«Հիմա իմ մեջ ավելի շատ քնքշություն կա, քան երիտասարդ տարիներին»․ նրանք միասին են գրեթե կես դար
Տարեց զույգերն ու սերը
Մեզանից ո՞վ ուշադրություն չի դարձրել տարեց զույգերին փողոցներում, այգիներում, խանութներում։ Նրանք քայլում են դանդաղ, քայլ առ քայլ, երբեմն օգնում են միմյանց։ Ո՞վ նրանց տեսնելիս ջերմություն և նույնիսկ նախանձ չի զգացել: Ո՞վ չի մտածել, որ ուզում է լինել նրանց նման, երբ ժամանակը գա:
Երեք զույգ, ովքեր տասնամյակներ շարունակ միասին են, պատմել են իրենց երկարատև ու երջանիկ ամուսնության մասին։ Պատմությունները տարբեր են, բայց կա մի բան, որը միավորում է դրանք։ Բոլորն էլ սիրո, բարության, փոխադարձ հարգանքի ու հումորի մասին են։
Անգլերենի ուսուցչուհու և մետաղագործի սիրո պատմությունը
Լիլին (89) և Սեզարը (89)․ Միասին 74 տարի
Լիլի -Պատահում է՝ նայում եմ ձեռքերիս ու ասում՝ այս ի՞նչ բիծ է։ Նայում եմ հայելու մեջ ու վրդովվում՝ ինչ տեսք ունեմ։ Եվ նա կանգնեցնում է ինձ և ասում՝ այսպիսին դու ինձ ավելի ես դուրս գալիս։
Սեզար -Ես հիմա նրան ավելի շատ եմ սիրում, ահա թե ինչու:
Լիլի -Ուրեմն նա իրեն ուրիշին գտավ՝ մեր տարիքում։
Սեզար -Այդ ինչպե՞ս, դու ես այդպես մտածում:
Լիլի -Թող ուրիշը քեզ համար թեյ պատրաստի: Կամ, երբ գնում ենք քնելու, ինձ հարցնում ես՝ այստեղ բարձրացրու, իսկ հիմա շտկիր սա: Փորձիր, ասա մեկ ուրիշին, եթե դա այդպես է:
***
Լիլի -1942 թվականին, երբ մոլեգնում էր Երկրորդ համաշխարհային պատերազմը, մենք հայտնվեցինք նույն դասարանում Նաձալադևիում (Թբիլիսիի շրջան): Բայց շատ կարճ ժամանակով, քանի որ 1943 թ․-ին դպրոցը լուծարեցին՝ բաժանելով տղաների և աղջիկների համար նախատեսված դպրոցների։ Այդ ժամանակվանից մենք չշփվեցինք, մոռացանք, որ ժամանակին դասընկերներ ենք եղել։
Եվ ահա մենք ութերորդ դասարան ենք։ Եվ մի օր տղաների դպրոցում մաթեմատիկայի քննություն է նշանակվել։ Աղջիկներով պայմանավորվեցինք օգնել նրանց։ Նրանք պատշգամբից առաջադրանքներն էին նետում, մենք ներքևում լուծում էինք դրանք ու հետ ուղարկում։ Պարզվում է, որ Սեզարն էլ է եղել մոտակայքում, քաջալերել իր եղբայրներին ու հեռվից հետևել ինձ։ Այնտեղ մենք հանդիպեցինք երկրորդ անգամ։
Սեզար -Ես սիրահարվեցի առաջին հայացքից: Այն ժամանակ միակ զվարճանքը կինոն ու թատրոնն էին։ Երբ ինձ հացի էին ուղարկում, մանրը պահում էի ու կինոյի տոմսերի համար գումար հավաքում։ Նոր ֆիլմերը երկուշաբթի և հինգշաբթի օրերին էին ցուցադրում։
Լիլի -Երբ նա ինձ կինո հրավիրեց, հինգ-վեց ընկերուհիների հետս տարա։ Եվ այնպես նստեցինք, որ մեր միջև դատարկ աթոռ լինի։ Իսկ հետո ցուցադրության ժամանակ երբեմն ընկերուհիներիցս մեկը տեղափոխվում էր մեկ այլ նստատեղ, և նա ինձ ավելի մոտ էր նստում։
Մի անգամ նայեցինք «Հարսանիք առանց հարսի» ֆիլմը, այդպես էր կոչվում։ Այդ հարսանիքին մեծ իրարանցում եղավ։ Ժամանակ առ ժամանակ նա թեքվում էր դեպի ինձ և հարցնում. «Բայց մեր հարսանիքին նման բան չի լինի, չէ՞»: Այդպես նա առաջին անգամ ինձ սեր խոստովանեց: Մենք այդ ժամանակ իններորդ դասարան էինք:
- «Մայրս ինձ միշտ կշտամբում էր՝ ինչի՞դ են պետք այդ գրքերը։ Ավելի լավ է՝ ամուսնացիր»․ Վրաստանում միայնակ ծերության մասին
- «Չլսված պատմություններ․ կյանքը լռության ու պայքարի միջև»։ Ֆիլմ Հայաստանից
- Աղքատություն
Հետո լեռնային Փշավիից մի տղա սկսեց ինձանով հետաքրքրվել, անունը Լազարե էր։ Ամռանը ես հարազատների տուն հյուր էի գնացել նրա գյուղ, և նա ձիով ինձ մոտ էր գալիս։ Երբ իմացավ, որ ես սիրած տղա ունեմ, Սեզարին կանչեց զրուցելու։
Նա մեզնից մեծ էր և ուժեղ։ Ես այնքան էի վախենում, որ այդ խուլիգանը խառնաշփոթ կստեղծի, որ ինքս գնացի այդ հանդիպմանը: Այնտեղ ստիպված եղա ասել, որ սիրում եմ Սեզարին։ Այդպիսին եղավ իմ սիրո խոստովանությունը։
Այդ ժամանակ մենք արդեն տասներորդ դասարան էինք։ Հետո նա ստիպեց ինձ կրկնել, որ սիրում եմ իրեն: Ուշ էր, վերադառնում էինք կինոթատրոնից։ Արդեն մոտենում էինք մեր տանը, բայց ինձ բաց չէր թողնում, ասում էր՝ մինչև չասես, որ դու էլ ես ինձ սիրում, ոչ մի տեղ չես գնա։
Նկատում եմ, որ մայրիկիս զարմիկը՝ առաջնագծի զինվոր, երկար կարմիր կաշվե վերարկուով, իջնում է տրամվայից։ Սիրտս վախ է ընկնում․ եթե նա ինձ հիմա տեսնի, ամեն ինչ կորած է: «Այո, այո, ես էլ եմ քեզ սիրում», — ասացի ես, որպեսզի արագ հեռանամ այդտեղից: Նա համբուրեց իմ այտը, իսկ ես կարմրելով վազեցի տուն։ Մեր բախտը բերեց, մայրիկի զարմիկը ոչինչ չէր տեսել:
Դրանից հետո ես թաքուն վազում էի նրա հետ ժամադրության, իբր, ընկերուհիներով դաս ենք պարապում։ Տատիկն ինձ կսպաներ, եթե իմանար, որ ընկեր ունեմ: Այդպես հանդիպեցինք ութ տարի:
Սեզար -Իսկ 1957 թվականին՝ պետական քննություններից հետո, Լիլին որպես ուսուցիչ նշանակվեց մեկ այլ շրջանում: Ես վախեցա, առանց Լիլիի չէի կարող ապրել: Շտապ ամուսնացանք, հարսանիք չարեցինք։ Նշեցինք մի քանի ամիս հետո նեղ շրջանակով։ Այդպես սկսվեց մեր համատեղ կյանքը:
Հարսանեկան ճամփորդության չենք մեկնել, չէինք էլ կարող երազել դրա մասին. ֆինանսական դժվար իրավիճակ էր:
Լիլի -Սկեսուրը, սկեսրայրը, նրա քույրերն ու նրանց ընտանիքները. սկզբում բոլորս ապրում էինք նույն փոքր բնակարանում: Բայց ես ոչ մի անգամ չեմ բողոքել։ Որովհետև սիրում էի Սեզարին, և այդ սերը մեզ օգնում էր հաղթահարել բոլոր դժվարությունները:
Հետո, երբ արդեն երեք երեխա ունեինք, Սեզարին՝ որպես Ռուսթավի մետալուրգիական կոմբինատի աշխատակից, բնակարան հատկացրին։ Այդ ժամանակ ամեն ինչ կարծես նորից սկսվեց, և մենք իսկական մեղրամիս ունեցանք, երբ մեր բույնը գտանք։
Այո՛։ Սերը փոխվում է։ Աճում, զարգանում: Նախկինում ուրիշ էր: Նրա հպումից միայն մարմնովս դող էր անցնում: Հիմա այդպես չէ, իհարկե: Հիմա այն ուրիշ է՝ հանգիստ, հիշողություններով լի։
Եթե նույնիսկ կարողանայի անցյալ վերադառնալ, ես դա չէի անի: Ես ոչինչ չէի փոխի։ Մենք հիմա այնքան նման ենք, որ նույնիսկ մեր արյան ճնշումը միաժամանակ է բարձրանում:
Մեր բարեկամների, հարևանների, ծանոթների մեջ մեզանից տարիքով մեծ մարդ չկա։ Շուտով կծնվի մեր տասնմեկերորդ թոռը։ Ի՞նչն է մեզ միասին պահում, եթե ոչ սերը:
Դժվարությունները շատ էին։ Մենք 11 տարի ապրել ենք Հունաստանում որպես ներգաղթյալներ։ Արդեն մոտ 60 տարեկան էինք, երբ գնացինք այնտեղ։
Բաժանվելը շատ հեշտ է։ Պատճառներ միշտ կարելի է գտնել: Սերը գլխավորն է, այն խնամքի կարիք ունի։ Պետք է հարգել միմյանց, երբեմն զիջումների գնալ։ Բայց դա պետք է փոխադարձ լինի։ Ոչինչ չի ստացվի, եթե միայն մի կողմը զիջի, իսկ մյուսը՝ չարաշահի։ Դա այլևս սեր չէ:
Երդվում եմ, որ մեր միջև երբեք որևէ հայհոյանք կամ անեծք չի եղել: Առանց իրար հետ խորհրդակցելու ոչ մի որոշում չենք կայացրել։ Եվ լուրջ վեճեր նույնպես չեն եղել։ Մեր բախտը բերել է, որ հանդիպել ենք: Ոչ բոլորն են այդքան հաջողակ:
Քիմիայի ուսուցչուհու և ռեգբի խաղացողի սիրո պատմությունը
Վեներան (79 տարեկան) և Նոդարը (88)․ Միասին 57 տարի
Վեներա -Մենք ամուսնացած ենք արդեն 55 տարի: Մինչ այդ նա ինձնով հետաքրքրվում էր ևս երկու տարի։
Նոդար -Ոչ թե երկու, այլ մեկ:
Վեներա -Դե, մոտ մեկուկես տարի:
Նոդար -Թող այդպես լինի, լավ: Առաջ մենք շատ գեղեցիկ էինք։
Վեներա -Իսկ հիմա ո՞չ:
Նոդար -Դե ծերացել ենք:
Վեներա -Ոչ մի նման բան չկա:
Նոդար— -Իսկ իմ ձայնը խռպոտ է, չե՞ս լսում:
Վեներա -Մի հորինիր, դա քեզ հետ հաճախ չի պատահում: Այ քեզ խնդիր։ Ավելի լավ է պատմիր, թե ինչպես եղավ ամեն բան։
Նոդար -Ավելի լավ է՝ դու պատմես, սիրելիս, իսկ ես կհետևեմ, որ չհորինես բաներ, որոնք չեն եղել։
***
Վեներա -Անձրևոտ երեկո էր, ես վերադառնում էի թաղումից։ Գնում էի մորաքրոջս մոտ, պատրաստվում էի գիշերել նրա տանը։ Նա նստեց տրոլեյբուս, մոտեցավ ինձ և հարցրեց՝ կարելի՞ է ինձ հետ ծանոթանալ։ Ասացի՝ ոչ։ Չխոսեցի նրա հետ և նույնիսկ նրա ուղղությամբ չնայեցի:
Կանգառում իջա ու մտա սրճարան։ Մի քիչ ջուր խմեցի, թխվածքաբլիթ կերա ու շարունակեցի ճանապարհս։ Փողոցում գազի խողովակներ էին անցկացնում, փորված էր, ու ես դանդաղ էի քայլում, որ կոշիկներիս վրա հետքեր չմնան։ Պարզվում է՝ նա հետևում էր ինձ։
