«Հայաստանին տրվում են անվտանգության բարձիկներ»․ ՀՀ-ԵՄ-ԱՄՆ հանդիպման մասին
ՀՀ-ԵՄ-ԱՄՆ հանդիպում Բրյուսելում
«ԱՄՆ-ն ուզում է տեսնել Հայաստանը՝ որպես բարգավաճող ու կայուն երկիր, որը խաղաղ է հարևանների հետ»,- Բրյուսելում Հայաստանի վարչապետի և Եվրահանձնաժողովի նախագահի հետ համատեղ ճեպազրույցի ժամանակ հայտարարել է ԱՄՆ պետքարտուղար Բլինքենը։
Վստահեցրել է՝ ԱՄՆ-ն և ԵՄ-ն պատրաստ են ջանք ներդնել այդ գործում։ ԵՄ բարձր ներկայացուցիչ Ժոզեպ Բորելը, ով նույնպես մասնակցում էր բրուսելյան հանդիպման մասնակիցների հայտարարություններին, նկատել է՝ «այսօր ամերիկացի ընկերների հետ նոր մակարդակի վրա ենք դնում ՀՀ հետ գործընկերությունը, միավորում ենք մեր ուժերը՝ ցույց տալու մեր ուժեղ հանձնառությունը Հայաստանի ինքնիշխանությանը, ժողովրդավարությանը և դիմակայունությանը»։
Բրուսելյան հանդիպնան մասնակցները կրկնեցին նախնական հայտարարությունն այն մասին, որ դրա առանցքում են Հայաստանի տնտեսական զարգացման հեռանկարները, ԼՂ-ի հայերին տրամադրվող սոցիալական աջակցությանը։ Եվրահանձնաժողովի ղեկավար Ուրսուլա ֆոն դեր Լայենը ողջունել է ՀՀ ժողովրդավարական բարեփոխումներն ու այն հանգամանքը, որ Երևանը չի օգնում Մոսկվային պատժամիջոցների շրջանցման հարցում։
Հայտարարություններից հետո բանակցությունները շարունակվել են փակ դռների հետևում։ Ժամեր անց վարչապետ Փաշինյանն X-ի իր էջում տեղեկացրեց՝ «գերազանց խորհրդակցություններ ենք անցկացրել»։
Քաղաքագետ Գուրգեն Սիմոնյանն ասում է՝ անհնար է, որ քննարկած չլինեն անվտանգային հարցեր։
Նկատում է՝ տնտեսությունը ևս կապված է անվտանգային և աշխարհաքաղաքական իրողությունների հետ․ «Սա ՀՀ ինքնիշխանությունն ընդգծող քայլ է։ Հյուսիսատլանտյան անվտանգային համակարգի ծիրում գտնվող պետությունները և ԵՄ-ն միտված են ՀՀ-ին անվտանգության բարձիկներով օժտելուն, որպեսզի Հայաստանը շատ ավելի վճռական քայլերով առաջ տանի իր ինքնիշխան կամքը»։
Հանդիպման արդյունքները
Հանդիպման արդյունքներով մասնակիցները համատեղ հայտարարություն են ընդունել։ Դրա մեջ ասվում է, որ ԵՄ-ն կշարունակի աջակցել Հայաստանին իր բարեփոխումների ճանապարհին` Համապարփակ և ընդլայնված գործընկերության համաձայնագրի (ՀԸԳՀ) իրականացման միջոցով:
Բարեփոխումները խթանելու և բոլոր ոլորտներում համագործակցությունն ընդլայնելու նպատակով ԵՄ-ն և Հայաստանը կապահովեն առաջընթաց Հայաստան-ԵՄ Գործընկերության նոր օրակարգի շուրջ:
«ԵՄ-ն և ԱՄՆ-ը մտադիր են լրացուցիչ օգնություն ցուցաբերել՝ օգնելու Հայաստանին մեղմել ռիսկերը, դիվերսիֆիկացնել առևտուրը և ամրապնդել տնտեսական և ինստիտուցիոնալ դիմակայունությունը»,- ասված է հայտարարությունում։
Մանրամասներ՝ ինչպես ԱՄՆ-ն և ԵՄ-ն կաջակցեն ՀՀ-ին
Եվրահանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լայենը հայտնել է, որ Բրյուսելը պատրաստ է առաջիկա 4 տարում հավելյալ 270 միլիոն եվրոյի աջակցություն տրամադրել Հայաստանի տնտեսության զարգացմանն աջակցելու համար։
«Մենք կաջակցենք ձեր բիզնեսին, ձեր տաղանդներին, հատկապես ձեր փոքր և միջին ձեռնարկություններին, որպեսզի կարողանաք օգնել նրանց զարգանալ, նորարարություններ կատարել և մուտք գործել նոր շուկաներ»,- նկատել է նա։
