«ՀՀ համար լրացուցիչ ռիսկեր կարող են ստեղծվել»․ ԱՀԾ առաջին զեկույցը
ՀՀ արտաքին անվտանգության ռիսկերը․ զեկույց
Ադրբեջանի կողմից ՀՀ դեմ լայնամասշտաբ ռազմական հարձակման հավանականությունը բարձր չէ։ Սա Հայաստանի Արտաքին հետախուզության ծառայության (ԱՀԾ) գնահատականն է։ Կառույցի առաջին հրապարակային զեկույցում նշվում է, որ կանխատեսումը հիմնված է 2023-24 թթ․ զարգացումների վրա։
«Պայմանագրահենք խաղաղության և միջպետական հարաբերությունների բացակայության պայմաններում՝ որպես Հայաստանի դեմ ուժի սպառնալիքի ադրբեջանական քաղաքականության գործիքակազմի մաս կշարունակի պահպանվել սահմանին տեղային լարվածությունների և էսկալացիայի առաջացման ռիսկը, որի որոշակի նվազեցման երաշխիք կարող է լինել սահմանազատման և սահմանագծման գործընթացի սահուն շարունակությունը»,- ասված է փաստաթղթում։
Շեշտվում է, որ ադրբեջանական կողմը շրջանառում է մի շարք վնասակար խոսույթներ՝ «Արևմտյան Ադրբեջանի և արևմտյան ադրբեջանցիների», «Հայաստանի ռազմականացման», «ռևանշիզմի», «Զանգեզուրի միջանցքի» մասին։
Ծառայության փոխանցմամբ՝ շարունակաբար գնահատելու են՝ արդյո՞ք Ադրբեջանի կողմից ՀՀ անկախության, ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության դեմ տարբեր վնասակար խոսույթների հետևողական զարգացումը և ֆինանսավորումը Հայաստանի դեմ ուժի կիրառման սեփական մտադրության «լեգիտիմացման» դրսևորում է։
Զեկույցի կարևոր դրվագները՝ հակիրճ
- Թրամփի ուշադրությունը կշեղվի՞ Ուկրաինայից դեպի Կովկաս․ կարծիք Երևանից
- «Ժառանգություն Թրամփի վարչակազմին»․ ՀՀ-ԱՄՆ ռազմավարական գործընկերության հաստատում
- ՀՀ-ում ԵՄ-ին անդամակցության գործընթաց կմեկնարկի․ կառավարությունը կողմ է «Եվրաքվեին»
«ՀՀ ներքին գործերին միջամտելու Ադրբեջանի փորձերն ավելացնում են ռիսկերը»
«Հայաստանի արտաքին անվտանգության ռիսկերի վերաբերյալ» զեկույցի համաձայն՝ ՀՀ և Ադրբեջանի միջև հարաբերությունների նորմալացման գործընթացի ձգձգումները «էականորեն ավելացնում են խաղաղության հաստատման մասով Ադրբեջանի իրական մտադրության վերաբերյալ անորոշությունը»։ Նշվում է, որ միջպետական լարված հարաբերությունների պահպանման ռիսկերն ավելացնում են՝
- «Ադրբեջանի պաշտոնական/իշխանական ագրեսիվ հռետորաբանությունը,
- Հայաստանի ներքին գործերին միջամտելու փորձերը,
- տարբեր արհեստական թեմաների ավելացման միջոցով բանակցային գործընթացում սեփական միակողմանի պահանջները պարտադրելու Ադրբեջանի քայլերը»։
Ընդգծվում է, որ այս տարվա ընթացքում նման գործիքակազմի կիրառման շարունակման հավանականությունը մնում է բարձր․
«Ադրբեջանը 2025 թ․-ին շարունակելու է սեփական հարձակողական կարողությունների զարգացման տեմպը՝ կրճատելով ռազմական գործողության անցնելու վերաբերյալ բարձրագույն մակարդակում քաղաքական որոշումից մինչև հողի վրա մարտական գործողության մեկնարկ ժամանակահատվածը»։
ԱՀԾ փոխանցմամբ՝ Բաքուն շարունակելու է նաև ավելի շարժունակ ստորաբաժանումների անցման, դրանց ռեզերվի պատրաստման, նոր սպառազինության ձեռքբերման և ներկրման, ինչպես նաև ռազմական ենթակառուցվածքների թարմացման աշխատանքները։
Հայաստանի անվտանգային միջավայրն ու ՀԱՊԿ-ը
«Ի հեճուկս հիմնադիր պայմանագրային կարգավորումներին՝ ՀԱՊԿ անգործունակությունը (անկենսունակությունը) Հարավային Կովկասում արձագանքելու այն խնդիրներին, որոնք ՀԱՊԿ կանոնադրական նպատակներն են, 2025 թվականին, ամենայն հավանականությամբ, չի փոխվի»,- արձանագրել է Արտաքին հետախուզության ծառայությունը։
Քիչ հավանական են համարում, որ ընթացիկ տարում ՀՀ կողմից ՀԱՊԿ անդամության սառեցման հիմքերը կվերանան։ Իսկ դա, ըստ ԱՀԾ-ի, նշանակում է, որ «անվտանգային այս կառույցի հեղինակությունը կշարունակի մնալ էականորեն կասկածի տակ և հետևությունների աղբյուր մյուս անդամ պետությունների համար»։
ՀՀ անվտանգային միջավայրի վրա կազդի ոչ միայն ռուս-ուկրաինական, այլև Իսրայել-Իրան հակամարտության հնարավոր զարգացումները։
Նշվում է, որ Իրանի միջուկային ծրագրի զսպմանն ու հակազդմանը միտված տարբեր դերակատարների գործողությունները՝ տնտեսական պատժամիջոցներից մինչև թիրախային ռազմական հարվածներ, Հարավային Կովկասում կարող են ձևավորել «առավել բարդ անվտանգային իրավիճակ»։
Ինչպե՞ս կլուծվի տարածաշրջանի ապաշրջափակման հարցը
Փաստաթղթի համաձայն՝ որոշ կենտրոններ ապաշրջափակումը դիտարկում են մրցակցային և քաղաքական ազդեցությունների տեսանկյունից։ Իսկ Հայաստանն այն համարում է ոչ միայն խաղաղության օրակարգի բաղադրիչներից մեկը, այլև լոգիստիկ, տարանցիկ ուղիների ներուժի ամբողջական իրացման հնարավորություն։ Հիշեցնում են՝ Երևանի պատկերացումներն արտացոլված են «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագծում։
«Թուրքիայի և Ադրբեջանի հետ երթուղիների, տարանցիկ հնարավորությունների ամբողջական ապաշրջափակումը ոչ միայն տարածաշրջանի կայունության կարևոր երաշխիքներից է, այլև հաշվի առնելով ներկա աշխարհաքաղաքական և ռեգիոնալ իրողությունները՝ մեր տարածաշրջանը Եվրասիա մայրցամաքի կարևոր և ապահով լոգիստիկ հանգույցներից մեկը դարձնելու իրական հնարավորություն ունի»,- շեշտում է ծառայությունը։
Ըստ ԱՀԾ զեկույցի՝ ենթակառուցվածքային ծրագրերի մրցավազքի պայմաններում տարածաշրջանային և արտատարածաշրջանային դերակատարները կշարունակեն գործել «ռեգիոնում սեփական քաղաքական ազդեցությունը պահպանելու կամ մեծացնելու տրամաբանության մեջ, ինչը Հայաստանի համար կարող է ստեղծել անվտանգային լրացուցիչ ռիսկեր»։
Վնասակար ազդեցության օպերացիաներ Հայաստանի դեմ
Զեկույցի համաձայն՝ Հայաստանի դեմ տեսանելի քարոզչությունը հիմնականում իրականացվում է օտարերկրյա պետական/իշխանական մարմինների կամ նրանց հետ կապված աղբյուրների միջոցով։ Եվ վերջին շրջանում նկատվում է նոր միտում՝ քարոզչության մեջ անմիջապես հատուկ ծառայությունների ներգրավումը, որոնք «երրորդ պետություններից ստացված հետախուզական տեղեկություններին» հղում անելով, ներքաղաքական և աշխարհաքաղաքական կեղծ խոսույթ ձևավորող ուղերձներ են տարածում․
«Քողարկված քարոզչության մեջ ներգրավված են հայկական կամ օտարերկրյա ներկայացող լրատվամիջոցներ, հայազգի կամ հայազգի ներկայացող անձինք, ինչպես նաև օտարազգի ներկայացող «անկախ» փորձագետներ, որոնց ֆինանսավորման աղբյուրները և մոտիվացիան այլ են»։
Ծառայության փոխանցմամբ՝ որոշ արտաքին դերակատարներ փորձում են ԶԼՄ-ների, սոցցանցերի օգտագործմամբ իրականացնել «վնասակար ազդեցության օպերացիաներ»՝ նպատակ ունենալով՝
- «խեղաթյուրել մեր քաղաքացիների ընկալումը երկրի ներքին և արտաքին քաղաքականությանն առնչվող գործընթացների վերաբերյալ՝ այդպիսով ձգտելով կանխորոշել ժողովրդավարական հասարակարգի պայմաններում Հայաստանի քաղաքացիների կողմից կայացվող որոշումները։
- Հայաստանի գործընկեր պետությունների շրջանում ՀՀ նկատմամբ սերմանել անվստահություն, ձևավորել մեր արտաքին քաղաքական առաջնահերթություններին չհամապատասխանող կեղծ օրակարգեր՝ փորձելով Հայաստանը ներկայացնել որպես միջազգային ապակառուցողական դերակատար»։
Որպես Հայաստանի միջազգային հեղինակությանը վնասելու տիպիկ օրինակ զեկույցում ներկայացված է Ադրբեջանի կողմից Հայաստանի դեմ իրականացվող կեղծ «բնապահպանական» արշավը, որն ունի ինչպես ՀՀ տնտեսությանը վնաս հասցնելու, այնպես էլ բանակցային գործընթացում Երևանի նկատմամբ «բազմամակարդակ ճնշման» նպատակ։
2024 թ․-ին օտարերկրյա հատուկ ծառայությունների կողմից Հայաստանի շահերի դեմ ագրեսիվ գործողություն է ձեռնարկվել։
Փաստաթղթի համաձայն՝ գրանցվել են արտաքին դերակատարների կողմից Հայաստանում անկայունություն, բռնություն և սահմանադրական կարգի տապալում իրականացնելու նպատակով Հայաստանի քաղաքացիներից ու Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակիչներից զինված խմբերի հավաքագրման, կազմակերպման, հոգեբանական, գաղափարական ու մարտական պատրաստման փորձեր։
«2026 թ․-ին ընդառաջ տեղեկատվական ռիսկերը կընդարձակվեն»
Արտաքին հետախուզության ծառայության գնահատմամբ՝ դա պայմանավորված է ՀՀ-ում կայանալիք խորհրդարանական ընտրություններով։ Նկատում են՝ կաճեն նաև տարբեր արտաքին դերակատարների կողմից կիբերհարձակումների ռիսկերը, կթիրախավորվեն որոշում կայացնողները․
«Հայաստանի դեմ իրականացվող տեղեկատվական գործողություններն ուղղված կլինեն, այդ թվում՝ ներքին անկայունության առաջացմանը և հասարակության բևեռացմանը»։
Ըստ զեկույցի՝ հավանական է, որ ՀՀ նկատմամբ ճնշում գործադրվի Ադրբեջանի հետ բանակցային գործընթացի տարբեր բաղադրիչների, այդ թվում՝ խաղաղության համաձայնագրի, հաղորդակցության ուղիների ապաշրջափակման մասով։
Ասվում է, որ մեծ հավանականությամբ կշարունակվեն Հայաստանի միջազգային հեղինակությանը, ինչպես նաև տնտեսական ներուժին վնասող գործողությունները, այդ թվում՝ բնապահպանական, ջրային ռեսուրսների թեմաների օգտագործմամբ։
Հետևեք մեզ — Facebook | Youtube | Telegram
ՀՀ արտաքին անվտանգության ռիսկերը․ զեկույց
