Թուրքական “Pegasus” ավիաընկերությունը դիմել է Հայաստանի քաղավիացիայի կոմիտե՝ ներկայացնելով հայտ Ստամբուլ-Երևան-Ստամբուլ երթուղով թռիչքներ իրականացնելու համար: Հայտը դեռ ուսումնասիրության փուլում է: Ավելի վաղ Երևան-Ստամբուլ-Երևան երթուղով չվերթներ իրականացնելու թույլտվություն էր ստացել հայկական “Flyone Armenia” ընկերությունը:
Հատկանշական է, որ 2021 թվականի տարեվերջին էլ Հայաստանի կառավարությունը վերացրել էր թուրքական ծագման ապրանքների ներկրման արգելքը:
Ստամբուլ-Երևան թռիչքների վերագործարկման, թուրքական ապրանքների ներմուծման արգելքի վերացման մասին, ինչպես նաև փորձագիտական կարծիք։
Հայ-թուրքական հարաբերություններում վերջին զարգացումները
Ստամբուլ-Երևան թռիչքների վերագործարկման մասին առաջինը հայտարարել էր Թուրքիայի արտաքին գործերի նախարար Մևլութ Չավուշօղլուն: Նախորդ տարվա դեկտեմբերին թուրք նախարարը խոսել էր Հայաստանի հետ հարաբերությունների կարգավորմանն ուղղված քայլերի՝ հատուկ բանագնացների նշանակման, ինչպես նաև թռիչքների վերագործարկման մասին:
Ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմից հետո Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման թեման 2021 թ. օգոստոսին օրակարգ բերեց Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանը՝ հայտարարելով, թե Երևանից դրական ազդակներ են ստանում և պատրաստ են գնալ երկխոսության:
Անկարան բանագնաց նշանակեց Վաշինգտոնում Թուրքիայի նախկին դեսպան Սերդար Քըլըչին, Երևանը՝ ԱԺ նախագահի տեղակալ Ռուբեն Ռուբինյանին:
Դեկտեմբերի վերջին հայտնի դարձավ, որ Երևան-Ստամբուլ-Երևան երթուղով չվերթներ իրականացնելու թույլտվություն է ստացել “Flyone Armenia” ընկերությունը: Տարեսկզբին՝ հունվարի 4-ին հաղորդվեց, որ փետրվարից սկսած՝ շաբաթական երկու չվերթ իրականացնելու հայտով դիմել է թուրքական “Pegasus” ընկերությունը: Հայտը դեռ պետք է անցնի ուսումնասիրության փուլ:
Թուրքիայի տրանսպորտի և ենթակառուցվածքների նախարարն ավելի վաղ հայտարարել էր, թե թուրքական “Pegasus” ավիաընկերությունը պատրաստվում է Ստամբուլ-Երևան երթուղով չվերթներ սկսել։ Պաշտոնական հայտ, սակայն, հայկական կողմը ստացավ հունվարին միայն:
2021 թվականի տարեվերջին էլ Հայաստանի կառավարությունը վերացրել էր թուրքական ծագման ապրանքների ներկրման արգելքը:
Պաշտոնական Երևանը ներկրման արգելքի որոշումն ընդունել էր 44-օրյա պատերազմի ժամանակ՝ 2020 թ. հոկտեմբերին՝հաշվի առնելով ռազմական գործողությունների ընթացքում Անկարայի բացահայտ աջակցությունը Բաքվին։
Արգելքը սահմանվել էր կես տարով, հունիս ամսին էլ՝ երկարաձգվել նույն ժամկետով:
Էկոնոմիկայի նախարարությունը հայտնել էր, թե արգելքը լրացուցիչ վեց ամսով երկարաձգելու որոշման նախագիծ է մշակվում: Կառավարության նիստի օրակարգում, սակայն, նման նախագիծ այդպես էլ չհայտնվեց:
2022 թվականի հունվարի 1-ից թուրքական ծագման ապրանքների ներկրման արգելքն այլևս չի գործում:
Էկոնոմիկայի նախարարության փոխանցմամբ՝ որոշումը կայացվել է միջգերատեսչական քննարկումների արդյունքում՝ նկատի ունենալով նաև այն, որ «էմբարգոյի գլխավոր բացասական հետևանքն է գնաճի վրա էական ազդեցությունը, ինչը դրսևորվել է հատկապես լայն սպառման մի շարք ապրանքախմբերի վրա»։
Փորձագետների դիտարկմամբ՝ ՀՀ կառավարության այս որոշումն իր դրական ազդեցությունը կունենա Հայաստան-Թուրքիա երկխոսության վրա:
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքական մեկնաբան Հակոբ Բադալյանի գնահատմամբ՝ թուրքական ապրանքների ներմուծման արգելքի վերացումն ու Ստամբուլ-Երևան չվերթների վերաբացումը «ընդհանուր միջավայրի բարելավմանն ուղղված քայլեր» են:
Ասում է՝ դրանք հետապնդում են Հայաստան-Թուրքիա հարաբերությունների կարգավորման գործընթացի ծավալման համար նպաստավոր միջավայր ստեղծելու նպատակ.
«Եթե այսպիսի քայլերով հնարավոր է ձևավորել միջավայր՝ առանց քաղաքական նախապայմանների խոսակցության մթնոլորտ ձևավորելու համար, ապա պետք է գնալ նման քայլերի»:
Քաղաքական մեկնաբանի խոսքով՝ հարցը կարելի է դիտարկել ինչպես նպաստավոր միջավայրի ձևավորման, այնպես էլ հնարավոր նախապայմանների համատեքստում:
«Բայց եթե սրանք արդեն իսկ փոքր պայմաններ են՝ էսպես կարվի, կխոսենք, չի արվի, չենք խոսի, սա իհարկե կարող է որոշակի մտահոգություն առաջացնել. փոքր նախապայմաններով կարող են գնալ դեպի ավելի մեծ նախապայմաններ»,- ընդգծում է Բադալյանը:
Բադալյանի կարծիքով՝ եթե հարցը դիտարկենք մթնոլորտի կառավարմանն ուղղված քայլերի տեսանկյունից, ապա թուրքական ապրանքների ներմուծման արգելքի վերացումն ու Ստամբուլ-Երևան չվերթների վերաբացումը կարող են լինել «քաղաքական նախապայմանների ռիսկերը նվազեցնելուն ուղղված գործողություններ»:
Հայ-թուրքական օդային սահմանը փակվել է Ղարաբաղյան առաջին պատերազմի ժամանակ՝ 1993 թվականին, բացվել երկու տարի անց՝ 1995-ին։
Թուրքիան պաշտոնապես ճանաչել է Հայաստանի Հանրապետությունը1991 թվականի դեկտեմբերի 24-ին: Երկու երկրների միջև, սակայն, դիվանագիտական հարաբերություններ մինչ օրս չեն հաստատվել:
Հայ-թուրքական հարաբերությունների կարգավորման վերջին ձախողված փորձը 2009 թ.-ին էր, խոսքը Ցյուրիխում ստորագրված արձանագրությունների մասին է, որոնք այդպես էլ չվավերացվեցին:
