Սպիտակ տան մամուլի քարտուղարն օգտագործել է «հայոց ցեղասպանություն» եզրը

Սպիտակ տան մամուլի քարտուղար Քեյլի ՄըքԷնանին հուլիսի վեցի ճեպազրույցի ժամանակ օգտագործել է «հայոց ցեղասպանություն» եզրը։ Այդ հայտարարությունն իրարանցում է առաջացրել արևմտյան լրատվամիջոցներում։ Բանն այն է, որ երկար տարիներ ամերիկյան վարչակազմի ներկայացուցիչները խուսափել են օգտագործել «ցեղասպանություն» եզրը, 20–րդ դարի սկզբին Օսմանյան կայսրությունում հայերի զանգվածային սպանությունների և արտաքսման մասին խոսելիս։ 

Դրա փոխարեն, որպես կանոն, այլ արտահայտություններ էին ընտրում, օրինակ՝ «Մեծ եղեռն»։ 

Հայոց ցեղասպանությունն Օսմանյան Թուրքիայում 1915–ին հայերի զանգվածային կոտորածն է։ Դրանից առաջ Օսմանյան կայսրության տարածքում մոտ երկուսուկես միլիոն հայ էր բնակվում։ Սպանությունների և զանգվածային արտաքսման հետևանքով նրանց կեսից ավելին մահացել է։  Հայաստանը, մի քանի արևմտյան երկրներ և կազմակերպություններ այդ իրադարձությունները պաշտոնապես ցեղասպանություն են ճանաչում։ Թուրքիան այդ ձևակեպումը կտրականապես մերժում է։

Արևմտյան շատ լրատվամիջոցներ արդեն արձագանքել են հայտարարությանը՝ նշելով, որ այդ քայլը «հակասում է ԱՄՆ պաշտոնական դիրքորոշմանն» ու նախագահ Թրամփին կարող է անհարմար դրության մեջ գցել Թուրքիայի հետ հարաբերություններում։

Բոլոր մանրամասները․ թե ինչ է ասել մամուլի քարտուղարը, ինչպես են արձագանքել արտասահմանյան լրատվամիջոցներն ու հայ–ամերիկյան կազմակերպությունները, ինչ են մտածում փորձագետներն, ու ինչ են գրում հայ օգտատերերը սոցցանցերում։ 

● Սպիտակ տունը մերժել է Հայոց ցեղասպանության մասին բանաձևը, որն ընդունել են ԱՄՆ Կոնգրեսի երկու պալատները

● ԱՄՆ, ցույցեր․ ինչո՞ւ են գեներալներն ու նախկին նախագահները դեմ Թրամփին

● Հայոց ցեղասպանություն․ ի՞նչ չեն կարող մոռանալ և ի՞նչ են Թուրքիայից պահանջում զոհերի սերունդները 105 տարի անց

Ի՞նչ է ասել ՄըքԷնանին

Քեյլի ՄըքԷնանին օգտագործել է «հայոց ցեղասպանություն» եզրը Black Lives Matter շարժման մասնակիցների կողմից երկրով մեկ հուշարձանների պղծման հետևանքների մասին խոսելիս, որը սկսվել է աֆրոամերիկացի Ջորջ Ֆլոյդի ողբերգական մահվանից հետո։

Ռասայական խտրականության դեմ բողոքի ակցիաների ժամանակ մի քանի շաբաթ առաջ հարձակման է ենթարկվել «Հայոց ցեղասպանության հուշարձանը» Դենվերում։ 

«Երբ պղծում են հայոց ցեղասպանության զոհերի հուշարձանը, որը խորհրդանշում է մարդկության դեմ բոլոր հանցագործությունների հիշատակն, այդ թվում՝ ստրկատիրության զոհերի հիշատակը, մենք գործ ունենք գիտակցության և պատմական գիտելիքների պակասի հետ», — հայտարարել է Սպիտակ տան մամուլի քարտուղարը։

Արևմտյան լրատվամիջոցների և հայ–ամերիկյան կազմակերպությունների արձագանքը

«Դա հակասում է ԱՄՆ կառավարության պաշտոնական դիրքորոշմանն ու կարող է նախագահ Դոնալդ Թրամփին անհարմար դրության մեջ դնել Թուրքիայի կառավարության հետ հարաբերություններում», — գրում է Business Insider պարբերականը, որն առաջիններից մեկն է արձագանքել մամուլի քարտուղարի հայտարարությանը։

Ամերիկյան պարբերականը նաև հետաքրքրվել է Պետդեպարտամենտից, թե արդյոք Սպիտակ տան մամուլի քարտուղարի հայտարարությունը նշանակում է, որ Դոնալդ Թրամփի վարչակազմն արդեն ճանաչում է հայոց ցեղասպանությունը։ Պետդեպարտամենտն, իր հերթին, խորհուրդ է տվել այդ հարցով դիմել Սպիտակ տան մամուլի քարտուղարին․

«Մամուլի քարտուղարը դեռ չի պատասխանել մեր հարցմանը», — հաղորդել է Business Insider պարբերականը՝ հավելելով, որ Վաշինգտոնում Թուրքիայի դեսպանատունը հրաժարվել է մեկնաբանություններից։

Իրավիճակին արդեն արձագանքել է The Washington Post թերթը․

«Սպիտակ տունը, վերջապես, հնարավոր է, ոչ միտումնավոր արձանագրել է հայոց ցեղասպանությունը։ Վարչակազմը թերևս պնդելու է, որ մամուլի քարտուղարը պարզապես հուշարձանն անվանել է իր անունով, սակայն անգամ դա երկար ժամանակ արգելված էր Սպիտակ տանը»։

Հոդվածի հեղինակը գրում է, որ Քեյլի ՄըքԷնանինի արտահայտությունն արդեն մեկնաբանել է Ամրիկայի հայկական համագումարի տնօրենը։

«Մենք գնահատում ենք այն, որ [Թրամփի] վարչակազմն ի գիտություն է ընդունել այն, որ «Հայոց ցեղասպանության հուշարձանը» Դենվերում վանդալիզմի զոհ է դարձել, ինչպես նաև պատմական գիտելիքների ավելի լավ ընկալման անհրաժեշտությունը», — գրում է թերթը՝ մեջբերելով կազմակերպության գործադիր տնօրեն Բրայան Արդունիի խոսքերը։ 

Հայաստանի ԱԳՆ–ն պետք է պատասխանի հայտարարությանը

Սպիտակ տան մամուլի քարտուղարի հայտարարության մասին առաջինն իր ֆեյսբուքան էջում գրել է քաղաքագետ Սուրեն Սարգսյանը։

«Այդքան շատ խուսափվող տերմինը (միտումնավոր կամ պատահաբար) արտաբերվեց Սպիտակ տան պաշտոնական շուրթերից: Ցանկացած պարագայում, կարծում եմ [Հայաստանի] ԱԳՆ խոսնակը պետք է արձագանքի հայտարարությանը և շնորհակալություն հայտնի պատմական իրողությունները ճիշտ գնահատելու համար», — գրել է փորձագետը։

Հայաստանի ԱԳՆ–ն դեռ չի արձագանքել։

Ի՞նչ են գրում սոցցանցերում

Սպիտակ տան մամուլի քարտուղարի հայտարարությունը սոցցանցերում քննարկման ամենաթեժ թեման է դարձել։

Ահա օգտատերերի մի քանի մեկնաբանություն․

«Սպիտակ տան մամուլի քարտուղարի յուրաքանչյուր տառ արժեքավոր է, ի տարբերություն մեր կուսակցությունների մամուլի քարտուղարների դատարկ հայտարարությունների»։

«Ավելի լավ է՝ թող մեր ողբերգությունից մանրուն դրամ չսարքեն իրենց քաղաքական խաղերի համար։ Ցեղասպանության ճանաչման համար նրանք 100 տարի ունեին»։

«Նա ընդամենն արտաբերել է հուշարձանի անվանումն, ուրիշ բան չկա»։

«Մի՛ մոռացեք, որ ԱՄՆ–ում շուտով ընտրություններ են»։