանի անվտանգության խորհրդի քարտուղարը Երևանում
Պաշտոնական այցով Երևանում է Իրանի ազգային անվտանգության գերագույն խորհրդի քարտուղար Ալի Շամխանին: Հայաստանցի պաշտոնակցի՝ Արմեն Գրիգորյանի հետ նա քննարկել է երկկողմ համագործակցությանը, ինչպես հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորմանն առնչվող հարցեր:
Ալի Շամխանին ընդգծել է, որ պետք է հարգվեն պետությունների տարածքային ամբողջականության և սահմանների անձեռնմխելիության սկզբունքները:
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանի խոսքով՝ Իրանն ակնարկում է, առաջին հերթին, իր սահմանի և տարածքի անձեռնմխելիությունը:
Նախատեսվում է, որ իրանցի պաշտոնյան կհանդիպի նաև Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի հետ:
JAMnews-ը ներկայացնում է ԱԽ քարտուղարների հանդիպման մանրամասները, ինչպես նաև փորձագիտական կարծիք
Ւ՞նչ են քննարկել Հայաստանի և Իրանի ԱԽ քարտուղարները
Հանդիպման ընթացքում Արմեն Գրիգորյանն ու Ալի Շամխանին ընդգծել են երկու երկրների միջև բազմաոլորտ համագործակցության կայուն զարգացման միտումը: Պաշտոնական հաղորդագրությունից տեղեկանում ենք, որ հանդիպման օրակարգում է եղել հիմնականում երկկողմ տնտեսական փոխգործակցությունը, մասնավորապես՝
- համագործակցությունը Մեղրու ազատ տնտեսական գոտու և Հյուսիս-Հարավ ճանապարհային միջանցքի շրջանակներում,
- Իրանի Չաբահար նավահանգստի կարևորությունը Սյունիքի մարզի զարգացման համատեքստում:
Արմեն Գրիգորյանն իրանցի պաշտոնակցին է ներկայացրել նաև հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման ընթացքը, Հայաստանի մոտեցումները տարածաշրջանային անվտանգության ապահովման և ապաշրջափակման վերաբերյալ: Հայաստանի ԱԽ քարտուղարը բացառել է միջանցքային տրամաբանությամբ որևէ հարցի քննարկման հնարավորությունը:
Իրանի ԱԽ քարտուղարն ընդգծել է Հարավային Կովկասի անվտանգության պահպանմանը նպաստելու Թեհրանի պատրաստակամությունը:
Անվտանգության խորհրդի քարտուղարները պայմանավորվել են երկխոսությունը շարունակելու նպատակով հաջորդիվ հանդիպել Հայաստան-Իրան սահմանին:
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանի խոսքով՝ հայ-իրանական հարաբերությունները քննարկելիս նախ պետք է նկատի ունենալ հետևյալ իրողությունները.
- Թեհրանի հետաքրքրության առարկան է եղել և շարունակում է ուշադրության կենտրոնում մնալ հայ-ադրբեջանական հակամարտությունը, ներկա փուլում՝ նաև մոսկովյան և բրյուսելյան ձևաչափերի ընթացքը,
- վերջին շրջանում ինտենսիվ գործընթացներ են ծավալվում Իրանի միջուկային ծրագրի ապագայի շուրջ, ըստ այդմ՝ երկիրն ավելի զգայուն է դարձել տարածաշրջանային իրողությունների նկատմամբ:
Քաղաքական մեկնաբանի գնահատմամբ՝ տնտեսական բաղադրիչի միջոցով Իրանը փորձում է նպաստել տարածաշրջանում իր համար կայուն և կանխատեսելի ռեժիմի ձևավորմանը:
«Իրանը շեշտը դնում է տնտեսական նախագծերի միջոցով իր դերը բարձրացնելու և այդ կերպ կովկասյան անվտանգային համակարգում իր նշանակալիությունը բարձացնելու վրա»,- JAMnews-ի հետ զրույցում նշել է Բադալյանը:
Ասում է՝ խոսքն ինչպես Հայաստանի, այնպես էլ Ադրբեջանի հետ տնտեսական կապերի մասին է:
Անդրադառնալով տարածքային ամբողջականության և սահմանների անձեռնմխելիության սկզբունքների հիշատակմանը՝ Բադալյանը նկատում է՝ այդ սկզբունքների գերակայության օգտին են արտահայտվում բոլոր պետությունները, բայց այստեղ կա մի բայց.
«Սկզբունքի հիշատակման առումով յուրաքանչյուր պետություն դիտարկում է իր օրակարգը: Ադրբեջանի հետ հարաբերություններում այդ հայտարարություններն անելիս Իրանը նկատի ունի ոչ այնքան արցախյան հարցը, որքան այն, որ Իրանը չի հանդուրժի որևէ ռիսկ Ադրբեջանի հետ սահմանին»:
Ըստ նրա՝ Իրանն ակնարկում է, առաջին հերթին, իր սահմանի և տարածքի անձեռնմխելիությունը:
Իրանցի պաշտոնյան Երևանում ընդգծել է Հարավային Կովկասի անվտանգության պահպանմանը նպաստելու Թեհրանի պատրաստակամությունը:
Քաղաքական մեկնաբանը չի բացառում, բայց քիչ հավանական է համարում, որ Իրանն ու Հայաստանը կհամագործակցեն ռազմական ոլորտում:
Կարծում է՝ Թեհրանի գործիքակազմում կշարունակի առանցքային լինել հենց տնտեսական բաղադրիչը:
JAMnews-ը նաև հետաքրքրվել է Հայաստանի հնարավոր դիրքավորման մասին, եթե ձևավորվի Իրան-Թուրքիա-Ադրբեջան ֆորմատ: Ասում է՝ մեծ հեռանկար չկա, որ այն կձևավորվի, բայց եթե նույնիսկ ստեղծվի, Հայաստանը դրա վրա որևէ էական ազդեցություն ունենալ չի կարող․
«Հայաստանը պետք է իրավիճակը գնահատի ըստ իրեն սպառնացող ռիսկերի, աշխատի իր ձևաչափերն առաջ տանելու ուղղությամբ»:
Բադալյանի կարծիքով՝ Հայաստանի խնդիրն է
- խորացնել հարաբերությունները և առավելագույնս արդյունավետ իրականացնել Իրանի հետ տնտեսական ծրագրերը,
- փորձել հասնել արդյունավետ գործընթացի հայ-թուրքական կարգավորման ուղղությամբ,
- ձգտել Ադրբեջանի հետ հակամարտության իմաստով իրավիճակը բերել առավել կառավարելի և կանխատեսելի միջավայր, որպեսզի նվազեն անվտանգային սպառնալիքները,
- աշխատել Վրաստան-Հայաստան-Իրան գործակցությունը խորացնելու ուղղությամբ:
Վստահ է՝ այն ձևաչափերը, որոնցում Հայաստանը չկա, պետք է հակակշռել տնտեսական և քաղաքական ոլորտներում կատարվելիք աշխատանքով:
Իրանի անվտանգության խորհրդի քարտուղարը Երևանում