Արդեն մորաքրոջս տան մոտ բռնացրեց ինձ: Ես բարկացա։ «Ի վերջո, ի՞նչ եք ուզում ինձնից», — ասացի: Իսկ նա խնդրեց տալ իմ հեռախոսահամարը: Ասացի՝ հեռախոս չունեմ։ «Այդ դեպքում,- ասաց նա,- ես քեզ կտամ իմը»: Եվ համարը գրեց տրոլեյբուսի տոմսի վրա։
Հաջորդ օրը գնացի աշխատանքի։ Երեկոյան սովորում էի, զուգահեռ աշխատում էի բժշկական ինստիտուտում։ Սկսեցի հետաքրքրվել։ Ես ու ընկերուհիս՝ Լենան, վերցրինք հեռախոսագիրքը և սկսեցինք փնտրել նրա համարը՝ պարզելու համար, թե ով է, ինչ ազգանուն ունի, բայց ոչինչ չգտանք։
Նոդար -Ինչ էլ գործ եք արել։
Վեներա -Մի ընդհատիր: Մի քանի օր անց դասընկերներով հավաքվեցինք, պատմեցի այս պատմությունը, և որոշեցինք զանգահարել նրան։ Նաթելան զանգահարեց։ Նա անմիջապես հասկացավ, որ դա ես չեմ, և խնդրեց ինձ փոխանցել հեռախոսը։
Դե, ես խոսեցի նրա հետ: Նա ինձ ասաց իր անունը, բայց ես այդպես էլ չտվեցի իմ հեռախոսահամարը։ «Ես հիմա չեմ կարող խոսել, կարո՞ղ եք նորից ինձ զանգահարել»,- ասաց նա: «Չգիտեմ, կտեսնենք», — պատասխանեցի ես և անջատեցի:
Գալիս եմ աշխատանքի և Լենային պատմում. «Այն տղան, ում փնտրում էինք հեռախոսագրքում, Նոդար Կաչարավան է»։ Իսկ նա. «Ի՞նչ ես խոսում, ես ճանաչում եմ նրան, շատ լավ տղա է, ռեգբի խաղացող, վրացի աղջկա հետ երբեք չեմ տեսել։ Իսկ ընդհանրապես փողոցում աղջիկների հետ չի շփվում»։
Լենան ամեն ինչի մասին պատմեց մեր մյուս աշխատակցին՝ Մեդիկոյին։ Հետո պարզվեց, որ նա հավանում է Նոդարին։
Հաջորդ օրը հեռախոսը զանգում է, և ինչ-որ տղա կոպիտ ձևով ինձ ասում է. «Երբեք չէի մտածի, որ դու այդքան բամբասկոտ ես, դու վարկաբեկեցիր իմ հեղինակությունը»։ Նոդարն էր։
Պարզվում է՝ Մեդիկոն զանգել էր նրան ու ծաղրել՝ ասելով, թե՝ ինչքան ես իջել, փողոցում աղջիկների ես սիրահետում։
Ես ամեն ինչ բացատրեցի։ Նա հավատաց ինձ։ Գործընկերուհիներիս ոչինչ չասացի։
Դա տեղի է ունեցել 1965 թվականի աշնանը։
Հետո նա փորձեց ինձ հետ հանդիպել Մեդիկոյի միջոցով, բայց նա ամեն ինչ այնպես դասավորեց, որ ես չգնամ։ Ի վերջո Նոդարը զայրացավ, ասաց՝ չի ուզում ու պետք էլ չէ։
Որոշ ժամանակ անցավ։ Մի օր ընկերուհիս՝ Լենան, առաջարկեց գնալ կինոթատրոն։ Գրեգորի Պեկն էր խաղում, ինչպես կարող էի բաց թողնել։ Գնացի։ Նայում եմ՝ Թամազը՝ Լենայի ընկերը, գալիս է, և ինչ-որ տղա հետևում է նրան։ «Ծանոթացեք, Նոդար Կաչարավա»։
Լենայի ու Թամազի ներկայությամբ մենք հանդիպեցինք մի քանի անգամ։ Եվ հետո Լենան ասաց. «Հիմա դուք ինքներդ գիտեք՝ ինչ անել»: Այդ ժամանակ նա ինձ արդեն դուր էր գալիս։
1967 թվականի փետրվարի 4-ն էր։ Նա զանգահարեց ինձ և հրավիրեց ժամադրության։ Եվ ասաց, որ անձնագիրս էլ վերցնեմ։ Խմած եկել էր հանդիպման ու ասում էր՝ արի գնանք ու ամուսնանանք։ Բայց հետո նա փոխեց իր միտքը. «Ինչի՞ս է պետք նման ամուսնություն, եթե դու ինձ դեռ չես սիրում»: Ես լռեցի։ Նոդարը ճիշտ էր. ինձ շատ էր դուր գալիս, բայց վստահ չէի, որ սիրում եմ:
Այդ ժամանակ մի ամուսնացած տղամարդ փորձում էր սիրահետել ինձ։ Նա 55 տարեկան էր, կնոջն ու երեխաներին թողել էր Սվանեթում՝ լեռներում։ Բանը հասավ նրան, որ հայրս հարվածեց նրան։ Ծնողներս վախենում էին ինձ տանից դուրս թողնել։ Հայրս ասաց. «Ես քեզ մեկ տարի ժամանակ եմ տալիս, կամ ամուսնացիր այն տղայի հետ, ում սիրում ես, կամ ես քեզ կտամ նրան, ում ուզում եմ»:
Նոդարը ոչինչ չգիտեր ոչ այդ մարդու, ոչ էլ հորս երդման մասին։
Անցավ ժամանակ, և ես զգացի, որ մինչև ականջներիս ծայրը սիրահարված եմ։ Ո՞ր պահին սիրահարվեցի: Երբ նա առաջին անգամ համբուրե՞ց ինձ: Չեմ կարող ամեն ինչ ասել, այլապես ի՞նչ կմտածեն մարդիկ դա կարդալուց հետո:
Այդ ընթացքում ես ավարտեցի համալսարանը, և հայրս ինձ հիշեցրեց իր խոստումը` կամ ընտանիք ենք կազմում, կամ այլևս չենք հանդիպում: Նոդարին ասացի, որ հայրս ինձ այլևս չի թողնում ժամադրվել։ Նա վիրավորվեց։
Երևի կռահում էր, թե ինչ է եղել, բայց ցույց չտվեց։ Ես հասկանում էի նրան։ Նա ծնողների հետ ապրում էր իտալական բակի մեկսենյականոցում՝ ընդհանուր զուգարանով։ Նման պայմաններում ընտանիք կազմելը հեշտ որոշում չէր։
Նա մի քանի ամիս մռայլ էր։ Դեկտեմբերի 6-ն էր՝ իմ ծննդյան օրը։ Վստահ էի, որ նա կհայտնվի, բայց նա չկար ու չկար։ Այդ ժամանակ վիճեցի հորս հետ, ասացի, որ ամեն ինչում նա է մեղավոր։ Հայրս հուզվեց. «Տվեք ինձ հեռախոսը,- ասաց նա,- ինքս կզանգեմ նրան»: Ու հանկարծ դուռը բացվեց։ Նոդարը ներս մտավ։
Մենք վերսկսեցինք հանդիպումները, բայց նա առաջվա պես ոչինչ չգիտեր հորս սպառնալիքների մասին։
1967 թվականի դեկտեմբերն էր։ Ընկերուհուս սիրած տղային՝ Թամազին պատմեցի, թե ինչ է պատրաստվում անել հայրս։ Թամազը գնաց Նոդարի հոր մոտ ու ամեն ինչ պատմեց։ Իսկ հունվարի 14-ին մեր տուն եկան խնամիները՝ սկեսրայրը, սկեսուրը, տեգրը և ինքը՝ Նոդարը։ Այդպես էլ մենք ամուսնացանք:
Նավը կոչվում էր «Իվան Ֆրանկո»։ Դրանով մենք ուղևորվեցինք հարսանեկան ճանապարհորդության դեպի Ռումինիա և Բուլղարիա:
Երբ ամուսնացա նրա հետ, չէի մտածում, որ նա այդքան լավ ամուսին կլինի։ Ես սիրում էի նրան անսահման, բայց չէի մտածում, որ այդքան երջանիկ կլինեմ նրա հետ։ Ես նույնիսկ չէի կարող պատկերացնել, որ այդ տղամարդը կլինի այն մեկն, ով կօգնի ինձ ամեն ինչում և ինձ հետ կկիսի բոլոր տնային գործերը, երեխաների խնամքը: Այդ ժամանակ դա հազվադեպ էր պատահում։
