Մեկնաբանություն. արտաքսվածներ - 2017
Վրաստան է ուղարկվել Ուկրաինայից արտաքսված վրացիների հերթական «խմբաքանակը»: Ինչպես մի ժամանակ՝ 2006թ-ին, երբ Թբիլիսիում վայրէջք էին կատարում բեռնատար ինքնաթիռները Ռուսաստանից՝ լի Վրաստանի արտաքսված քաղաքացիներով, լրագրողները շտապում են օդանավակայան կամ նավահանգիստ՝ գրանցելու արդեն, կարելի է ասել, սովորական դարձած իրադարձությունը:
Մի անգամ Ուկրաինայի իշխանություններն արդեն փորձել են վրացիների խմբային արտաքսում կազմակերպել: Եվ ես նույնպես նրանց թվում պետք է լինեի: Այն ժամանակ նախագահը Վիկտոր Յանուկովիչն էր, իսկ Կիևում արդեն 20 օր էր՝ Մայդան էր:
2013թ-ի դեկտեմբերի տասին մեր հյուրանոց էին 3 հոգի, որոնք ներկայացել էին որպես Ուկրաինայի անվտանգության և միգրացիոն ծառայությունների աշխատակիցներ: Ինձ և իմ օպերատորին (մենք ներկայացնում էինք «Տաբուլա» վրացական հեռուստաընկերությունը) առաջարկվում էր անհապաղ լքել Ուկրաինան, քանի որ մենք «մասնակցել էինք զանգվածային անկարգությունների», այլապես սպառնում էին մեզ արտաքսել երկրից:
Այդ մարդիկ իրենց հետ ունեին այդ պահին Կիևում աշխատող բոլոր վրացի լրագրողների ցուցակը՝ միամտորեն ենթադրելով, թե մենք կօգնենք գտնել նրանց:
Հյուրերին հրաժեշտ տալուց հետո ես կատարվածի մասին հաղորդեցի Մայդանի շտաբ, այնուհետև՝ վրացական դեսպանատուն: Ուկրաինացի լրագրողների շնորհիվ, այդ պատմությունն այն ժամանակ հսկայական արձագանք ունեցավ, իսկ վրացի դիվանագետները սկսեցին համապատասխան ծառայություններից պարզել, թե ինչ է տեղի ունենում: Արդյունքում՝ իշխանությունները ստիպված էին արդարանալ, իբր մեզ ոչ ոք չէր ուզում արտաքսել, ուզում էին միայն «նախազգուշացնել»:
Այո, մեզ հետ կարող էին նույն կերպ վարվել, ինչպես այժմ են վարվում Վրաստանի քաղաքացիների հետ, որոնց ներկայիս ուկրաինական իշխանությունն անցանկալի է համարում. գալ գիշերվա կեսին, ծեծել, ձեռնաշղթաներ հագցնել, աչքերը կապել, բեռնախցիկ մտցնել և նստեցնել ինքնաթիռ կամ լաստանավ: Սակայն մեզ արդյունքում փրկեցին մարդիկ՝ լրագրողներ, իրավապաշտպաններ, պատգամավորներ, սովորական ուկրաինացիներ, որոնք հետո մեզ ճանաչում էին փողոցում, աջակցություն և շնորհակալություն հայտնում մեր աշխատանքի համար:
Այսօր Ուկրաինայից արտաքսված օպերատոր Թամազ Շավշիշվիլին, որին բոլոր վրացի լրագրողները գիտեն որպես Թոմազո՝ Վրաստանի նախկին նախագահ Միխայիլ Սահակաշվիլիի երկար տարիների անձնական օպերատոր, սկայպով պատասխանել է Սահակաշվիլիի ուկրաինացի կուսակիցների հարցերին: Քանի որ ուկրաինական լրատվամիջոցները մեծ հաշվով չէին հետաքրքրվել նրանով:
Հետո ի՞նչ, որ Ուկրաինայում աշխատելու և բնակվելու թույլտվություն ունեցող հեռուստաօպերատորին բեռնախցիկ են խցկել և արտաքսել: Ավելի կարևոր թեմաներ կան: Արդեն մի քանի շաբաթ է՝ Ուկրաինայում բացարձակապես օրինական կերպով գտնվող Վրաստանի քաղաքացիներին, այդ թվում՝ Վարչատարածքային կազմավորման վետերաններին, ուժի կիրառմամբ և օրենքի ակնհայտ խախտմամբ արտաքսում են երկրից: Սակայն, կարծես թե, Ուկրաինայում դա քչերին է հետաքրքրում, միգուցե՝ բացառությամբ Սահակաշվիլի կողմնակցիների:
Ես երկար տարիներ այնպիսի ամոթ չեմ զգացել, ինչպես այն ժամանակ, երբ մայիսին Թբիլիսիի կենտրոնում առևանգվեց ադրբեջանցի լրագրող Աֆղան Մուխտարլին և ապօրինի կերպով տեղափոխվեց Ադրբեջան՝ բանտ: Ուկրաինայի իմ ընկերները նույնպիսի ամոթ են զգում հիմա այն բանի համար, թե ինչպես են այդ երկրի իշխանությունները վերաբերվում իմ հայրենակիցներին:
Ոչ մի նշանակություն չունի, թե որ քաղաքական գործչի կողմնակիցներն են այդ մարդիկ: Նշանակություն չունի անգամ, թե արդյոք նրանք օրենք կամ կանոն են խախտել: Ամեն դեպքում ուժի այդպիսի կոպիտ կիրառումը ոչնչով արդարացված չէ, և Ուկրաինան ունի բոլոր շանսերը Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում գործը տանուլ տալու, եթե արտաքսվածները հայց ներկայացնեն:
Հավանաբար Մայդանից հետո շատ արագ ուկրաինական հասարակությունը կրկին սկսել է հարմարվել ապօրինությանը: Հավանաբար միամտորեն կարծելով, թե սկզբում օրենքների ընտրական կիրառումն, ինչպես Սահակաշվիլիին քաղաքացիությունից զրկելու պարագայում էր, այնուհետև զուտ բանդիտական ոճով դաժանությունը կվերաբերի միայն որոշակի քաղաքական գործչի կողմնակիցներին փոխադարձ հարց պարզելու շրջանակում, իսկ այդ մեթոդներն այլ քաղաքացիների հանդեպ իշխանությունը չի հանդգնի կիրառել: Սակայն դա մոլորություն է, որը հաստատվել է շատ երկրների պրակտիկայում:
Իրականում Վրաստանի և Ուկրաինայի հասարակությունների միջև հարաբերությունների վրա այդ ամենը հազիվ թե բացասաբար ազդի. Թբիլիսիի և Կիևի ցանկացած իշխանությունների ժամանակ մեր ժողովուրդները միավորել է մտերմությունն ու փոխադարձ համակրանքը: Պարզապես կատարվածը ևս մեկ անգամ հաստատում է, որ հետմայդանյան Ուկրաինայում շատ բան այնպես չի ընթացել:
Ավելի ու ավելի շատ է թվում, որ ներկայիս ուկրաինացի առաջնորդները համարում են, թե Մայդանից հետո իշխանության են եկել ոչ թե Ուկրաինայի քաղաքացիների քաջության, այլ Յանուկովիչի թուլության շնորհիվ: Իսկ դա նշանակում է, որ Յանուկովիչի մեթոդներում ոչ մի վատ բան չկա. գլխավորը սխալները չկրկնելն է և չզիջելը: Կարծում եմ, ոչ նրանց, որ Ուկրաինային արդյունքում դա ոչ մի լավ բանի չի բերի:
