Միխեիլ Սաակաշվիլին գրեթե մեկ ամիս հացադուլի մեջ է։ Նրա առողջական վիճակը, և ի՞նչ է նրան սպասվում

Նոյեմբերի 1-ին մեկ ամիս է լրանում այն պահից, ինչ Վրաստանի երրորդ նախագահ Միխեիլ Սաաաշվիլին կալանավորվել է և հացադուլ հայտարարել Ռուսթավիի բանտում։ Հայտնի է, որ մեկ ամսում Սաակաշվիլին կերել է միայն 50 մգ մեղր, այն էլ՝ հացադուլի առաջին շաբաթում։

Բժիշկները, որոնք հետևում են նրա առողջությանը, ասում են, որ ցանկացած պահի նախկին նախագահի վիճակը կարող է կտրուկ վատթարանալ։

Իշխանությունը հրաժարվել է նախկին նախագահին տեղափոխել որևէ բուժհաստատություն, միայն՝ բանտային հիվանդանոց։ Սակայն այնտեղ, ըստ Վրաստանի ժողովրդական պաշտպանի, չկան նրա բուժման համար անհրաժեշտ սարքավորումներ, ոչ էլ անվտանգ պայմաններ նախկին նախագահի համար, որը շատ թշնամիներ ունի քրեական աշխարհի ներկայացուցիչների շրջանում։

Միխեիլ Սաակաշվիլին իր դիրքորշումը չի փոխում․ նա հրաժարվում է դադարեցնել հացադուլը և չի համաձայնում տեղափոխվել բանտային հիվանդանոց։ Նա հայտարարել է, որ քանի դեռ կալանքի տակ է, սնունդ չի ընդունում ոչ մի տեսքով։ Սաակաշվիլին համաձայն չէ իր մեղադրական դատավճռին և իրեն քաղբանտարկյալ է համարում։

Սաակաշվիլիին տեսակցում են նրա փաստաբանները, ընտանիքի անդամները, մի քանի ընկերներ, ինչպես նաև Ուկրաինայի մարդու իրավունքների լիազորը (Վրաստանի նախկին նախագահը ներկա պահին Ուկրաինայի քաղաքացի է)։

JAMnews-ը հավաքել է նախկին նախագահի հացադուլի և նրա առողջական վիճակի մասին ողջ հայտնի տեղեկությունները։

Մեկամսյա հացադուլ

Վրաստանի ժողովրդական պաշտպան Նինո Լոմջարիան առաջինն է այցելել Միխեիլ Սաակաշվիլիին նրան բանտ տեղափոխելուց հետո։ Լոմջարիան հանդիպել է Սաակաշվիլիին նրա կալանքի օրը՝ հոկտեմբերի 1-ին, և հանդիպումից հետո հայտարարել է, որ նախկին նախագահը համաձայն չէ դատավճռին, իրեն քաբանտարկյալ է համարում և հացադուլ է հայտարարել։

Հոկտեմբերի 4-ին Սաակաշվիլիի փաստաբաններից մեկը՝ Նիկա Գվամարիան, նամակ է հրապարակել, որում նախկին նախագահը հայարարել է, որ հացադուլը չի դադարեցնելու, քանի դեռ ազատ չի արձակվել։

• Սաակաշվիլիի առողջական վիճակը վատթարացել է։ Ի՞նչ են ասում բժիշկներն ու օմբուդսմենը

Միխեիլ Սաակաշվիլին բանտի խանութից յոթ բանկա մեղր և բնական հյութ է գնել և սկսել սնունդ ընդունել, հոկտեմբերի 8-ին հաղորդել է քրեակատարողական ծառայության պետ Նիկա Ցխվարիաշվիլին։ Նույն օրը Սաակաշվիլիի անձնական բժիշկ Նիկոլոզ Կիպշիձեն հայտարարել է, որ Սաակաշվիլին ոչինչ չի կերել և հացադուլի հետևանքով նիհարել է 12 կիլոգրամ։