Մեզ համար չկար «սա տղամարդու գործ է, իսկ սա՝ կնոջ»։ Մենք այնպես մեծացրինք չորս երեխաներին, որ ես գիշերը երեխաների աղմուկ չլսեցի: Բացի այդ, նա երբեք ինձ չի խանդել: Ճիշտ է, ես առիթներ չեմ տվել, բայց մեկ ուրիշին որևէ առիթ պետք չէ։
Երբեք չի եղել, որ ինձ թույլ չտա որևէ տեղ գնալ։ Քանի անգամ է պատահել՝ ես գնացել եմ խնջույքի, իսկ նա մնացել է երեխաների հետ։ Մենք երբեք լուրջ կռիվներ չենք ունեցել։ Միայն մի անգամ նա ինչ-որ բանից զայրացած տուն եկավ աշխատանքից և առանց պատճառի բղավեց ինձ վրա։ Այդ ժամանակ այնքան բարկացա, որ հեռացա տնից։
Մեր մայրերը միջամտեցին, հաշտվեցինք՝ ձևացնելով, թե ոչինչ էլ չի եղել։
Ժամանակի ընթացքում շատ բան է փոխվել, բայց մեր սերը մնացել է անփոփոխ: Սիրո բանաձև չկա, բայց այն գոյություն չունի առանց փոխադարձ հարգանքի, համբերության, պատասխանատվության, ներման։ Մենք գոհ ենք մեր կյանքից։
Ամեն ինչ ստացվեց այնպես, ինչպես մենք էինք ուզում, ինչպես երազում էինք։ Եվ գիտե՞ք ինչ։ Եթե չկա միմյանց նկատմամբ գրավչություն, եթե ինտիմ, սեռական հարցերում միմյանց հետ լեզու չեն գտնում, ապա սիրո կրակը չի վառվի, և այն չի պահպանվի։
Ինժեների և օպերատորի սիրո պատմությունը
Լիլին (78 տարեկան) և Գուրամը (78)․ Միասին 40 տարի
Լիլի -Քանի՞ տարի ենք մենք միասին: Մի րոպե սպասիր…
Գուրամ -Չե՞ս հիշում:
Լիլի -Չէ, չեմ հիշում:
Գուրամ -Հիշու՞մ ես, թե որ թվականին ենք ամուսնացել:
Լիլի -Ութսուն ․․․․ երե՞ք։
Գուրամ -Այո, 1983-ին:
Լիլի -Գիտե՞ս, ինչ կասեմ քեզ: Մեր՝ կանանց գլխում միաժամանակ հազարավոր մտքեր են պտտվում։ Ուստի մենք երբեմն կարող ենք ինչ-որ բան մոռանալ: Մենք ծերանում ենք։ Ես երբեմն ասում եմ նրան, որ պետք է բոտոքս անեմ: Նա ծիծաղում է, ասում է՝ արա, եթե ուզում ես: Կատակում եմ, իհարկե: Նորից շատախոսում եմ։ Իսկ նա լռում է։ Ստիպված եմ ինքս պատմել։
***
Լիլի -Նոյեմբերն էր: Մեզ ծանոթացրին հարազատները։ Ավելի շուտ փորձեցին մեզ ծանոթացնել։ Երբ Գուրամը եկավ մեզ հյուր, այդ ժամանակ հարազատներիս հետ էի ապրում, հրաժարվեցի դուրս գալ իմ սենյակից։ «Միայն հարսնատես կազմակերպելն էր ինձ պակասում»,- ասացի ես:
Արդեն փոքր չէի, բայց այն չէի, ինչ հիմա՝ համարձակ ու շատախոս։ Շատ ամաչկոտ էի։ Մտածեցի, որ նրանք արդեն գնացել են և դուրս եկա: Եվ ահա նա: Շտապեցի հետ գնալ ասես օձ էր խայթել, բայց նա հասցրեց տեսնել ինձ:
Գուրամ -Այնտեղ գնալիս կարմրավուն նարինջներ գնեցի: Իսկ հետո իմացա, որ նրա հայրը Ցխալտուբոյում նման նարինջների մի ամբողջ այգի ունի։
Լիլի -«Օ՜, ինչ տղա է»: Տանը բոլորը հիացան: Իսկ ես ձևացնում էի, թե չեմ լսում, բայց ինձ հետաքրքրում էր։ Երկու-երեք օր հետո նա նորից եկավ, և այս անգամ ես ամաչեցի դուրս չգալ։ Չեմ կարող ասել, որ երբ այդ ժամանակ նայեցի նրան, սիրտս սկսեց արագ բաբախել։ Հետո նա սկսեց ինձ զանգահարել, երբեմն այցի գալ։ Ես այլևս չէի թաքնվում։
Նա ինձ դուր էր գալիս։ Ներկայանալի, հանգիստ, հասուն մարդ էր, ում նման մեկը դուր չի գա: Բայց մի հարևանի էի կանչում, հետո մյուսին, որ նրա հետ մենակ չմնամ։ Ռեստորանը լավ տարբերակ չէր։ Եթե ինչ, կարելի էր կինո գնալ։
Երբեք ինքս չեմ զանգահարել նրան: Երկար ժամանակ «Դուք»-ով էի դիմում։ Նա կատակում էր. «Ես մենա՞կ եմ, թե՞ մի քանի հոգի եմ»։ «Ուզում եմ քեզ ծանոթացնել մորս հետ»,- մի անգամ ասաց նա: Այդ ժամանակ ես ահավոր անհանգստանում էի։ Պարզվեց՝ սկեսուրը զարմանալի կին է։ Հենց նա էլ արագացրեց մեր հարսանիքը:
Մենք արդեն գրեթե 40 տարեկան էինք, և ահա մեր առաջին հանդիպումից մի քանի ամիս անց ամուսնացանք։
Ամուսնացանք և գնացքով ընկերների հետ միասին գնացինք ծնողներիս մոտ։ Կայարանում մեզ մեքենաներով դիմավորեցին հարազատները։ Հայրս նախապես զգուշացրել էր նրանց։
Գուրամը բոլորին դուր եկավ, բոլորը երջանիկ էին, որ մենք միասին ենք։ Եվ բոլորը մոռացել էին հորս նախազգուշացման մասին. մեքենաների ազդանշաններով տուն հասանք։ Իսկ հայրս նայեց փեսային, նստեցրեց, խոսեց ու ընդունեց այնպես, կարծես մանկուց ճանաչում էր ու միշտ սիրել էր։
Մենք 17 կամ 18 տարեկան չէինք, մտածում էինք՝ թիթեռների և թրթռալու ժամանակն անցել է։ Այնքան արագ ամուսնացանք, որ սիրուց առավել մեզ կապեց միմյանց հանդեպ հարգանքը։
Սերը եկավ և անսպասելիորեն շուտ: Իսկ այսօր այն ամեն օր ավելի է մեծանում։ Չի լինում մի օր, որ ես չգրկեմ նրան ու չասեմ, թե որքան եմ սիրում։ Ամենամեծ երջանկությունն այն էր, երբ վարձով տանն ապրելուց հետո մենք ունեցանք մեր սեփականը։
Մենք երբեք չենք վիճել, երբեք չենք նախատել միմյանց։ Զարմուհիս ասում է. «Ձեր ընտանիքի նման ընտանիք եմ ուզում»:
Երկու շաբաթ առաջ ինձ լավ չէի զգում։ Գուրամն անհանգստացավ. «Ի՞նչ անեմ,- ասաց նա,- ինչո՞վ կարող եմ օգնել քեզ»: Իսկ ես ջղայնացած ասացի. «Ինձ հանգիստ թող»։ Նա առանց որևէ բառ ասելու հեռացավ։ Իսկ մի քանի րոպե հետո թոռս ներս մտավ ու ասաց. «Տատիկ, իմացիր, էլ երբեք պապիկի հետ այդպես չխոսես։ Երբ նա դուրս եկավ սենյակից, աչքերում արցունքներ կային»:
Ուրախ ենք, որ ունենք միմյանց, բայց ցավալի է, որ կյանքը փակ է դարձել։ Ո՞ւր գնալ։ Որոշ ընկերներ այլևս ողջ չեն, մյուսները հիվանդ են:
Մեր բախտը բերել է, որ գտել ենք իրար: Դժվարությունները հաճախ վատ են անդրադառնում մարդկանց բնավորության վրա: Հատկապես հիմա մարդկանց համար դժվար է, նյարդայնացած են ու ընկճված։ Բայց մենք պետք է փորձենք այնպես անել, որ դա չազդի մեր հարաբերությունների վրա, պետք է փայփայենք մեր սերը: