ՀՀ փոխվարչապետը խոսում է Ադրբեջանի հետ պայմանավորվածությունների մասին։ ԱԳՆ-ն տեղյակ չէ
Հայաստանի փոխվարչապետ Տիգրան Ավինյանը հայտարարել է, որ Երևանի և Բաքվի միջև 2020թ․նոյեմբերի 9-ին և 2021թ․հունվարի 11-ին ստորագրված եռակողմ հայտարարություններից բացի, ևս մեկ պայմանավորվածություն կա։ Այն վերաբերում է Հայաստանի Սյունիքի մարզի սահմանամերձ Գորիս և Դավիթ Բեկ բնակավայրերի միջև ճանապարհային հատվածին, «քանի որ այդտեղ ճանապարհն անցնում է վիճելի տարածքով»։
Սա մեծ արձագանք է ստացել երկրում, քանի որ դրանից առաջ պաշտոնապես հաղորդվել է միայն երկու փաստաթղթի մասին, որոնք Մոսկվայում ստորագրել են Հայաստանի, Ադրբեջանի և Ռուսաստանի առաջնորդները։
Առաջինն Արցախում ռազմական գործողությունների դադարեցման մասին է, այն ստորագրվել է 2020 -ի աշնանը։ Իսկ Մոսկվայում 2021 թ․ հունվարի 11-ին կողմերը պայմանավորվել են համատեղ աշխատանքային խմբերի ստեղծման մասին, որոնք իրականացնելու են առաջին հայտարարության հստակ կետերը։
Ինչպես պարզվել է, պայմանավորվածության մասին տեղյակ չէ անգամ Հայաստանի արտգործնախարար Արա Այվազյանը։ Այս մասին նա հայտարարել է փետրվարի 11-ին՝ կառավարության նիստից հետո կայացած ճեպազրույցի ժամանակ։
Բոլոր մանրամասները․ ինչից է ամեն ինչ սկսվել, ինչ փաստաթղթերի մասին է խոսքը, ինչպես է իրավիճակը գնահատում արտգործնախարարը, և ինչ կոչ է անում ընդդիմությունը։
- Ավելի քան 2 000 հեկտար հող և երկու տասնյակ տուն․ ինչ է Հայաստանը զիջել Ադրբեջանին պատերազմից հետո
- Կարծիք․ «Հայաստանի իշխանությունները հրաժարվում են ընտրություններից և ընդդիմությանը փողոց մղում»
Ինչի՞ց է ամեն ինչ սկսվել
Փոխվարչապետը խորհրդարանում հայտնել է լրացուցիչ պայմանավորվածության մասին՝ ի պատասխան հուշագրի մասին հարցին, որն իբր ստորագրվել է Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև։
Ավելի վաղ՝ Հայաստանի նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանը հայտարարել էր նման փաստաթղթի գոյության մասին, և պատգամավորները փորձել էին հստակեցնել, թե արդյո՞ք դա ճիշտ տեղեկություն է։
Նախկին վարչապետը, մասնավորապես, ասել էր, որ Կապան քաղաք (Հայաստանի հարավ) այցի ժամանակ է իմացել Հայաստանի և Ադրբեջանի միջև ստորագրված հուշագրի մասին, որը կարգավորում է սահմանամերձ Սյունիքի մարզի Գորիս-Կապան ճանապարհի երթևեկությունը։
Բացի այդ, սոցցանցերի օգտատերերն ակտիվորեն տարածում էին «Գորիս-Դավիթ Բեկ և Կապան-Ճակատեն ավտոմոբիլային ճանապարհներով քաղաքացիների, տրանսպորտային միջոցների և բեռների անվտանգ երթևեկության կազմակերպման մասին» այդ փաստաթղթի սքրինշոթը։
«Ես առանց ռուսական միջնորդության ստորագրված ոչ մի փաստաթղթի մասին իրազեկված չեմ։ Հայտարարություններից և տրամադրված փաստաթղթերից զատ՝ ևս մեկ պայմանավորվածություն կա Գորիս-Դավիթ Բեկ հատվածի վերաբերյալ, քանի որ այնտեղ ճանապարհն անցնում էր վիճելի հատվածներով։ Դա միակ ինձ հայտնի պայմանավորվածությունն է», — ասել է Տիգրան Ավինյանը։
Նա այս հարցի մասին ավելի մանրամասն հրաժարվել է խոսել, քանի որ դրա շատ ասպեկտներ պետական գաղտնիք են։
Սյունիքում իրավիճակն, առանց այն էլ, ծայրահեղ լարված է։ Արցախյան պատերազմից հետո ստորագրված եռակողմ հայտարարության համաձայն՝ Ադրբեջանին է փոխանցվել Զանգելանի շրջանը։ Այն սահմանակից է Հայաստանի Սյունիքի մարզին, և այստեղ սահմանազատման աշխատանքներ են տարվում։ Այն իրականացվում է՝ ըստ խորհրդային տարիների վարչական սահմանների։
Դա հանգեցնում է նրան, որ տեղ-տեղ սահմանն անցնում է Հայաստանի պետական օբյեկտների և մասնավոր կառույցների մեջտեղով։ Սյունիքի մարզի Գորիս և Կապան քաղաքների միջև ճանապարհը մի քանի հատվածում հատում է ադրբեջանական տարածքը։
Մեկնաբանություն հուշագրի մասին
Իբր ստորագրված հուշագրի մասին որևէ այլ պաշտոնական տեղեկություն չկա։ Սակայն քաղաքագետ Հրանտ Միքայելյանը հնարավոր է համարում այդ փաստաթղթի ստորագրումն ու արդեն մեկնաբանել է սոցցանցերում տարածված տեքստը․
«Երեկ լրատվամիջոցներում և սոցցանցերում տեղեկություն է տարածվել այն մասին, որ գործող իշխանությունները Հայաստանի անունից ևս մեկ փաստաթուղթ են ստորագրել Արցախի տարածքների հանձնման մասին (խորհրդային Ադրբեջանի Զանգելանի և Կուբաթլուի շրջաններ)։ Պարզվել է, որ հանձնումն անվերապահ է եղել, այսինքն՝ սահմանի հստակեցում չի անցկացվել, իսկ փաստացի՝ միակողմանիորեն է իրականացվել։
Հայկական կողմի միակ առարկությունը եղել է «Կաֆանի» փոխարեն «Կապան» գրելը։ Հաշվի առնելով, որ հուշագիրն ուժի մեջ էր մտնում դեկտեմբերի 18-ին, կարելի է ենթադրել, որ Ադրբեջանի կողմից Խծաբերդի շրջանում տարածքների գրավումն ու հայ զինծառայողների գերեվարումը դրանից հինգ օր առաջ՝ կապված է հենց այս թիկունքի մաքրման հետ»։
Քաղաքագետը խոսում է արդեն ռազմական գործողություններից հետո Ադրբեջանի կողմից գերեվարված 62 հայ զինծառայողների մասին։
Ի՞նչ է ասում արտգործնախարարը
Արտգործնախարար Արա Այվազյանը հայտարարել է, որ ինքը տեղյակ է միայն նոյեմբերի 9-ի և հունվարի 11-ի հայտարարություններից, «այլ փաստաթղթերի մասին՝ ոչ»։
Պատասխանելով այն հարցին, թե արդյոք իր մոտ շփոթմունք չի առաջացնում այն, որ, լինելով ԱԳ նախարար, նա չգիտի նման փաստաթղթերի մասին, Այվազյանը նշել է․ ինքը պատասխանատու է «արտաքին ոլորտի համար և պաշտպանում է պետական և ազգային շահերը»։
«Մենք լիարժեք կատարում ենք այն գործառույթները, որոնք վերաբերում են մեր ոլորտին», — կարծում է Արա Այվազյանը։
Ի՞նչ կոչ է անում ընդդիմությունը
Տեղեկությունները չհայտարարված պայմանավորվածությունների և իբր ստորագրված փաստաթղթերի մասին՝ բացասական արձագանք են առաջացրել ընդդիմադիր կուսակցությունների մոտ, որոնք միավորվել են վարչապետի հրաժարականի պահանջով։ Նրանք դավաճանական են համարում նաև Արցախում հրադադարի մասին Նիկոլ Փաշինյանի ստորագրած հայտարարությունը։
Այժմ ընդդիմությունը կրկին խոսում է իշխանությունների դավաճանական գործողությունների մասին։ Մասնավորապես, ընդդիմության վարչապետի միասնական թեկնածու Վազգեն Մանուկյանը հետևյալ բովանդակությամբ հայտարարություն է տարածել․
«Հայտնի դարձավ, որ կա գաղտնի փաստաթուղթ, ըստ որի՝ ի վնաս Հայաստանի որոշվում են Սյունիքի սահմաններն ու նրանով անցնող կոմունիկացիաները: Ի՞նչ այլ գաղտնի և անօրինական փաստաթղթեր կան ստորագրված, դեռևս պարզ չէ: Կանցնի ժամանակ, և ինչպես 2020 թ. նոյեմբերի 9-ի գիշերը, մի օր կարթնանանք ու կպարզենք, որ այլևս չունենք Սյունիք»։
Մանուկյանի հայտարարությունում ասված է նաև, որ Հայաստանն ամեն օր փոքրանում է, և հայկական տարածքները տնօրինում են օտարները․
«Իրավիճակը փոխելու ճանապարհին մենք համոզվեցինք, որ չունենք ոստիկանություն, քանի որ այն, ծառայելով այսօրվա իշխանությանը, ծառայում է Ադրբեջանի և Թուրքիայի շահերին»։
Ընդդիմադիր գործիչը երկրի բնակիչներին նաև կոչ է արել փետրվարի 12-ին ժամը 15:00-ին հավաքվել Ազատության հրապարակում՝ հետագա գործողությունները հասկանալու համար։ Ավելի վաղ՝ ընդդիմությունն իր կողմնակիցներին կոչ էր արել հավաքվել փետրվարի 20-ին, սակայն այս իրավիճակը ստիպել է նրանց փոխել օրը՝ իշխանություններին հակազդող անհապաղ միջոցներ ձեռնարկելու համար։