• Վերադարձ Վրաստան և ձերբակալություն․ ի՞նչ է նախորդել հացադուլին

  

  Սեպտեմբերի 27-ին Միխեիլ Սաակաշվիլին Ֆեյսբուքի իր էջում տեղադրել է Կիև—Թբիլիսի ինքնաթիռի տոմսը, որի համաձայն՝ նա պետք է Վրաստան ժամաներ իր մոր՝ Գիուլի Ալասանիայի հետ հոկտեմբերի 2-ին՝ ընտրությունների օրը։ Հոկտեմբերի 1-ին նա հանրությանը Ֆեյսբուքով տեղեկացրել է, որ արդեն Վրաստանում է։ Նույն օրը նա երկու տեսանյութ է հրապարակել, որոնցում հայտնել է, որ Բաթումում է։

  Ի սկզբանե ՆԳՆ-ն պնդում էր, որ «Միխեիլ Սաակաշվիլին չի հատել Վրաստանի պետական սահմանն ու չի լքել Ուկրաինան»։ Սաակաշվիլիի ժամանումը հերքում էին նաև «Վրացական երազանք» իշխող կուսակցությունում։ Մամուկա Մդինարաձեն հայտարարել է, որ նախկին նախագահն Ուկրաինայի Տրուսկավեց հանգստավայրում է։

  Օրվա վերջում (19:45) Վրաստանի վարչապետ Իրակլի Ղարիբաշվիլին ներքին գործերի նախարարի և պետանվտանգության ծառայության ղեկավարի հետ հատուկ ճեպազրույց է անցկացրել և հաղորդել, որ «խուզարկվող Սաակաշվիլին կալանավորվել է»։ Նրա խոսքով՝ համապատասխան գերատեսչությունները նախապես տեղյակ են եղել Սաակաշվիլիի երթուղուց և ընտրել են մի վայր, որտեղ նրան հնարավոր կլիներ ձերբակալել նվազագույն խոչընդոտներով։

Երկու օրից՝ հոկտեմբերի 10-ին, բժիշկն արդեն նշել է Սաակաշվիլիին հիվանդանոց տեղափոխելու անհրաժեշտության մասին։ Նրա խոսքով՝ նախկին նախագահը միայն ջուր է խմում, և նրա առողջական վիճակը վատթարացել է։

Նույն օրը Նիկոլոզ Կիպշիձեն լրագրողներին տված հարցազրույցում հայտարարել է, որ Սաակաշվիլին արյան հազվագյուտ հիվանդություն ունի՝ Թալասեմիա․

Թալասեմիան արյան քրոնիկական գենետիկական հիվանդություն է, որն արտահայտվում է արյան կարմիր գնդիկների՝ էրիթրոցիտների կյանքի տևողության կրճատմամբ։ Անեմիայի զարգացման հետևանքով օրգանները կարող են բավականաչափ թթվածին չստանալ։ Հեմատոլոգները պնդում են, որ մի շարք դեպքերում հիվանդությունը բժշկական միջամտություն չի պահանջում, և հիվանդը կարող է երկար ապրել առանց դեղորայքի։ Սակայն մի շարք դեպքերում հիվանդը պետք է մշտապես դեղորայք ընդունի և պարբերաբար արյան փոխներարկում անցնի։

«Հացադուլը բացարձակ հակացուցված է արյան այս հիվանդության դեպքում։ Դա հանգեցնում է անդառնալի փոփոխությունների», — ասել է Կիպշիձեն` նշելով, որ երրորդ նախագահն է իրեն իրավունք տվել հրապարակել այս տեղեկությունը։

Սակայն Սաակաշվիլիի մոտ այս հիվանդության առկայությունը դեռևս հրապարակավ չի հաստատել ոչ մի այլ մասնագետ։

