ՀՀ-ն 9 հորիզոնականով բարելավել է իր դիրքերը Մամուլի ազատության ինդեքսում
ՀՀ-ն Մամուլի ազատության ինդեքսում 2025թ․-ին
180 երկրների շարքում Հայաստանը զբաղեցրել է 34-րդ հորիզանականը Մամուլի ազատության համաշխարհային ինդեքսում։ «Լրագրողներ առանց սահմանների» (RSF) կազմակերպությունը հրապարակել է 2025 թվականի տվյալները։
Մամուլի ազատության առումով ՀՀ-ն տարածաշրջանի առաջատարն է։ Այս տարի Վրաստանը 114-րդ տեղում է, Ադրբեջանը՝ 167-րդ։ Հայաստանին զիջում են նաև հարևան Թուրքիան (159-րդն է) և Իրանը (176-րդն է)։
Մանրամասները՝ ստորև
- Մամուլի ազատության հարցում ՀՀ-ն տարածաշրջանի առաջատարն է․ ԵԽ ներկայացուցչի կարծիքը
- «Չենք ապրելու ռուսական օրենքներով, դիմադրելու ենք մինչև վերջ»․ Վրաստանի ՀԿ-ներ
- «Ազատություն չկա». լրագրողները՝ Ադրբեջանում աշխատելու մասին
ՀՀ-ն զգալի առաջընթաց է գրանցել, բայց կան խնդիրներ
2025 թ․-ին երկիրը զբաղեցրել է 34-րդ հորիզոնականը, այնինչ նախորդ տարի 43-րդ հորիզանականում էր։ Իսկ ավելի վաղ՝ 2023 թ․-ին գտնվում էր 49-րդ տեղում։
Չնայած գրանցած զգալի առաջընթացին՝ «Լրագրողներ առանց սահմանների» ՀԿ հրապարակած զեկույցում առանձին անդրադարձ է արվում նաև առկա խնդիրներին։
Մասնավորապես՝ նշվում է, որ լրագրությունը՝ որպես մասնագիտություն, ՀՀ-ում վարկաբեկվում է։ Բացի այդ, լրագրողները մշտապես ենթարկվում են վիրավորանքների, հարձակումների, նրանց հանդեպ ատելության խոսք կա․
«Քաղաքական էլիտաների կողմից կիրառվող հռետորաբանությունը՝ լրագրողներին մեղադրելով «կոռուպցիայի» մեջ կամ հակառակորդների շահերը սպասարկելու մեջ, ստեղծում է անհանդուրժողականության մթնոլորտ, որը խոչընդոտում է լրագրողների աշխատանքը»։
Զեկույցի համաձայն՝ լրագրողների նկատմամբ իրականացվող բռնությունները մնում են անպատիժ։
Ասվում է, որ ԶԼՄ ներկայացուցիչները հաճախ ճնշման, վիրավորանքի և բռնության են ենթարկվում թե՛ իշխանական պաշտոնյաների, թե՛ ընդդիմադիր գործիչների ու նրանց աջակիցների կողմից։
Կա՞ արդյոք խմբագրական անկախություն
Ընդհանուր առմամբ, գնահատված երկրների ավելի քան կեսում (92) հարցման մասնակիցների մեծամասնությունը հայտնել է՝ ԶԼՄ-ի սեփականատերերը «միշտ» կամ «հաճախ» սահմանափակում են խմբագրական անկախությունը։
«Հեռարձակվող և տպագիր լրատվամիջոցների մեծ մասը, որոնք կապված են խոշոր քաղաքական և առևտրային շահերի հետ, շարունակում են ճնշման տակ լինել իրենց խմբագրական քաղաքականության հարցում»,- ասված է զեկույցում։
Զեկույցի հեղինակները նշում են՝ որոշ հայկական ԶԼՄ-ներ հավատարիմ են նախկին օլիգարխներին, որոշները՝ իշխող թիմին․
«Միայն որոշ քիչ թվով լրատվամիջոցներ են, որ դրսևորում են խմբագրական անկախություն»։
Շեշտվում է նաև, որ Հայաստանում լրատվամիջոցների բևեռացվածությունն արտացոլում է երկրում տիրող քաղաքական իրավիճակը։
«Լրագրողներ առանց սահմանների» ՀԿ փոխանցմամբ՝ երկրում առանձնահատուկ զգայունություն ունեցող երկու քաղաքական թեմա կա՝
- «Հայաստան-Ադրբեջան բանակցությունները,
- ավելի ու ավելի սրվող հայ-ռուսական հարաբերությունները»։
Ուշադրություն է հրավիրվում այն հանգամանքի վրա, որ կան քաղաքական խմբեր, որոնք իրականացնում են ապատեղեկատվական քարոզարշավներ՝ լրագրողներին դարձնելով թիրախ։
«42 երկրում իրավիճակը շատ լուրջ է»
Մամուլի ազատության համաշխարհային ինդեքսի կազմման պատմության մեջ առաջին անգամ լրագրողական աշխատանքի պայմանները վատթարացել են աշխարհի երկրների կեսում և բավարար են միայն մեկ քառորդում։
Զեկույցում ասվում է, որ 42 երկրներում, որտեղ ապրում է աշխարհի բնակչության կեսից ավելին (56.7%), իրավիճակը գնահատվում է «շատ լուրջ»։ Այստեղ մամուլի ազատություն գոյություն չունի, իսկ լրագրությամբ զբաղվելը վտանգավոր է․
«Այդպիսին է Պաղեստինը (163-րդ տեղում է), որտեղ իսրայելական բանակը լրագրողներին ոչնչացնում է ավելի քան 18 ամիս։ Սպանվել է ԶԼՄ-ների մոտ 200 աշխատող, առնվազն 43-ը՝ իրենց աշխատանքը կատարելիս»։
Իսրայելը 112-րդ տեղում է, ինդեքսում հետընթաց է գրանցել 11 հորիզոնականով։
RSF-ը ընդգծում է՝ լրագրողների նկատմամբ ֆիզիկական բռնությունը մնում է մամուլի ազատության վրա հարձակման ամենաակնհայտ ձևը։ Միևնույն ժամանակ հավելում է՝ նույնքան լուրջ սպառնալիք է նաև տնտեսական ճնշումը, որը նույնպես ԶԼՄ-ներին դարձնում է խոցելի։
«Սեփականության կենտրոնացում, գովազդատուների կամ հովանավորների ճնշում, պետական ֆինանսավորման բացակայություն, սահմանափակում կամ ոչ թափանցիկ բաշխում»,- թվարկում են զեկույցի հեղինակները անցանկալի երևույթները։
Արձանագրում են՝ լրատվամիջոցներն այսօր հայտնվել են դժվարին իրավիճակում՝ խմբագրական անկախության երաշխիքի և տնտեսական գոյատևման միջև։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
ՀՀ-ն Մամուլի ազատության ինդեքսում 2025թ․-ին
