Վրացի ծայրահեղ ազգայնականները դուրս են եկել ստվերից
«Փա՛ռք ազգին, մա՛հ թշնամիներին», — գոչում էր Թբիլիսիի Աղմաշենեբելի պողոտայում երթ կազմակերպած խումբը սեպտեմբերի 27-ին:
Խումբն իրեն «Վրացական ուժ» («Քարթուլի ձալա») է անվանում, և սովորաբար նրա ակցիաներին մասնակցում է 20-40 մարդ:
Այս անգամ պողոտայով հիսունից ավել երիտասարդ և միջին տարիքի տղամարդ էր քայլում՝ դիմակներով ու սև կամ զինվորական համազգեստի գույներով վերնաշապիկներով, վրացական դրոշներով ու ջահերով: Նրանց քայլերթը նվիրված էր Վրացական հասարակությանը որպես «Սուխումի անկման օր» հայտնի ամսաթվին՝ 1990-ականների սկզբի վրաց-աբխազական հակամարտության ամենածանր դրվագներից մեկին:
Սակայն ինչպես պատմեցին ականատեսները, մասնակիցները ճանապարհին ներխուժում էին թուրքական սրճարաններ ու ռեստորաններ, որոնք այդ պողոտայում շատ են, ազգայնական կարգախոսներ էին հնչեցնում և այդ հաստատությունների մուտքերի մոտ ամրացրած մի քանի գովազդային վահանակ են կոտրել:
Ակցիան ավարտվեց դրա մոտ 10 մասնակիցների ձերբակալմամբ, որոնց մեղադրում են հասարակական կարգը խախտելու համար:
Սակայն երեկոյան ազգայնական խմբի ֆեյսբուքյան էջում սպառնալիքներ հայտնվեցին Բաթումում գործող թուրքական ուսումնական հաստատությունների հասցեին և դրանք փակելու պահանջներ.
«Վրացի ազգայնականները զգուշացնում են Բաթումում ապօրինի գործող ուսումնական հաստատություններին: Վրաստանը վրացիների համար է, վրացիները՝ Վրաստանի: Առաջիկայում մենք ամբողջ երկրից կհավաքվենք Բաթումում, տեղի ունեցածին համապատասխան արձագանք կտրվի»:
Սեպտեմբերի 28-ի կեսօրվա տվյալներով՝ այս գրառումը 14 հազար լայք է հավաքել, և դրանք ավելանում են:
«Քարթուլի ձալան» առաջին անգամ չէ նման ակցիաներ կազմակերպում: Թարմացնում ենք հունիսին JAMnews-ում հրապարակված նյութը:
Վրաստանը վրացիների համար
Վրացական հասարակությունը, որքան էլ ցանկանա հավատալ սեփական բացառիկ հանդուրժողականությանը, ստիպված է ընդունել ազգայնականների ի հայտ գալը, ովքեր չեն ձգտում քողարկել իրենց հայացքները, նույնիսկ հակառակը՝ բարձրաձայնում են դրանք: «Վրաստանը՝ վրացիների համար» կարգախոսը, որն առաջացել էր 80-ականների վերջում ազգային-ազատագրական շարժման ֆոնին, սակայն 90-ականների կեսերին ամոթից լռեց, այժմ վերադառնում է: Այն հայտնվում է այստեղ-այնտեղ գետնանցման պատին գրառման տեսքով կամ ավտոբուսի դռանը կպցրած գրառման մեջ, իսկ երբեմն էլ՝ որպես բացականչություն ամբոխից:
«Վրաստանը՝ վրացիների համար», Թբիլիսի, 2014 թ: Լուսանկարը՝ JAMnews-ի
«Ուլտրաաջեր», «նոր ազգայնականներ» և նույնիսկ «հակա-հակաֆաշիստներ». ինչպես ասես՝ չեն անվանում այդ խմբավորումներին Թբիլիսիում: Նոր, քանի որ նրանց բոլորովին վերջերս են նկատել՝ մեկ կամ երկու տարի կլինի: Սակայն մինչև վերջին ժամանակներս միջին վիճակագրական թբիլիսցու մղձավանջում նույնիսկ չէր հայտնվի այն տեսարանը, որ արյան մաքրության գաղափարի կողմնակիցները քաղաքի կենտրոնում երթ կանցկացնեն:
Ինչպես էին ազգայնականները երթ անում
Ռուսթավելու և Դավիդ Շինարարի պողոտայով երթը կայացավ Վրաստանի անկախության օրը՝ մայիսի 26-ին: Այն կազմակերպել էր «Վրացական ուժ» խմբավորումը, որին հարել էին իրենց «Ուլտրաս» անվանող երիտասարդները: Տոնական միջոցառումների ֆոնին շատերը պարզապես չնկատեցին ակցիան, դա հեշտ է բացատրել, քանի որ քաղաքում ամենուր մարդիկ շատ էին, իսկ եթե ուշադիր չլինես, ազգայնականների երթը պարզապես խառնվում էր տոնական ամբոխին:
Սակայն ակցիան նախապես պլանավորված էր, Ֆեյսբուքյան օգտատերերը տեղեկացված էին, այդ պատճառով էլ պայմանավորված ժամին ես հասա Շոթա Ռուսթավելու արձանի մոտ:
Հավաքվածները 150-ը չէին անցնի, հիմնականում երիտասարդություն էր՝ 17-30 տարեկան: Ի սկզբանե ոչ ոք դեմք չէր փակել, սակայն ավելի ուշ, երթի ժամանակ մեծամասնությունը դիմակ դրեց: Բոլորը տարբեր կերպ էին հագնված, սակայն մերթընդմերթ աչքի էին ընկնում որոշ բնորոշ էլեմենտներ՝ ռազմական կոշիկներ, ածիլած ծոծրակներ, սվաստիկայով ծաղրածուներ: Ինչպես նաև՝ վրացի մենշևիկների դրոշներ, որոնք օգտագործվել են 90-ականների սկզբին: Անմասն չմնաց նաև այն ժամանակվա կարգախոսը, ճիշտ է՝ բառերի տեղերը մի քիչ փոխած՝ ոչ թե «Վրաստանը՝ վրացիների համար», այլ «Վրացիները՝ Վրաստանի համար»:
Լուսանկարը՝ Էդիտա Բադասյանի
Կարգախոսն ուշադրությունս գրավեց, և ես դրա մասին հարցրի մասնակիցներից մեկին: Չէի ցանկանա տարանջատել վրացիներին ու Վրաստանի քաղաքացիներին, — խուսափողական պատասխան տվեց նա, — սակայն այդպես էլ կստացվի բոլորովին հաշվի չառնել էթնիկ բաղադրիչը և խոսել միայն Վրաստանի քաղաքացիների մասին: Թող այլազգիներն ապրեն այստեղ, սակայն նրանք պետք է ապրեն Վրաստանի համար:
Ես որոշեցի զգուշորեն զարգացնել այս միտքը.
— Դուք այստեղ եք եկել այս միտքը հռչակելո՞ւ:
— Մեզ մոտ անընդհատ ասում են, որ Վրաստանը փոքր ու թույլ երկիր է, այդ պատճառով էլ այն պետք է ինչ-որ մեկի հետ լինի, ուժեղ հովանավորի: Իսկ ես ուզում եմ ապացուցել, որ մենք ուժեղ երկիր ենք: Միակ բանը, որ պետք է իմանանք, թե ովքեր են մեր թշնամիները և ովքեր են նրանց դաշնակիցները: Այդ ժամանակ ավելի ուժեղ կլինենք:
— Իսկ ովքե՞ր են թշնամիները:
— Մենք ամենուր թշնամիներ ունենք: Բոլոր մեր հարևանները հավակնում են մեր տարածքներին: Եվ բոլորն ուզում են քաղաքականապես մեզ վրա ազդել: Հարևաններից ոչ ոք Վրաստանի հանդեպ լավ չի տրամադրված: Նույն բանը կարելի է ասել Արևմուտքի և նրա դաշնակիցների մասին:
— Եվ ինպե՞ս պայքարել:
— Հաշվի առնել նախնիների փորձը, ողջ ներքին քաղաքականությունն ուղղել ազգի պահպանմանն ու անտեսել մասնավոր շահերը: Օրինակ, նացիստական Գերմանիան կամ կոմունիստական Ռուսաստանն ինչ-որ ժամանակ բացարձակապես փլուզվել են, իսկ հետո ամբողջությամբ վերականգնվել մի քանի տարվա մեջ:
Ով՝ ով է
Այս պահի դրությամբ Վրաստանում առավել հայտնի 3 խմբավորում կա. «Վրացական ուժ», «Ուլտրաս» և «Բերգման»: Փորձել եմ կապվել նրանց բոլորի հետ, սակայն, ըստ երևույթին, վրացի ազգայնականները չեն սիրում հարցազրույցներ տալ. իմ հարցումներն անտեսվեցին: Ստիպված էի տնտղել սոցցանցերի էջերը, կարդալ հին գրառումներ և բաց տեսանյութեր նայել:
Օրինակ, այս մեկը: Գործող անձինք Դինամո ուլտրասը՝ այսինքն «Դինամո Թբիլիսի» ֆուտբոլային ակումբի երկրպագուներն են, ովքեր չեն թաքցնում իրենց համակրանքը ֆաշիստական գաղափարախոսությանը՝ հայտարարելով, որ իրենք «հակա-հակաֆաշիստներ» են: Այս տեսանյութում ուլտրասները համապատասխան պաստառով են.
Իսկ այս տեսանյութում կարելի է «Վրացական ուժի» ներկայացուցիչների երթը տեսնել, որի մասին արդեն խոսեցի: Ի դեպ, այս ակցիան պակաս զուսպ էր, քան դրան նախորդած Ռուսթավելու երթը: Ըստ ամենայնի, մասնակիցները ձգտել են ցույց տալ, թե ով է «տանտերը» բազմաթիվ թուրքերի և իրանցիների, ովքեր ապրում են և բիզնես ունեն Դավիթ Շինարարի պողոտայում և դրա մերձակայքում:
Թատերական ներկայացում ու որոշ նացիստական էլեմենտներ՝ հավանաբար սրանով վրացական ազգայնական խմբավորումների կապը ֆաշիզմի հետ ավարտվում է, կարծում է «Կովկասյան տուն» մշակութային կապերի կենտրոնի ազգայնականության հարցերի հետազոտող Ռևազ Կոիավան:
— Կողքից կարելի է մտածել, թե նրանք ազգայնական-սոցիալիստական շարժման կողմնակիցներ են, սակայն դա այնքան էլ այդպես չէ: Նրանք իրենք իրենց մեկուսացնում են և որևէ արևմտյան կամ ռուսական աջ էքստրեմիստական ցանցի մաս չեն: Տարածված երևույթ է հետխորհրդային տարածքում, ասում է Կոիավան:
Նրա խոսքով, այդ խմբերն ավելի շատ տեղավորվում են հետխորհրդային հակամշակութային շարժման շրջանակում, միաժամանակ նրանք քննադատում են ԽՍՀՄ-ն ու լիբերալ Արևմուտքը:
— Սա նոր ֆենոմեն է, Վրաստանում առաջացել է մոտ երկու տարի առաջ, և նրանք դեռևս շատ չեն. նրանց դժվար է ուժեղ համարել և նրանք հազիվ թե երբևէ պատմական իրադարձություն դառնան, — նշում է Կոիավան՝ հավելելով, որ շատ դեռահասներ ուլտրաազգայնական խմբավորումներն իրենց համար հետաքրքիր են համարում և դրան «պետք է ուշադրություն դարձնել»:
Ավանդույթները բազմազանության դեմ
«0՝ բազմամշակութայնությանը, 100%՝ ազգայնականությանը», — այս կարգախոսը, որն արտացոլված է «Վրացական ուժ» շարժման առաջնորդներից մեկի՝ Նիկա Բուրնաձի էջում, արտահայտում է ուլտրաազգայնականների վերաբերմունքը բազմազանությանը:
Վրացական ուժը աջ ազգայնական կազմակերպություն է: Եվ մեր նպատակը Վրաստանում եվրոպական ազգայնական մշակույթի զարգացումն է: Մենք հպարտանում ենք վրացական ավանդույթներով, — ասել է Նիկան RTVI հեռուստաընկերությանը տված հարցազրույցում:
Ավանդույթներ ասելով՝ ոչ միշտ են հենց ավանդույթները ենթադրվում, ավելի շուտ դա սովորական ունիֆիկացված ապրելակերպն է: Ավանդույթների սիրահարին կարող է ընդդիմախոսի հագուստի «սխալ» գունը նյարդայնացնել, նրա «անսովոր» սանրվածքը կամ նույնիսկ կերածը:
Փիրսինգով սարսափելի մարդիկ
Նոր ազգայնականների երթից ընդամենը մի քանի օր անց Թբիլիսիում բուսակերների սրճարանի վրա հարձակում տեղի ունեցավ: JAMnews-ն այդ մասին գրել էր «Բուսակերների սրճարանի հաճախորդներին կտտանքների են ենթարկել նրբերշիկներով» նյութում:
Այսօր սրճարանը, որի վրա հարձակվել էին խորովածով զինված մարդիկ, նոր վայր է փնտրում: Տարածքի տերը «Կիվի» սրճարանին դուրս է անում, որովհետև այնտեղ փիրսինգներով ու դաջվածքներով մարդիկ են գնում:
«Կիվիի» ցուցափեղկին հայտարարություն է կպցված՝ «տրվում է վարձով» և հեռախոսահամարը: Կողքով անցնելիս զանգահարեցի այդ հեռխոսահամարով:
— Հասկանում եք՝ դա իմ անձնական որոշումը չի եղել, — պատասխանեց Գուլո անունով տերը, — չեմ ուզում հարևաններին անհանգստացնել: Սեղանները դուրս են հանել, իսկ այնտեղ այդ սարսափելի մարդիկ են նստած՝ դաջվածքներով, փիրսինգներով, պարզապես տհաճ է: Հասկանում եք՝ մենք Վրաստանում ենք, այստեղ դեռևս այդպիսի մարդկանց սովոր չեն, մեզ դրա համար ժամանակ է պետք:
Ես հանդիպեցի «Կիվիի» աշխատակիցներից մեկի՝ Լաշայի հետ և նա հաստատեց. հուլիսի 1-ին սրճարանը տեղափոխվում է այլ փողոց: Եվ միանգամից հերքեց տարածված կարծիքը, որ տեղափոխվելու պատճառը վրացի ազգայնականների մասնակցությամբ միջադեպն է: Դա առիթ է դարձել, սակայն հիմնական պատճառը հասարակության կողմից «սարսափելի մարդկանց» չընդունելն է:
Լաշան պատմեց, որ սրճարանի վրա հարձակման ժամանակ բուսակերները վեճի բռնվեցին ոչ թե ազգայնականների հետ, այլ հարևանների, ովքեր աղմուկից հավաքվել էին և նույնիսկ փորձում էին հարցեր պարզել, չէ՞ որ նրանք վաղուց էին դժգոհ, որ հարևանությամբ գործող սրճարան են գնում սովորականից, սեփականից ու ավանդականից տարբեր տեսք ունեցող մարդիկ:
— Դե տեսեք, նստած են փողոցում՝ նկարազարդված և գրկախառնվում են: Իսկ նրանց կողքով երեխաներ են անցնում: Ի՞նչ ասենք երեխաներին, — վրդովվում է տանտիրուհի Գուլոն, ով երևի չի էլ մտածել այն մասին, թե որքան ընդհանրություններ ունեն ինքն ու իր հարևանները «հակա-հակաֆաշիստների» հետ:
Նրանք նույնպես չեն ընդունում նրանց, ովքեր ներկվում են, փիրսինգներ ու դաջվածքներ են կրում և չգիտես ինչու միս չեն ուտում:
Հրապարակվել է 24.06.2016