Ավելի ուշ քրեակատարողական ծառայությունը հերքել է Սաակաշվիլիի բժշկի տարածած լուրը նրա առողջության վատթարացման մասին՝ հայտարարելով, որ Սաակաշվիլին մշտապես բուժանձնակազմի վերահսկողության տակ է, և նրա առողջական վիճակը բավարար է։

Հոկտեմբերի 11-ին Էկա Խերխեուլիձեն՝ «Միասնական ազգային շարժում» կուսակցության անդամը, որը Ռուսթավիի բանտում է եղել՝ նախկին նախագահին տեսակցելու համար, մանրամասնել է, որ Սաակաշվիլին բանտի խանութից գնել է հինգ 50 միլիգրամանոց տարայով մեղր բժշկի խորհրդով։ Այս թեմայի շահարկումների մասին իմանալով՝ նա վերադարձրել է չորս տարան։

• «Ազատություն Միշային»․ Թբիլիսիում տասնյակ հազարավոր մարդի պահանջում են ազատ արձակել Սաակաշվիլիին

Նույն օրը Սաակաշվիլիի բժիշկ Նիկոլոզ Կիպշիձեն հայտարարել է, որ նախկին նախագահը տեղաշարժվելու դժվարություններ ունի, նրա խոսքը փոխվել է, և բժիշկը մտավախություն ունի, որ Սաակաշվիլին չի դիմանա մինչև հոկտեմբերի 30-ն՝ ընտրությունների երկրորդ փուլը։

Հացադուլի 12-րդ օրը՝ հոկտեմբերի 12-ին, Սաակաշվիլիի փաստաբան Բեքա Բասիլայան նույնպես հայտարարել է, որ հացադուլի պատճառով նախկին նախագահը դժվարությամբ է տեղաշարժվում և խոսում։

Նույն օրը՝ հոկտեմբերի 12-ին, արդարադատության նախարարությունն առողջապահության նախարարությանն է դիմել Միխեիլ Սաակաշվիլիի առողջությանը հետևելու համար բժիշկների բազմաֆունկցիոնալ խումբ ստեղծելու խնդրանքով։

• Ինչի՞ համար է մեղադրվում Սաակաշվիլին

  

  Սաակաշվիլին մեղադրվում է իշխանության չարաշահման, բյուջետային միջոցների վատնման, 2007 թ-ի նոյեմբերին ընդդիմության հանրահավաքի ցրման և «Իմեդի» հեռուստաընկերություն ներխուժելու համար։ Սաակաշվիլին մեղադրվում է նաև պատգամավոր Վալերի Գելաշվիլիի ծեծի և ՆԳՆ աշխատակիցների կողմից բանկի աշխատակից Սանդրո Գիրգվլիանիի սպանության գործերով։

  Սաակաշվիլին արդեն դատապարտվել է երկու գործով՝ Գելաշվիլիի ծեծի կազմակերպման և Գիրգվլիանիի սպանության համար դատապարտվածներին ներում շնորհելու համար։ Նա դատապարտվել է վեց տարվա ազատազրկման։ Վրաստանի իշխանությունը բազմիցս հայտարարել է, որ հետախուզվող նախկին նախագահը կալանավորվելու է՝ հենց տուն վերադառնա։

  Հոկտեմբերի 20-ին՝ արդեն բանտում գտնվելու ընթացքում, դատախազությունը Սաակաշվիլիին նոր մեղադրանք է առաջադրել՝ սահմանի ապօրինի հատում։

Վրաստանի օմբուդսմենի խոսքով՝ քրեակատարողական ծառայության կամ բարձաստիճան քաղաքական գործիչների հայտարարությունները նախկին նախագահի մասին լրացուցիչ սպառնալիք են ստեղծում, որ հացադուլի մեջ գտնվող Սաակաշվիլին կհրաժարվի բժշկական օգնությունից։

Երրորդ նախագահի ֆիզիկական վիճակն աստիճանաբար վատթարանում է, հոկտեմբերի 15-ին հայտարարել է փաստաբան Բեքա Բասիլայան։ Նույն օրը Սաակաշվիլիի անձնական բժիշկ Նիկոլոզ Կիպշիձեին թույլատրել են բանտ մտնել՝ առողջապահության նախարարությում բժիշկների ժողովի ընդունած որոշման հիման վրա։