Տեղեկացրել է, որ ներդրումներ են լինելու նաև՝
- ենթակառուցվածքային նախագծերում, օրինակ՝ Սև ծովի էլեկտրահաղորդման մալուխում,
- Հայաստանի վերականգնվող էներգիայի ոլորտում,
- ավիահաղորդակցության և միջուկային էներգիայի ոլորտներում։
«ԱՄՆ-ը ՀՀ տնտեսության մեջ կներդնի 65 մլն դոլար, ինչը 50 տոկոսով ավելին է 2 տարի առաջ տրամադրած աջակցությունից»,- հայտարարել է պետքարտուղար Բլինքենը։
Նրա խոսքով՝ Նահանգները պաշտպանում է այն գաղափարները, որոնք կան Երևանի ներկայացրած «Խաղաղության խաչմերուկ» առաջարկի հիմքում, բարձր է գնահատում այդ նախագիծը։
Ուրսուլա ֆոն դեր Լայենն ու Էնթոնի Բլինքենը վստահեցրել են՝ շարունակելու են ֆինանսապես աջակցել ԼՂ-ից բռնի տեղահանված հայերին։
Եվրամիության բարձր ներկայացուցիչ Ժոզեպ Բորելն էլ շեշտել է՝ Հայաստան-ԵՄ հարաբերությունները «առավել քան ամուր են», զարգանում են դրական ուղով, կա փոխադարձ հետաքրքրություն դրանք ավելի զարգացնելու․
«Ավելի կայուն ու ուժեղ Հայաստանը նշանակում է ավելի կայուն ու ուժեղ Հարավային Կովկաս, որից օգուտները կքաղեն տարածաշրջանի բոլոր երկրները»։
«Պատրաստ ենք գրավիչ դարձնել ՀՀ ներդրումային միջավայրը»
Հայաստանի վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի գնահատմամբ՝ այս հանդիպումը նշանավորում է ԱՄՆ-ի ու ԵՄ-ի հետ Հայաստանի ընդլայնվող գործընկերությունը։ Այդ գործակցության հիմքում, ըստ նրա, ընկած է մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների նկատմամբ հարգանքը:
«ՀՀ-ն վերահաստատում է արդարադատության և հանրային հատվածի բարեփոխումներն առաջ մղելու իր հանձնառությունն՝ ավելի ուժեղ, ավելի ապահով և առաջադեմ երկիր կառուցելու համար»,- շեշտել է Փաշինյանը։
Նրա համոզմամբ՝ ճիշտ ժամանակն է առաջ մղել տնտեսական համագործակցությունը, խթանել առևտուրը։ Վստահեցրել է՝ Հայաստանը վճռական է տրամադրված մասնավոր հատվածի մրցունակությունը բարձրացնելու հարցում․
«Պատրաստ ենք բարելավել մեր ներդրումային միջավայրը, այն ավելի գրավիչ դարձնել եվրոպական ու ամերիկյան ընկերությունների համար։ Ակնկալում ենք, որ մեր գործընկերները մեզ կաջակցեն արդիականացնել Հայաստանի որակի ենթակառուցվածքը, կառուցել բիզնես ցանցեր և ուսումնասիրել առևտրի դյուրացման հնարավոր սխեմաները»։
Քննադատություն հարևանների կողմից
Տևական ժամանակ է, ինչ ՀՀ-ԵՄ-ԱՄՆ բրյուսելյան հանդիպումը ուշադրության կենտրոնում էր։ Թեև նախաձեռնողներն ու Երևանը պնդում էին՝ քննարկվելու են բացառապես Հայաստանի բարեփոխումներին ու ժողովրդավարությանը, տնտեսական զարգացմանն առնչվող հարցեր, հայ-ադրբեջանական օրակարգին անդրադարձ չի լինելու, միևնույն է՝ Մոսկվան, Բաքուն և Անկարան շարունակում էին քննադատել հանդիպման անցկացումը։
Ռուսաստանը պնդում էր, թե հանդիպումն «ուղղված է Հարավային Կովկասում նոր բաժանարար գծեր ստեղծելուն, Մոսկվայի հետ դարավոր կապերը քանդելուն, տարածաշրջանային անվտանգության և տնտեսական համագործակցության գոյություն ունեցող մեխանիզմները թուլացնելուն»։
Ադրբեջանն ու Թուրքիան հայտարարում էին, թե այն «կողմնակալ է, երկակի ստանդարտների վրա է հիմնված» և «հակասում է չեզոքության սկզբունքին»: ԱՄՆ պետքարտուղարը և Եվրահանձնաժողովի նախագահը նույնիսկ հարկ էին համարել զանգահարել Ադրբեջանի նախագահին և վստահեցնել, որ հանդիպումն ուղղված չէ Բաքվի դեմ։
Փորձագիտական կարծիք
Քաղաքագետ Գուրգեն Սիմոնյանի խոսքով՝ Հայաստանի տնտեսական դիվերսիֆիկացիայի աշխատանքները նույնպես պայմանավորված են անվտանգային բաղադրիչով։ Ուստի պատահական չի համարում, որ հենց տնտեսական հարցերի շուրջ է ծավալվել քննարկումը։
Ասում է՝ Հայաստանի ակնկալիքն է ունենալ այն, ինչ այսօր ունեն Վրաստանը, Մոլդովան և Ուկրաինան՝ ԵՄ անդամության թեկնածուի կարգավիճակ։
«Այդ կարգավիճակն ենք փորձում ստանալ, որ 2031 կամ 2032 թ․-ին, եթե չեմ սխալվում նշաձող է սահմանված եվրոպական հերթական ընդլայնման համատեքստում, դիտարկվի նաև մեր անդամ լինելու հնարավորությունը»,- JAMnews-ի հետ զրույցում ասել է նա։
Չի բացառել, որ տեղի կունենա վիզաների ազատականացման գործընթաց, ՀՀ քաղաքացիները հնարավորություն կունենան ԵՄ երկրներ այցելել առանց մուտքի արտոնագրերի։ Շեշտում է՝ ԵՄ-ն թույլ կտա նաև ստանդարտիզացիայի բերել Հայաստանի շուկայական տնտեսությունը, որպեսզի «ՀՀ-ում արտադրված ցանկացած ապրանք համապատասխանի եվրոպական չափանիշներին և կարողանա մուտք գործել եվրոպական շուկաներ»։
Սիմոնյանի խոսքով՝ Հայաստանի առաջիկա տարիների ռազմավարական խնդիրը ԵՄ անդամ դառնալն է․
«Զարգացման հեռանկարը բերելու է լիակատար անդամակցման՝ ԵՄ մուտք գործելուն և հյուսիսատլանտյան անվտանգային համակարգի մասը կազմելուն։ Այլ ճանապարհ չկա»։
Ասում է՝ որպես պետություն գոյություն ունենալու և իրեն պաշտպանելու այլ հնարավորություն Հայաստանն այս պահին չունի։
Հետաքրքրվել ենք՝ եվրաինտեգրման ճանապարհին ԱՄՆ-ն ու ԵՄ-ն պատրա՞ստ են չեզոքացնել Ռուսաստանից եկող ռիսկերը։
«Այս այցը հենց չեզոքացման միտված քաղաքականության արդյունք է»,- պատասխանել է քաղաքագետը։
Նրա գնահատմամբ՝ ՀՀ-ն ունի լիակատար ազատագրվելու և իր ինքնիշխանությունն ապահովելու «պատմական շանս»։
«Այդ շանսն օգտագործել է պետք, այլապես բոլոր տեսակի քննարկումներն անտեղի կլինեն»,- կարծում է Սիմոնյանը։
Բրյուսելյան հանդիպումն, ըստ նրա, ոչ թե միանվագ քայլ է, այլ ռազմավարության մաս։ Կարծում է՝ շարունակական բնույթ կկրի։
Որակում է այն աննախադեպ։ Շեշտում է՝ այս պարագայում չի լինելու «վերադասի և ստորադասի» հարաբերություն, ինչպես ՀՀ-ՌԴ դեպքում էր։
«Ռուսաստանն ինչ-ինչ իրողություններով պայմանավորված գուցե և չճանաչեր մեր ինքնուրույնությունը, մեզ օբյեկտի կարգավիճակում դիտարկեր և աճուրդի հաներ։ Այս ձևաչափի հարաբերություններում նմանատիպ քաղաքականությունը բացառվում է, որովհետև շեշտը դրվելու է մեր ինքնուրույնության վրա։ Եվ մեր տաղանդով է պայմանավորված լինելու՝ որքանով դիմակայուն, դիմադրողունակ և մրցունակ կլինենք իբրև ժողովուրդ, որը պետություն է կայացնում տարածաշրջանում»,- ամփոփել է Գուրգեն Սիմոնյանը։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
ՀՀ-ԵՄ-ԱՄՆ հանդիպում Բրյուսելում