Հոկտեմբերի 19-ին բժիշկների խորհուրդը, որը հավաքվել է առողջապահության և արդարադատության նախարարությունների ղեկավարությամբ, խորհուրդ է տվել հոսպիտալացնել նախկին նախագահին։

Սրտաբան Զուրաբ Պագավան ասել է, որ 20-օրյա հացադուլն արդեն կրիտիկական է, և բարդությունների հավանականությունն աճում է։ Նրա խոսքով՝ սովը կարող է հանգեցնել սրտի հանկարծակի կանգի, գլխուղեղում արյան շրջանառության խախտման, շաքարի մակարդակի անկայունության և այլ բարդությունների։

Հոկտեմբերի 20-ին բանտ այցելելուց հետո Սաակաշվիլիի փաստաբաններից մեկը՝ Դմիտրի Սաձագլիշվիլին, հայտարարել է, որ Սաակաշվիլին համաձայնել է բժշկական միջամտությանը, սակայն շարունակում է հացադուլը։ Փաստաբանը նաև հանրությանն է ներկայացրել Սաակաշվիլիի ևս մեկ նամակը, որում նա հայտարարել է․ «Քանի դեռ կալանքի տակ եմ, ոչ մի տեսքով սնունդ չեմ ընդունելու, և պատրաստ եմ մահանալ»։

Արդարադատության նախարարության տվյալներով՝ Սաակաշվիլիի վիճակի վատթարացման դեպքում նրան կտեղափոխեն բանտային հիվանդանոց։

Ժողովրդական պաշտպանը ստուգել է, թե արդյոք №18 բուժհաստատությունը համապատասխանում է Միխեիլ Սաակաշվիլիի բուժմամբ զբաղվող բժիշկների կոնսիլիումի խորհուրդներին։ Օմբուդսմենի եզրակացությունում ասված է, որ, եթե հիվանդի մոտ բարդություններ առաջանան, նրան անհրաժեշտ է տեղափոխել հաստատություն, որն ունի համապատասխան սարքավորումներ՝ համակարգչային տոմոգրաֆիա, դոպլեր-սկանավորում, մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիա։ Հոկտեմբերի 24-ին օմբուդսմենը հայտարարել է, որ բանտային հիվանդանոցը չի համապատասխանում բժիշկների խորհրդի պահանջներին։ Իսկ եթե Սաակաշվիլիին այնտեղ տեղափոխեն, նրա անվտանգության սպառնալիք կառաջանա։ «Արդարադատության նախարարությունը պետք է Սաակաշվիլիի համար այլընտրանքային բուժհաստատություն ընտրի», — հայտարարել է օմբուդսմենը։

Հացադուլի 25-րդ օրը Սաակաշվիլիի փաստաբան Դմիտրի Սաձագլիշվիլին հայտարարել է, որ նախկին նախագահի կենսագործունեության ցուցանիշներից մեկը գիշերը հասել է կրիտիկական մակարդակի, և նա ռեանիմատոլոգների միջամտության կարիքն ունի։ «Ցանկացած պահի կարող է նրա առողջական վիճակը կտրուկ վատթարանալ, այդ պատճառով էլ անհետաձգելի բուժօգնությունն օրակարգում է», — ասել է Սաձագլիշվիլին։

Հացադուլի 26-րդ օրը 19 հասարակական կազմակերպություններ համատեղ հայտարարություն են արել նախկին նախագահի հոսպիտալացման անհրաժեշտության մասին։ Նամակում ասվում է, որ Սաակաշվիլիի հոսպիտալացման հարցը պետք է որոշի կառավարությունը՝ ոչ թե քաղաքական նպատակահարմարությունից ելնելով, այլ միայն կյանքի, առողջության և անձնական անվտանգության մարդու իրավունքների պաշտպանության բարձր մակարդակի ապահովման համար։

Հոկտեմբերի 26-ին Սաակաշվիլին Ֆեյսբուքի իր էջում հայտարարություն է հրապարակել այն մասին, որ, որքան էլ ծանր լինի իր առողջական վիճակը, ինքը հրաժարվում է բանտային հիվանդանոց տեղափոխվել։

Հոկտեմբերի 27-ին Սաակաշվիլիի փաստաբան Սաձագլիշվիլին հաղորդել է, որ բանտի վարչակազմն արգելապատ է տեղադրել Միխեիլ Սաակաշվիլիի  հետ հանդիպման սենյակում բանտարկյալի և այցելուների միջև՝ փաստացի սահմանափակելով նրա հետ ուղիղ շփումը։

Ավելի ուշ ուկրաինացի բժիշկ, Ռադայի պատգամավոր Մաքսիմ Պերբիյնիսը լրագրողներին հայտարարել է, որ չի կարողացել զրուցել Սաակաշվիլիի հետ։ Նրա խոսքով՝ Վրաստանի երրորդ նախագահը հրաժարվում է բժշկական ծառայություններից և անալիզներից։

«Կարծում եմ՝ յուրաքանչյուր ոք, որը հացադուլի մեջ է 27 օր, բուժառու է, որին անհրաժեշտ է բժշկական հսկողություն, որոշակի բժշկական անալիզներ։ Միշան ասել է, որ այսօրվանից, քանի որ իրեն հրաժարվում են իրավաբանական օգնություն ցուցաբերել, ինքը հրաժարվում է բժշկական հսկողությունից, հրաժարվում է անալիզներ հանձնել և բժշկական պրոցեդուրաներ անցնել, որոնք թեթևացնում են հացադուլի ընթացքը», — հայտարարել է բժիշկը։

Նույն օրը Միխեիլ Սաակաշվիլիին բանտում այցելել է Ուկրաինայի մարդու իրավունքների լիազոր Լյուդմիլա Դենիսովան։ Հանդիպումից հետո նա հայտարարել է, որ Սաակաշվիլիի իրավունքները խախտվում են։

Հացադուլի օրինակներ Վրաստանում

Հացադուլը՝ որպես բողոքի նշան, սննդից ինքնակամ և գիտակցաբար հրաժարումն է։ Այն ծայրահեղ միջոց է, և դրան հաճախ են դիմում, երբ բողոքի մյուս միջոցները սպառվել են կամ անհասանելի են։ Օրինակ՝ բանտերում հաճախ է հացադուլ հայտարարվում տարբեր պահանջներով։

Կան հացադուլի տարբեր տեսակներ։ Սակայն սննդից երկար հրաժարվելն ամեն դեպքում վնասակար է օրգանիզմի համար և անդրադառնում է գրեթե բոլոր օրգանների վրա։ Բացի այդ, օրգանիզմը շատ խոցելի է դառնում հատկապես վարակների համար։ Համարվում է, որ հացադուլից վեց շաբաթ անց առողջ մարդը կարող է մահվան եզրին հայտնվել։

Սննդից հրաժարվելուց մեկ ամիս անց կամ մարմնի զանգվածի 18 տոկոսի կորստի դեպքում օրգանիզմում սկսվում են ծանր ու անդառնալի բժշկական բարդություններ։ Հացադուլի մեջ գտնվողների համար դժվար է լինում անգամ ջուր խմել, նրանք կարող են կորցնել լսողությունն ու տեսողությունը, շնչառական դժվարություններ ունենալ, իսկ նրանց օրգանները սկսում են խափանումներով աշխատել։ 45 օրից մահվան հավանականությունը շատ մեծ է սրտային անբավարարության կամ լուրջ վարակի պատճառով։

Մի քանի ամիս առաջ ռուսական ընդդիմության առաջնորդ Ալեքսեյ Նավալնին հացադուլ էր հայտարարել, քանի որ նրա անձնական բժշկին չէին թողնում բանտ այցելել։ Նավալնին հացադուլ է արել 24 օր։

Հացադուլը Վրաստանում կիրառվում է որպես բողոքի ձև բանտերում և դրանցից դուրս։

Վերջին դեպքերից մեկը Չիատուրայի մունիցիպալիտետի Շուքրութի գյուղի բնակիչների հացադուլն էր։ Նրանք բողոքում էին «Ջորջիան Մանգանեզ» ընկերության իրականացրած աշխատանքների դեմ, որոնց հետևանքով նրանց տները վթարային էին դառնում։

Վրաստանի բանտերում հացադուլի դեպքեր նույնպես լինում են։ Բանտարկյալները սովորաբար պահանջում են իրենց բանտային պայմանների բարելավում կամ գործի վերանայում։

Բանտի վարչակազմն այդ խնդիրը լուծում է բանակցությունների եղանակով կամ բանտարկյալներին վախեցնելով, և, որպես կանոն, բանտարկյալների հացադուլի փաստերը հաճախ անհայտ են մնում լայն հանրության համար, եթե միայն բանտարկյալի ընտանիքի անդամները կամ փաստաբանները չեն պատմում այդ մասին մեդիային։

Հացադուլ հայտարարած բանտարկյալի մահվան նախադեպ կա վրացական բանտում։ Դա 2018 թ-ին էր՝ գործող իշխանության ժամանակ։

2018 թ-ի դեկտեմբերին 34-ամյա Գիորգի Պասեիշվիլին մահացել է Գլդանիի բանտում 40-օրյա հացադուլից հետո։

Մահվան պատճառը եղել են բարդությունները, որոնք առաջացրել է հացադուլը։ Ինչպես բացատրել են քրեակատարողական ծառայությունում, Պասեիշվիլին հրաժարվել է ոչ միայն սննդից, այլև բուժումից։

«Նրա մոտ լյարդի սուր անբավարարություն, չհստակեցված թրոմբոցիտոպենիա, չհստակեցված կոագուլոպաթիա, դելիրիում, հիպոգլիկեմիա է ախտորոշվել։ Մեղադրյալը տեղաշարժվում էր հաշմանդամի սայլակով, նրա մոտ քաշի դեֆիցիտ կար, և նա շատ թույլ էր», — ասված է քրեակատարողական ծառայության հայտարարությունում։

Պասեիշվիլին կալանավորվել էր սպանության փորձի համար, սակայն իրեն մեղավոր չէր ճանաչել և պահանջում էր գործի վերանայում։

Երբ բանտարկյալը հացադուլ է հայտարարում, այդ մասին պետք է տեղեկացվի ժողովրդական պաշտպանը։ Սակայն, օրինակ, Պասեիշվիլիի դեպքում, ինչպես նշել է օմբուդսմենը, նման հաղորդագրություն չի ստացվել։

Խորհրդային տարիներին կիրառվում էր բանտարկյալի հարկադիր կերակրում կամ հարկադիր կերակրման սպառնալիք։ Երբեմն այս մեթոդին են դիմում նաև այժմ զարգացած երկրներում, եթե բանտարկյալի կյանքին վտանգ է սպառնում։

Հարկադիր կերակրումը տեղի է ունենում այսպես կոչված զոնդի միջոցով․ բանտարկյալի քթանցք է մտցվում խողովակ, որով սնունդը հասնում է ստամոքս։

Թեև նման դեպքերում նպատակը մարդու կյանքը փրկելն է, հարկադիր կերակրումը համարվում է անմարդկային և դաժան վերաբերմունք։

Դա ոչ միայն սննդի ընդունումը դարձնում է ցավոտ, այլև կարող է բարդությունների բերել, օրինակ՝ արնահոսության։

Վրաստանում անկախության բոլոր տարիների ընթացքում բանտերում հարկադիր կերակրման ոչ մի փաստ հայտնի չէ։